Równi wobec stresu

Bezustanne przeciążenie pracą i brak zrozumienia ze strony zwierzchników mogą zaowocować frustracją i wypaleniem nie tylko wśród szeregowych pracowników działu informatyki, ale także wśród menedżerów. Zdaniem niektórych psychologów osoby na kierowniczych stanowiskach są nawet bardziej narażone na wystąpienie tego zjawiska, zwłaszcza gdy nie zostali odpowiednio przygotowani do pełnienia takich funkcji. "Efekt ten występuje wtedy, gdy osiągnięcie pewnego stopnia kariery następuje stosunkowo szybko, a awans wymusza przesunięcie akcentów z prac typowo technicznych czy kontaktów z użytkownikiem na pracę menedżerską. Energia, chęć do pracy, a także wzrost wymagań zewnętrznych działają jak narkotyk, człowiek jednak dość szybko się wypala" - mówi Krzysztof Nowosad, specjalista w Departamencie Informatyki w Polskiej Telefonii Cyfrowej Era GSM. - "Podobny problem ma wielu moich kolegów, którzy skuszeni zarobkami zdecydowali się na stanowiska kierownicze, a jednocześnie nie potrafią oderwać się od prac technicznych".

W przypadku menedżerów problem nie tkwi jednak tylko w nieumiejętnym gospodarowaniu własnym czasem i energią. W wielu firmach ich frustracja wynika przede wszystkim z braku możliwości rozwoju zarządzanej przez siebie "działki". Nie ma chyba rzeczy, która odbierałaby satysfakcję z pracy bardziej niż poczucie bezcelowości własnych działań. A na to właś-nie skazanych jest wielu menedżerów, których ambitne plany informatyzacji i usprawnień przedsiębiorstwa są bezustannie odrzucane przez zarządy firm. I nie ma specjalnego znaczenia to, czy przyczyny oporu są efektem braku świadomości korzyści wynikających z informatyzacji, czy np. kłopotów finansowych firmy.

Zapobiec katastrofie

Podatność na syndrom wypalenia w dużej mierze zależy od cech osobowości każdego pracownika i jest trudna do przewidzenia. Można jednak zmniejszyć prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Wiele zależy od odpowiedniego dopasowania pracowników do zakresu wykonywanych przez nich obowiązków. Jedni oczekują od swojej pracy emocji, a gdy tych zabraknie - popadają w apatię i znużenie. Drudzy czują się bezpieczniej, wykonując pewien zestaw standardowych obowiązków, a każde zaburzenie rutyny wzbudza w nich stres i poczucie lęku. Duży wpływ na prawdopodobieństwo wystąpienia syndromu wypalenia ma także atmosfera w pracy. W wielu firmach pracownicy większość energii angażują w wybuchające co chwila konflikty lub do prowadzenia skomplikowanych gier i podchodów między poszczególnymi frakcjami w dziale. Często jest ona także marnotrawiona na wykonywanie wciąż zmienianych poleceń zwierzchników. Tego rodzaju praktykom może zapobiec tylko otwarta komunikacja między zwierzchnikiem a jego podwładnymi, dzięki której mogą oni szybko się dowiedzieć, jak jest postrzegane ich zaangażowanie w pracę czy jakie są cele działu i przedsiębiorstwa. Pozwoli to wyeliminować snucie jałowych przypuszczeń i intryg.

Najważniejszym czynnikiem zapobiegającym wypaleniu jest okresowe wprowadzanie zmian w dziale. "Czasem 'wypala się' nie tyle osoba, ile raczej jej rola w określonym miejscu. Jeżeli ktoś od lat pracuje na tym samym stanowisku, to choćby wykonywał ważną i ciekawą pracę, po kilku latach będzie miał dosyć tych samych obowiązków, tych samych dostawców i klientów, tej samej odpowiedzialności" - mówi Aleksander Sobieszek, specjalista ds. szkoleń w Zakładach Papierniczych Frantschach Świecie. Wtedy trzeba pomyśleć o stworzeniu nowych czynników motywacyjnych, wprowadzeniu szkoleń w zakresie nowej dziedziny lub awansie pionowym niektórych pracowników.

Spostrzegawczość przede wszystkim

Informatycy wprawdzie są w znacznie lepszej sytuacji niż większość pracowników innych specjalności. Wielu z nich niemal od razu może znaleźć nowe miejsce pracy. Nie oznacza to jednak, że syndrom wypalenia nie stanowi dla nich problemu. Przeciwnie - jest to praca, która wymaga odpowiedniego skupienia i zaangażowania, a poczucie znużenia często znacząco utrudnia wykonywanie zadań stawianych przed informatykami. Dlatego zawczasu trzeba się nauczyć rozpoznawania symptomów zbliżającego się syndromu wypalenia, by być przygotowanym na przeciwdziałanie wszelkimi dostępnymi metodami.