Tym samym krańcowa użyteczność pierwszej kwoty B jest bardzo wysoka. Krańcowa użyteczność następnych kwot B jest również wysoka, ale niższa od poprzedniej. Dalsze wzrosty dochodu powodują stopniowy spadek użyteczności.

"Ekonomiści przyjmują, że indywidualne gusty kształtują się zgodnie z zasadą malejącej krańcowej użyteczności dochodu. Kolejne jednakowe przyrosty zasobów pieniądza w coraz mniejszym stopniu zwiększają użyteczność całkowitą".[4]

Teraz można ukazać wpływ na ryzyko zagrożenia w ujęciu ekonomicznym. W celu zrozumienia istoty problemu rozpatrzmy kolejny przykład. Załóżmy, iż mamy 200 USD i bierzemy udział w pewnej grze, w której szansa wygrania lub przegrania 100 USD jest taka sama. Przeciętny zysk wynosi 0 USD, jest więc to gra fair. Sytuacja wygląda jednak zgoła inaczej, jeżeli pod uwagę weźmiemy użyteczność. Prawo malejącej użyteczności krańcowej sprawia, że wzrost użyteczności spowodowany wzrostem majątku z 200 USD do 300 USD jest znacznie mniejszy niż spadek użyteczności w przypadku przegrania zakładu, zmniejszającego stan posiadania z 200 USD do 100 USD. Wygrana pozwoli na zakup niewielu dóbr luksusowych, zaś przegrana zmusi do zrezygnowania z zakupu znacznej ilości dóbr podstawowych. Zauważyć więc należy, że gra pieniężna oraz wszelkiego innego rodzaju gra związana z ryzykiem, zapewniająca równe szanse wygranej lub przegranej, nie jest grą fair z punktu widzenia użyteczności.[4] Zagrożenia przegrania w większym stopniu wpływają na ryzyko podejmowania gry niż szansa wygrania i ewentualne korzyści z podjęcia gry.

Zagrożenia w ujęciu finansowym

Obecnie istnieje wiele możliwości przeniesienia zasobów na przyszłość. Ludzie mogą gromadzić pieniądze, bony, obligacje, akcje, złoto, nieruchomości itd. Każdy z tych sposobów charakteryzuje się różną stopą przychodu (stopą zwrotu) z posiadanych aktywów finansowych. Ekonomiści określają stopę przychodu jako odsetek początkowo wyłożonej sumy środków pieniężnych.

W większości przypadków ludzie dążą do powiększenia albo co najmniej do utrzymania wartości, już posiadanych, środków. Zainteresowani są uzyskaniem jak największej stopy przychodu. Zatem, aby inwestycja w aktywa finansowe gwarantowała zwiększenie lub przynajmniej utrzymanie wartości wyłożonych środków pieniężnych, musi przynieść w ciągu danego okresu dodatnią lub zerową realną stopę przychodu.

Zagrożeniem, w sensie finansowym, jest możliwość uzyskania z danej formy inwestycji w aktywa finansowe ujemnej lub niższej niż przewidywanej realnej stopy przychodu. Oznacza to, iż w ciągu pewnego czasu zmniejszy się wartość gromadzonych zasobów albo wzrost nastąpi w stosunku mniejszym niż to było przewidywane. Przewidywanie zaś jest równoznaczne prognozowaniu, czyli określaniu możliwej do zaistnienia przyszłości.

U progu XXI wieku

Na przestrzeni rozwoju cywilizacji człowiek nie tylko nie uwolnił się od obaw, nie tylko nie poznał porządku rzeczy, nie oswoił otaczającej przyrody, lecz odwrotnie zakłócił jej naturalne funkcjonowanie, wniósł własne sztuczne konstrukcje techniczne i kulturowe, wyrafinowanie zajrzał do swego wnętrza i sklasyfikował zagrożenia i ryzyka. A boi się nadal.

<hr size=1 noshade>Dariusz Zieliński jest absolwentem Instytutu Organizacji Systemów Produkcyjnych Politechniki Warszawskiej.

Janusz Zawiła-Niedźwiecki jest dyrektorem działu informatyki Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie.

BIBLIOGRAFIA:

[1] - Kasprzyk L., Węgrzecki A.: Wprowadzenie do filozofii, PWN, Warszawa 1974, str. 85-92

[2] - Tatarkiewicz W.,: Historia filozofii, tom 3, PWN, Warszawa 1995, str. 276-277

[3] - Jajuga T., Jajuga K.,: Inwestycje, PWN, Warszawa 1994, str. 98

[4] - Begg D., Fischer S., Dornbusch R.,: Ekonomia, tom 1, PWE, Warszawa, 1993, str. 397-406

[5] - Jedynak P.,: Zarządzanie ryzykiem, OSSOLINEUM, Wrocław 1997, str. 20