Poważną przeszkodą w upowszechnianiu się zaawansowanych zastosowań rozwiązań teleinformatycznych i rozwoju systemów informacyjnych mogą być także postawy społeczne. Barierą w korzystaniu z Internetu w wielu wypadkach nie jest dzisiaj brak możliwości podłączenia się czy brak środków na zakup komputera, lecz brak potrzeby korzystania, brak świadomości korzyści wynikających z dostępu do sieciowych systemów informacyjnych. Jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie działania, to postawy te mogą się w najbliższych latach jeszcze bardziej nasilać. A to nie będzie wróżyło dobrze rozwojowi potencjału społecznego i intelektualnego naszego społeczeństwa. Należałoby w tej sytuacji poważnie rozważyć zbadanie w pierwszej kolejności (na gruncie socjologii, antropologii kulturowej itp.) społeczno-kulturowych uwarunkowań wykorzystania technik informacyjnych (potrzeb, przekonań, oczekiwań, barier mentalnych itp.). Na podstawie wyników tych badań można będzie stworzyć realne programy rozwiązania problemu dostępu do zasobów informacyjnych.

Czynnikiem mocno sprzyjającym rozwojowi systemów informacyjnych jest rozwój tradycyjnej infrastruktury cywilizacyjnej, w szczególności tzw. twardej infrastruktury technicznej. Opóźnienia w rozbudowie bądź unowocześnianiu tradycyjnej infrastruktury (dróg, lotnisk, linii kolejowych, sieci wodociągowych i elektrycznych itd.) będą miały negatywny wpływ na rozwój systemów informacyjnych w naszym kraju. Rola systemów informacyjnych rośnie, bowiem stopień skomplikowania tej infrastruktury i skala jej wykorzystania powoduje, że nie da się nią już dalej zarządzać efektywnie w dotychczasowy, tradycyjny sposób. Przy wysokim poziomie rozwoju cywilizacyjnego, to z tej właśnie strony pojawia się zapotrzebowanie na nowe rozwiązania niezbędne do utrzymania kontroli i możliwości dalszego, sprawnego funkcjonowania tych obszarów. Potrzebna jest obsługa informacyjna i automatyzacja, żeby te dziedziny mogły dalej skutecznie funkcjonować - przy rosnącym ich obciążeniu, w sytuacji dojścia do granic możliwości technicznych, inżynieryjnych (na przykład: ruch samochodów stale wzrasta, ale nie ma już możliwości przebicia nowej ulicy w centrum miasta).

Rzetelna ocena skutków

Planując rozwój systemów informacyjnych i badań nad nimi, trzeba pamiętać, że oprócz efektów pozytywnych, związanych z możliwościami zapewnienia właściwych warunków rozwoju cywilizacyjnego, ich zastosowanie może nieść także skutki negatywne. Do najważniejszych zagrożeń należy utrata prywatności oraz utrata kontroli nad działaniem coraz bardziej skomplikowanych rozwiązań, wynikająca m.in. z nieumiejętności ich obsługi. Konieczne więc będzie prowadzenie badań nie tylko nad technologiami systemów informacyjnych (na przykład rozwiązaniami ułatwiającymi dostęp do informacji), ale także nad społeczno-kulturowymi aspektami i konsekwencjami ich wykorzystania – m.in. po to, aby zapewnić możliwości odpowiedniej regulacji prawnej ich zastosowań oraz przygotować właściwe ścieżki edukacji, przygotowania do funkcjonowania w społeczeństwie sieciowym czy informacjonalistycznym (jak nazywa je Manuel Castells). Jednym z ważnych aspektów będzie odpowiednie rozstrzygnięcie kwestii praw autorskich, czy szerzej – praw własności intelektualnej.

Szczególne potrzeby w zakresie kształcenia związane będą m.in. z upowszechnianiem się zautomatyzowanych systemów informacyjnych. Edukacja dotyczyć musi zarówno sposobów korzystania z tych rozwiązań, umiejętności posługiwania się nimi (a w konsekwencji komunikowania się człowieka z systemem komputerowym), jak i przygotowywania ludzi do podejmowania nowych ról zawodowych, kształcenia nowych umiejętności potrzebnych do wykonywania nowych zadań w miejsce tych, które zostały przejęte do obsługi przez maszyny (na przykład kształcenie do obsługi oprogramowania, do programowania robotów, organizacji i utrzymywania zasobów informacyjnych itp.).