Korzystając z narzędzi ASSOC.EXE i FTYPE.EXE, możemy sterować w Windows 2000 i XP rozszerzeniami plików i ich skojarzeniami z poszczególnymi programami. Narzędzia te działające w trybie tekstowym, dokonują zmian globalnych, czyli obowiązujących wszystkich użytkowników systemu. Skojarzenia rozszerzeń plików z aplikacjami są zgromadzone w Rejestrze w obrębie klucza "HKEY_CLASSES_ROOT".

Za pomocą polecenia Assoc możemy sprawdzać i modyfikować bieżące skojarzenia rozszerzeń plików z typami plików. Natomiast polecenie Ftype pozwala zarządzać przypisaniami poszczególnych typów plików do aplikacji - to one decydują, w jakim programie zostanie otwarty dany plik po dwukrotnym kliknięciu myszą jego ikony.

Gdy zainstalujemy np. przeglądarkę internetową Mozilla, system będzie otwierać wszystkie obrazki JPEG właśnie w jej oknie, zamiast na przykład w zainstalowanym uprzednio programie IrfanView czy w domyślnym oknie Podgląd obrazów i faksów systemu Windows. Po wpisaniu polecenia assoc.jpeg otrzymamy wartość wynikową .jpg=MozillaJPEG. Mamy dwie możliwości przywrócenia poprzedniego stanu, w którym obrazki JPEG są otwierane w programie IrfanView. Możemy nakazać systemowi, aby otwierał pliki typu MozillaJPEG za pomocą IrfanView. Wpisujemy w tym celu polecenie:

ftype MozillaJPEG="C:\Program Files\

IrfanView\I_VIEW32.EXE" "%1"

Nieco bardziej elegancka metoda polega na przywróceniu plikom JPEG ich poprzedniego typu - IrfanView.JPG. Wprowadzamy polecenie:

assoc | find /i "irfan"

aby się upewnić, że w systemie jest zarejestrowany typ plików IrfanView.JPG. Następnie przyporządkowujemy go do rozszerzenia JPG. Zastosujemy w tym celu polecenie:

assoc .jpg=IrfanView.JPG

Jeżeli nie korzystamy z IrfanView i chcemy przywrócić domyślny sposób otwierania plików JPG, używamy polecenia:

assoc .jpg=jpegfile

Jeśli modyfikacje nie odniosą skutku, a dwukrotne klikanie plików określonego typu spowoduje ich otwieranie w niepożądanej aplikacji, przywołujemy Panel sterowania, a w nim aplet Opcje folderów.

Przechodzimy do karty Typy plików, znajdujemy odpowiednie rozszerzenie i klikamy przycisk Przywróć. W ten sposób pozbędziemy się przypisań dokonanych przez użytkownika, a odtworzymy przydziały obowiązujące w całym systemie.

Swoją najmocniejszą kartę narzędzia ASSOC.EXE i FTYPE.EXE rozgrywają, dając użytkownikowi możliwość szybkiego i wygodnego archiwizowania przyporządkowań w regularnych odstępach czasu. Za pomocą polecenia:

assoc > typy.txt

ftype > skojarzenia.txt

utworzymy zapasową kopię typów plików i skojarzeń, zapisując je w plikach tekstowych TYPY.TXT i SKOJARZENIA.TXT. Wykonajmy tę czynność przed instalowaniem aplikacji. Jeśli nowy program przywłaszczy sobie określone typy plików, będziemy mogli w mig odtworzyć poprzednie przydziały z kopii zapasowej. Wprowadzamy w tym celu oba poniższe polecenia:

assoc /r typy.txt

ftype /r skojarzenia.txt

Przywracanie inicjuje parametr /r (od "restore"). To rozwiązanie ma ogromną zaletę: nie usuwa nowych typów plików oraz ich skojarzeń, które doszły wraz z instalowaną aplikacją. Nie znalazły się w kopii zapasowej, więc nie mogą być nadpisane w ramach przywracania.