PESEL

Kłopoty z wprowadzaniem do Kompleksowego Systemu Informatycznego ZUS informacji o osobach, które zawarły umowy z funduszami emerytalnymi - w konsekwencji powodujące ogromne opóźnienia w przekazywaniu składek, dłuższy czas wiązano z bałaganem w państwowych rejestrach. Tak tłumaczył się jeszcze niedawno prezes Stanisław Alot. MSWiA poczuło się urażone krytyką PESELA i oczekiwało na wyjaśnienia ze strony ZUS. Okazały się one przeprosinami za podważanie zaufania do tej ewidencji. Zdaniem przedstawicieli MSWiA, nie ma bardziej wiarygodnego rejestru w Polsce niż PESEL.

Marek Benczyński zapytany o podstawę prawną PESEL przyznał, że obecnie gromadzenie danych w tym rejestrze jest sprzeczne z ustawą o ochronie danych osobowych i zarazem z artykułem 51 Konstytucji RP, który zobowiązuje do przetwarzania danych obywatela wyłącznie na mocy ustawy. Stąd wynikają też bezpośrednio problemy z utworzeniem CEPiK-u. Projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym, dostosowujący je do wymogów ustawy o ochronie danych osobowych i przedłużający funkcjonowanie wojewódzkich ewidencji pojazdów, dopiero pod koniec sierpnia br. uzyskał rekomendację Komitetu Społecznego Rady Ministrów, co otwiera jej drogę do zatwierdzenia przez Radę Ministrów.

Departament Rejestrów Państwowych, Łączności i Informatyki, aby zlikwidować pozakonstytucyjny charakter PESEL, pracuje jednocześnie nad dwoma ustawami: przygotowuje nowelizację ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych oraz opracowuje projekt ustawy o rejestrze PESEL.

Zresztą przez kilkanaście lat działalności PESEL "schudł" o zbędne informacje, np. wykształcenie, miejsce pracy - dane ważne kiedyś dla peerelowskiego aparatu bezpieczeństwa. Numer ewidencyjny zawiera informację o dacie urodzenia (został pomyślany dla osób urodzonych od XIX do XXIII wieku), płci, numer serii i liczbę kontrolną. "To nie był pomysł ówczesnego MSW, aby ten identyfikator nie pełnił funkcji również dla celów podatkowych, dlatego w konsekwencji mamy PESEL i NIP" - mówi Marek Benczyński. - "Mimo wszystko jest to zbiór, który umożliwia działanie administracji samorządowej, policji, urzędom skarbowym, słowem tym wszystkim, którzy muszą jednoznacznie zidentyfikować dane osobowe obywatela" - dodaje.

"Moim zdaniem, 3-6% danych w PESEL jest niepoprawna" - szacuje inspektor Zbigniew Chwaliński, dyrektor Biura Łączności i Informatyki Komendy Głównej Policji. - "Systemy policyjne korzystają w pełni z rejestru PESEL. Przy okazji weryfikujemy informacje z innymi rejestrami, niezbędnymi do funkcjonowania państwa". Zbigniew Chwaliński twierdzi, że PESEL jest zbyt przestarzały i wymaga modernizacji. Od tego będzie zależało, czy można powiązać z numerem PESEL inne podsystemy, np. paszportów. Należy też zastanowić się, czy nie przechowywać w tym rejestrze fotografii osób, skoro pozwala na to technologia.

Samorządowcy zapytani o jakość danych PESEL ocenili, że w porównaniu ze stanem sprzed kilku lat, kiedy przejmowali prowadzenie ewidencji ludności jako zadanie zlecone przez wojewodę, obecnie wiarygodność bazy sięga prawie 100%. Spisy wyborców są najlepszą metodą weryfikacji danych PESEL. Zdaniem Grzegorza Fiuka, zachodniopomorskiego informatyka wojewódzkiego, idealnie byłoby, aby każda gmina dysponowała bezpośrednim połączeniem z Wojewódzką Bazą Danych (WBD) PESEL. A tak 50% gmin w Zachodniopomorskiem przesyła zmiany w bazie do WBD w formie papierowej. Gdy samorząd decyduje się na informatyzację, komputerowa ewidencja ludności jest tworzona w pierwszej kolejności. Dość siermiężny interfejs PESEL (Centralna Baza Danych powstała jeszcze w asemblerze i jest przechowywana na dwóch komputerach mainframe IBM S/390 w architekturze DB/2) samorządy zastępują homologowanymi programami dostępnymi na rynku. Dotychczas homologowano ich 19. Marek Benczyński wyjaśnia, że właśnie rozpoczął się proces rehomologacji - np. niektóre oprogramowanie pochodzi od firm, które zaprzestały działalności.

"Wkrótce zarządzanie bazą PESEL przejdzie w kompetencje ministra ds. administracji" - mówi Marek Benczyński. - "Wtedy będzie można pomyśleć o modernizacji lub połączeniu z innymi rejestrami, o ile będzie taka wola polityczna".

Naczelnik nie ma wątpliwości, że PESEL dzięki centralnemu zarządzaniu uniknął kłopotów NIP. "U nas nigdy nie było 2 mln podwójnych rekordów jak w NIP" - dodaje.