Jak pokazuje raport PARP, poziom innowacyjności polskich przedsiębiorstw zdecydowanie odbiega od poziomu charakteryzującego stare kraje unijne. Niewiele różni nas jednak od większości nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej pochodzących z Europy centralnej i południowej.

Najnowsze badania porównawcze dotyczące innowacyjności krajów europejskich umieszczają Polskę w ostatniej grupie tzw. krajów nadganiających, najsłabszych pod względem innowacyjności. Oprócz Polski jest w niej większość nowych krajów członkowskich UE; wyjątek stanowią Czechy i Estonia.

Polska w europejskim ogonie

Nie zmienia to jednak faktu, że nasza gospodarka zajmuje bardzo dalekie, 26 miejsce w rankingu innowacyjności krajów w Europie i odstaje od przeciętnej dla Unii Europejskiej. Polska plasuje się poniżej średniej europejskiej w większości kategorii tj. podaż wysoko wykwalifikowanej i wykształconej siły roboczej, dostępność finansowania zewnętrznego dla projektów innowacyjnych czy wydatki inwestycyjne przedsiębiorstw na działalność innowacyjną.

Wyjątkiem jest wskaźnik kapitału ludzkiego. Polska plasuje się pod tym względem powyżej średniej europejskiej, zajmuje wysokie 13 miejsce w rankingu i prześcignęła w nim nawet Niemcy. Mimo to polskie przedsiębiorstwa nadal wypadają bardzo nisko w rankingach przedsiębiorczości na tle krajów europejskich. Podobnie jest z poziomem wytwarzania nowych produktów w kraju.

"Niepokojący jest spadek o 13,4% w ciągu ostatnich pięciu lat wskaźnika nowych produktów w Polsce" - czytamy w raporcie. Polska odbiega też znacząco od średniej unijnej jeśli chodzi o nakłady finansowe na badania naukowe oraz ich udział w dochodzie narodowym. Bardzo niskie są też nakłady polskich firm na badania i rozwój.

"W sumie przedsiębiorstwa w Polsce przeznaczały na B&R blisko 5-krotnie mniejszą część całkowitych wydatków na innowacje niż firmy niemieckie. Ten fakt świadczy o niewielkim potencjale badawczym polskich przedsiębiorstw, ale też o olbrzymiej luce w zasobach wiedzy mającej źródła w prowadzonych w firmach badaniach naukowych" - zauważają autorzy raportu.

Nie lepiej wygląda kwestia wartości kapitału ludzkiego w Polsce. Szacunki pokazują, że uwzględniając wartość zwrotu kapitału ludzkiego jego zasoby na głowę mieszkańca w krajach Europy Wschodniej, w tym w Polsce są pięciokrotnie mniejsze niż w USA. "Po części wynika to z niższego wskaźnika wykształcenia wyższego. Jednakże niższa jakość nauczania w Polsce ma także znaczący udział w wycenionej wartości zwrotu z inwestycji w kapitał ludzki" - tłumaczą autorzy raportu.

Mimo iż odsetek młodzieży studiującej na wyższych uczelniach jest w Polsce wysoki (wynosi 33,9%) i jest wyższy niż w większości krajów unijnych, problemem jest rodzaj podejmowanych studiów. Odsetek polskiej młodzieży studiującej nauki ścisłe jest bowiem znacznie niższy niż w innych krajach europejskich. Niewiele jest też młodzieży, która uzyskuje tytuł doktora w naukach ścisłych i inżynieryjnych.