Wiedza biznesowa

Cele i zadania

Systemy BI służą do zbierania, przechowywania, udostępniania danych oraz zarządzania wiedzą przy wykorzystaniu różnorodnych narzędzi analitycznych. Inteligentna analiza danych w systemach BI uzyskiwana jest głównie poprzez techniki OLAP, data mining oraz technologię hurtowni danych.

W założeniu systemy BI powinny usprawniać zarządzanie wiedzą organizacji w wymiarze strategicznym, taktycznym i operacyjnym. Na szczeblu strategicznym umożliwiają bardziej precyzyjne wyznaczanie celów i śledzenie ich realizacji. Pozwalają na dokonywanie różnorodnych zestawień porównawczych, np. wyników historycznych, opłacalności poszczególnych ofert, skuteczności kanałów dystrybucji itp., a także prowadzenie symulacji rozwoju, prognozowanie przyszłych wyników przy określonych założeniach.

Na szczeblu taktycznym systemy BI mogą dostarczać podstaw do podejmowania decyzji w zakresie marketingu, sprzedaży, finansów, zarządzania kapitałem. Pozwalają optymalizować przyszłe działania i odpowiednio modyfikować aspekty organizacyjne, finansowe czy technologiczne funkcjonowania przedsiębiorstwa, tak aby skuteczniej realizowało ono wyznaczone cele strategiczne.

Na poziomie operacyjnym systemy BI służą analizom wykonywanym ad hoc, odpowiadają na pytania związane z bieżącymi operacjami departamentów, aktualnym stanem finansów, sprzedażą, stanem współpracy z dostawcami, odbiorcami, klientami itp.

Przedsiębiorstwa wykorzystują systemy BI przede wszystkim do zarządzania korporacyjnego, optymalizacji relacji z klientami, monitorowania działań biznesowych, raportowania, planowania i wspomagania decyzji.

Można się zastanawiać, jaki jest rzeczywisty związek systemów BI z dotychczasowymi systemami wspomagania (SWD) decyzji? Te ostatnie przyjmowały różne formy. Było to spowodowane przede wszystkim zmianami w technologii komputerowej, ale także w rozumieniu roli menedżera i decydenta.

Historia SWD sięga początku lat 70., kiedy to zaczęto interesować się możliwościami komputerowego wspomagania działalności kadry kierowniczej wyższego szczebla zarządzania. Krytyka dotychczasowych systemów informowania kierownictwa (SIK) doprowadziła do stworzenia architektury systemu SWD, w której wykorzystano modele, bazy danych oraz przyjazny interfejs. Stosunkowo szybko okazało się jednak, że trudności w operowaniu modelami danych przez kadrę kierowniczą doprowadziły do stworzenia kolejnego modelu wspomagania decyzji - EIS. Stawiano w nim głównie na wizualizację danych oraz graficzny i multimedialny interfejs. Model EIS był rekomendowany przede wszystkim dla kadry kierowniczej najwyższego szczebla zarządzania. Należy zauważyć, że w czasach gospodarki internetowej i ogromnego rozproszenia informacji taka koncepcja także straciła na znaczeniu.

Zarządzanie wiedzą

Proces zarządzania wiedzą w przedsiębiorstwie jest złożony i trudny, ponieważ wiedza ulokowana jest w wielu miejscach, zarówno w samej organizacji, jak i poza nią. Ma często charakter nieformalny, składa się na nią wiele typów informacji, gromadzonych z wykorzystaniem różnych nośników.

Trudności w zarządzaniu wiedzą wynikają także z tego, że szczególnie obecnie uwidacznia się nieostry podział wiedzy na wiedzę publiczną i prywatną. W rzeczywistości dominują raczej hybrydowe formy. Wiedza rozpatrywana jest często w kategoriach wiedzy cichej oraz jawnej. W kulturze wschodniej z tzw. podejściem japońskim szczególną uwagę zwraca się na wiedzę cichą. Podkreśla się jej indywidualizm oraz trudności, a czasami wręcz niemożliwość jej sformalizowania. Do tej kategorii wiedzy zalicza się intuicję, przeczucia, kulturę organizacji.

Zachodnia cywilizacja faworyzuje wiedzę o jasno zarysowanej strukturze i wykazuje silną tendencję do jej normalizacji i kodyfikacji. Stale podejmowane są wysiłki na rzecz nadawania wiedzy ukrytej odpowiedniej struktury. Ponadto coraz więcej wiedzy i umiejętności o strategicznym znaczeniu jest uzyskiwanych interaktywnie oraz wykorzystywanych wspólnie w podgrupach lub sieciach.

