Pierwsza rewolucja przemysłowa polegała na mechanizacji produkcji, druga – na elektryfikacji, a trzecia – na jej automatyzacji (cyfryzacji). Czwarta rewolucja, której świadkami jesteśmy, bazuje na dorobku poprzedniej, dokładając do tego aspekt usieciowienia. Cyfrowe i zautomatyzowane linie produkcyjne, dzięki dostępowi do sieci i wyposażeniu w interfejsy komunikacyjne, uzyskują możliwość wzajemnej wymiany danych.

Innowacje Przemysłu 4.0 od strony technologicznej to przede wszystkim tzw. Wielka Czwórka – technologie najbardziej perspektywiczne, o największym znaczeniu nie tylko dla świata IT, ale dla świata w ogóle. To chmura, internet rzeczy, sztuczna inteligencja i rozwiązania mobilne.

Zobacz również:

• Mercedes-Benz przyspiesza dzięki AI
• 5G - rozwój jeszcze przed nami, 6G - tuż tuż, za rogiem
• Jak wykorzystać potencjał sztucznej inteligencji w cyfrowej transformacji? Poznaj nowoczesne narzędzia AI dla biznesu podczas spotkań Dynamics 365. Kierunek: AI

„Internet rzeczy jest głównym trendem transformującym wszystkie branże i aspekty codziennego życia” – mówił na konferencji „Przemysł 4.0” Jarosław Smulski z IDC. IoT to naturalny efekt tendencji ostatnich lat – świat IT, kiedyś zdominowany przez „duże” rozwiązania informatyczne, miniaturyzuje się.

Przemysł 4.0 zrywa z obrazem linearnego wytwórstwa, gdzie produkty schodzą z linii produkcyjnej i trafiają do dystrybucji. Systemy inteligentnej produkcji mają swój „system nerwowy”, czyli narzędzia do gromadzenia i analizy danych. Smart manufacturing nie jest wyłącznie kwestią wdrożenia internetu rzeczy, usieciowienia maszyn przemysłowych ani nowych narzędzi IT. „Siłą inteligentnej fabryki są dane, i to nie takie, do których jesteśmy przyzwyczajeni, ale dane przetworzone, wracające do nas w postaci tzw. insights” – podkreślił przedstawiciel IDC.

Inteligentna fabryka może zbierać dane z procesów, aby szybciej reagować na związane z tymi procesami zdarzenia, przewidywać możliwość przestoju i stosować utrzymanie predykcyjne, jak też kontrolować łańcuchy dostaw. Co więcej, są przedsiębiorstwa, które chciałoby analizować dane już na sensorach lub lokalnych bramkach – blisko czujnika lub urządzenia, w którym taki czujnik jest zainstalowany. Takie rozwiązanie pozwala skrócić opóźnienia w przesyle danych, unikać problemów z brakiem łączności i redukować potencjalne ryzyka bezpieczeństwa i prywatności danych. Dotyczy to szczególnie dużych koncernów, działających na skalę globalną i dysponujących placówkami w różnych miejscach świata.

Przemysł 4.0. Co z tą innowacyjnością

Nowoczesna cyfrowa organizacja przemysłowa powinna opierać się na trzech elementach: cyfrowym systemie wytwórczym, cyfrowym systemie zarządzania oraz analogowym systemie pracowniczym. „Przemysł to już nie robotnik w kombinezonie i z kluczem francuskim” – mówił na konferencji „Przemysł 4.0” Bartosz Brosowski, do niedawna dyrektor ds. zarządzania informatyką w Grupie Lotos.

O ile w przeszłości przemysł bazował na „zwykłym” wytwórstwie, tak jego przyszłością jest integracja trzech poziomów: produkcyjnego, usługowego i optymalizacyjnego.

„Mówimy o połączeniu customer experience z produkcją. Produkty naszpikowane sensorami zbierają dane, jak użytkownicy z nich korzystają i jakich dodatkowych wartości i usług oczekują” – mówił Jarosław Smulski z IDC.

Niestety, jak wynika z badania przeprowadzonego przez „Computerworld” na początku 2019 r., polskie przedsiębiorstwa, które opracowały strategiczny plan działań związanych z Przemysłem 4.0 (czy też szerzej, z Gospodarką 4.0) należą do mniejszości. Biznes może mieć ambitne plany i wykazywać zainteresowanie innowacyjnymi projektami z tego zakresu, ale problem w tym, że projekty modernizacyjne nie są prowadzone w sposób kompleksowy i skoordynowany.

