Wdrożenie programu TI w szkole

Niewiele szkół jest odpowiednio przygotowanych do wdrożenia programu TI "od zaraz", jego realizacja musi więc być rozpisana w działaniach szkoły na wiele lat.

Powodzenie w tych działaniach będzie zależeć od opracowania programów nauczania i pomocy dydaktycznych dla większości bloków i przedmiotów, uwzględniających wykorzystanie TI i wspomaganie tą technologią - tego zadania powinni podjąć się obecni autorzy programów i pomocy wraz z wydawcami. Istotną sprawą jest przygotowanie nauczycieli do realizacji nowych programów i korzystania z dostosowanych do nich podręczników i pomocy. Ponadto program nie wystartuje bez technicznego wyposażenia szkoły. Jest kluczową sprawą, by zintegrować TI z nauczaniem i doprowadzić do jej przenikania do różnych dziedzin nauczania.

Po ponad 10 latach od pojawienia się komputerów w szkołach, gdy zastanawiano się nad efektami ich użycia w nauczaniu, stwierdzono brak znaczących postępów u tych uczących się, którzy korzystają z nich. Po głębszej analizie okazało się, że powodem tych niepowodzeń jest to, że komputery i TI w początkowym okresie dodawano jedynie do istniejących środowisk nauczania bez ich adaptacji do nowych środków i narzędzi. Zakładano bowiem, że już obecność komputera i TI wywoła pozytywne skutki u uczących się i w całym procesie nauczania. Tak jednak nie działo się i obecnie uważa się, że spowodowane to było właśnie tym, że komputery i TI jedynie dodano, postawiono obok, zamiast zintegrować je z tym procesem. Komputer jako pomoc dydaktyczna jest wykorzystywany wtedy, gdy może wspomóc uczącego się lub nauczyciela, a jako element zintegrowany z treściami nauczania i oczekiwanymi kompetencjami uczniów - powinien być nieodłącznym narzędziem pracy. Tak więc to nowa technologia powinna być włączona do środowisk uczenia się i nauczania, zarówno na poziomie programów nauczania, podręczników i pomocy dydaktycznych, jak i przygotowania nauczycieli.

Program TI w rękach nauczycieli

Każdy nauczyciel powinien być przygotowany do posługiwania się TI w pracy własnej i z uczniami. Standard takiego przygotowania powinien obejmować podstawowe zasady posługiwania się pojęciami (terminologią), środkami i narzędziami TI. Warsztat pracy nauczyciela musi zawierać TI. Niezbędna jest znajomość roli i możliwości wykorzystania TI w swojej dziedzinie. Z tego wyniknie potrzeba wykorzystywania TI jako pomocy dydaktycznej w nauczaniu swojej dziedziny.

Nauczyciel podstaw informatyki prowadzi zajęcia w zakresie kursu TI w szkole podstawowej lub z informatyki w gimnazjum, których głównym celem jest przygotowanie wszystkich uczniów do posługiwania się TI (komputery, komunikacja).

Szkolny koordynator TI - może nim być nauczyciel prowadzący zajęcia kursu TI lub informatyki, który staje się jednocześnie doradcą dla innych nauczycieli w zakresie stosowania TI. Może on współtworzyć lekcje z różnych dziedzin z wykorzystaniem TI, wprowadzając w ten sposób innych nauczycieli do stosowania TI. Szkolny koordynator jest potrzebny na każdym etapie kształcenia, w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum.

Nauczyciel informatyki - może być przygotowany do prowadzenia zajęć z informatyki w liceum, które mogą trwać od roku do trzech lat i kończyć się maturą. Najbardziej właściwym przygotowaniem w tym przypadku są pełne (lub przynajmniej - licencjackie) studia informatyczne. Studium podyplomowe nie jest wystarczające w wielu przypadkach, gdyż merytoryczny zakres studium może okazać się uboższy niż zakres zajęć prowadzonych z uczniami.

Oczekiwane przygotowanie nauczycieli wyznacza jednocześnie zakres ich doskonalenia, a formy doskonalenia wynikają również z ogólnych zadań szkoły i nauczycieli oraz warunków ich pracy.

Dla każdej z powyższych grup nauczycieli powinny zostać opracowane standardy przygotowania w zakresie TI. Przygotowanie do pracy pedagogicznej powinny zapewnić szkoły wyższe kształcące nauczycieli, takie jak uniwersytety, wyższe szkoły pedagogiczne, kolegia nauczycielskie. Właśnie one powinny być partnerami nauczycieli w ich przygotowywaniu się do zawodu i w doskonaleniu. Chodzi tutaj o uczelnie jako instytucje, a nie tylko o pojedynczych pracowników, którzy w różnych formach, często z własnej inicjatywy, uczestniczą w doskonaleniu nauczycieli. Do tego powinien zachęcać i mobilizować system doskonalenia nauczycieli, który uwzględnia i czyni uczelnie głównym miejscem przygotowania nauczycieli do stosowania TI.

Również obecne studia podyplomowe z informatyki, które dają uprawnienia do nauczania informatyki, musiałyby zostać przekształcone w studia przygotowujące do prowadzenia zajęć w zakresie kursu TI (szkoła podstawowa) i informatyki (gimnazjum) oraz do pełnienia funkcji szkolnego koordynatora TI. Przygotowanie do prowadzenia zajęć z informatyki w liceum powinny zaś dawać studia informatyczne.

Ważne jest, aby nauczyciel miał świadomość tego, że doskonalenie się ma mieć charakter ciągły. W myśl nowych zadań szkoły, podobnie jak uczniowie, również nauczyciele powinni dbać o swoje dokształcanie. Nauczyciel powinien czuć się odpowiedzialny za aktualność swojego wykształcenia. Ma temu sprzyjać i pomagać system nauczania doskonalącego.

W związku z przesunięciem punktu odpowiedzialności kształcenia w kierunku uczących się, a co za tym idzie - w kierunku szkoły, doskonalenie nauczycieli powinno również koncentrować się wokół szkoły. Umożliwiłoby to uwzględnienie konkretnych warunków nauczania. Dodatkowym argumentem jest zmniejszenie kosztów szkoleń, ponoszonych przez uczących się, nauczycieli i ich rodziny, a także szkoły. W ten sposób szkoła stałaby się miejscem wspólnego doskonalenia się wszystkich nauczycieli.

Dodatkowym argumentem za zbliżeniem dokształcania do szkoły jest potrzeba włączenia szkoleń do systemu edukacji, tego lokalnego, najbliższego uczącego się, jego środowiska. Doskonalenie nauczycieli nie może pozostawać jedynie dodatkiem do ich działań edukacyjnych.