Większość wiedzy w organizacji ma charakter niestrukturalny i niejawny, a zdecydowana część kapitału intelektualnego firmy znajduje się w głowach pracowników - dlatego do kluczowych spraw związanych z zarządzaniem wiedzą należy zarządzanie wiedzą cichą, lokalizowanie ekspertów oraz podział i dostęp do wiedzy.

Metody "zarządzanie informacjami i dostęp do informacji" oraz "wiedza o procesach" są stosunkowo dobrze rozwinięte. Wymienione kategorie uznaje się także za najmniej obciążone ryzykiem wdrożenia. Gorzej z pozostałymi (m.in. zarządzanie kapitałem intelektualnym czy też zarządzanie wiedzą posiadaną przez "osoby poinformowane"). Wdrażanie ich jest trudne, a na efekty zastosowań trzeba długo czekać. To efekt tego, że wiążą się one nie tylko z wprowadzaniem do organizacji zmian technologicznych, ale także "głębokich" zmian kulturowych, a te zachodzą stosunkowo długo - nawet w perspektywie kilku lat.

Szukając odpowiedzi na pytanie, jak zarządzać wiedzą w organizacji, warto uzmysłowić sobie, w jaki sposób ona powstaje. Wiedza może być tworzona w dwojaki sposób. Pierwszy, określany jako uniwersytecki, związany jest z podażą wiedzy. Wiedzę traktuje się jako homogeniczną, ekspercką, dyscyplinarną, hierarchiczną. Wiedza taka jest weryfikowana np. przez pracowników. W drugim przypadku wiedza jest zorientowana na popyt, a więc stosowana, zorientowana na rozwiązywanie problemów, wielodyscyplinarna, hybrydowa, weryfikowana przez rynek i zakorzeniona w sieciach. Tryb pierwszy jest formą łatwą do zrozumienia i opisu. W trybie drugim liczy się przydatność wiedzy dla użytkownika. Nie jest ona tworzona zanim nie powstanie na nią zapotrzebowanie, wyłania się z kontekstu różnych zastosowań.

W praktyce spotykamy się z dwoma podstawowymi modelami w zakresie wytwarzania, przesyłania i zastosowania wiedzy - to model liniowy i interaktywny. W każdym z nich można wyróżnić te same etapy - (1) produkcja wiedzy (okoliczności, w jakich jednostki, grupy i organizacje generują nową wiedzę), (2) weryfikacja wiedzy (w ekonomii i zarządzaniu dominuje weryfikacja pragmatyczna), (3) zebranie wiedzy (przed przystąpieniem do rozwiązywania złożonych problemów decyzyjnych należy przedstawić zebraną wiedzę w formie skodyfikowanej), (4) przesyłanie wiedzy (systemy informatyczne, sieci komputerowe, kursy, media, kontakty osobiste), (5) adaptacja wiedzy (przyswojenie nowej wiedzy często oznacza rezygnację z już posiadanej), (6) implementacja wiedzy (chodzi o zjawisko niechęci do zmiany i inne przeszkody, jak brak szansy na zastosowanie wiedzy, niedostateczne zasoby, brak czasu, brak poparcia społecznego), (7) instytucjonalizacja wiedzy (przekształcenie innowacji w rutynową praktykę).

W modelu liniowym poszczególne etapy przebiegają sekwencyjnie, jednak w praktyce biznesowej występują często sprzężenia zwrotne, więc rekomenduje się wówczas stosowanie modelu interaktywnego.

Rozwojowi zarządzania wiedzą w organizacji sprzyja koordynacja trzech ważnych elementów: ludzi (którzy tworzą wiedzę indywidualną i zbiorową poprzez uczenie się, dzielenie się wiedzą, rozwiązywanie problemów, integrowanie jej z kulturą organizacji, tak aby ostatecznie wprowadzać na rynek coraz to lepsze produkty i usługi), procesów (które powinny być na bieżąco zaopatrywane w aktualne informacje, wiedzę i stosownie doskonalone) oraz technologii, zwłaszcza informatycznych (ich rozwój powinien być harmonizowany w aspektach potrzeb rynku, działań konkurentów i zasobów firmy).


TOP 200