Inny problem – jak wskazywał z kolei Andrzej Wąs, Principal Business Architect w firmie IFS Poland – to taki, że firmy, które poczyniły poważne nakłady na technologie Przemysłu 3.0, uznają je za wystarczające. Oczywiście, trzeba brać poprawkę na to, ze w różnych środowiskach systemy starzeją się w różnym tempie. Typowa użyteczność produktu informatycznego to kilka lat (od trzech do pięciu). Systemy w środowiskach OT i sieciach przemysłowych funkcjonują nawet kilkadziesiąt lat. Jeżeli jednak dołożymy do tego, że 49 proc. ankietowanych we wspomnianym badaniu „Computerworlda” uznało wysokie koszty za główną barierę wejścia w projekty Przemysłu 4.0, to otrzymujemy gotową odpowiedź na pytanie, dlaczego takie wdrożenia przebiegają wolniej, niż należałoby oczekiwać.

Jak jednak zauważył prof. Andrzej Sobczak, kierownik Zakładu Zarządzania Informatyką w Szkole Głównej Handlowej, najważniejszym czynnikiem przy wdrażaniu innowacji nie są pieniądze, a ludzie.

„Rzeczywista zmiana organizacji tkwi w zmianie sposobie myślenia” – podkreśla prof. Sobczak. Transformacji biznesu nie zrobi za nas ani dostawca technologii, ani zewnętrzny konsultant.

Przemysł 4.0. Biznesie, radź sobie sam

Być może powiedzenie, że Polskę czeka recesja, jest nadużyciem, jednak sygnały o spowolnieniu gospodarczym trudno ignorować. Produkt krajowy brutto, określający tempo rozwoju gospodarki, w 2018 r. wynosił 5,1 proc., w 2019 r. przekracza 4 proc., a w 2020 r. spadnie do poziomu ok. 3 proc. (Komisja Europejska ocenia, że będzie to 3,3, a Międzynarodowy Fundusz Walutowy – 3,1 proc.). Rzecz jasna, wpływ na ten stan rzeczy ma też pewna zależność od wyników gospodarki niemieckiej, która boryka się ze swoimi problemami.

Jednak czasy, gdy jednym z głównych motorów napędowych polskiej gospodarki, przyciągającym inwestorów, były niskie koszty pracy, odeszły w przeszłość. Dlatego, zdaniem prof. Sobczaka, musimy szukać nowej drogi rozwoju – przez innowacyjność i unowocześnianie procesów produkcyjnych.

Wydaje się, że tę potrzebę rozumieją rządzący. „Czwarta rewolucja przemysłowa, big data, sztuczna inteligencja, uczące się maszyny, drukarki 3D, cyberbezpieczeństwo, chmury danych – albo będziemy takiej rewolucji aktywnymi uczestnikami, albo zostaniemy zepchnięci na pobocze historii” – mówił premier Morawiecki w swoim sejmowym expose 19 listopada. Zapowiedział też, że jego rząd będzie „promował kreatywność i innowacyjność”.

Tyle tylko, że już od ponad roku leży odłogiem rządowy dokument „Założenia do strategii AI w Polsce”. W raporcie opublikowanym w listopadzie 2018 r. znalazło się znamienne sformułowanie: „Firmy, które zanegują lub będą zbyt długo zwlekać z wdrażaniem AI w przeciągu 5 lat zaczną tracić lub całkowicie utracą przewagę konkurencyjną”. Patrząc na to, jak realizowane są te „założenia do strategii”, trudno spodziewać się rychłej realizacji zapowiedzi premiera z expose i rzeczywistego wsparcia i promocji innowacyjności. Póki co bardziej palącą potrzebą dla rządu jest obecnie poszukiwanie środków w budżecie na pokrycie przedwyborczych obietnic socjalnych.

Przemysł 4.0. O konferencji

"Computerworld Przemysł 4.0" to cykliczna konferencja skierowana do dyrektorów produkcji i liderów odpowiedzialnych za procesy produkcyjne, dyrektorów ds. transformacji biznesu, dyrektorów IT i menedżerów zainteresowanych optymalizacją procesów produkcyjnych. Tematyka wydarzenia dotyczy wyzwań transformacyjnych sektora przemysłowego, sposobów optymalizacji kosztów i poprawy skalowalności produkcji, jak też integracji procesów produkcyjnych, magazynowych i logistycznych, cyberbezpieczeństwa infrastruktury OT i IT i procesów technologiczno-produkcyjnych. Kolejna edycja konferencji odbędzie się w listopadzie 2020 r.