Przychodzi mi na myśl porównanie kinematograficzne. Realizacja projektu jest analogiczna do kręcenia filmu. Powstający produkt jest tym, co zostało utrwalone na taśmie filmowej. Jeśli testy (kolaudacja) wypadną niepomyślnie, mamy problemy z "przeprojektowywaniem" poszczególnych scen, które trzeba kręcić od początku. Czy trzymanie w gotowości wszystkich dekoracji do czasu zmontowania filmu, po to, by zawsze można było zrobić szybkie "dokrętki" scen, które się nie udały, jest racjonalne? Czy raczej bardziej racjonalne jest spokojne, wielokrotne przećwiczenie scen "na sucho", tak aby zminimalizować liczbę "dubli", a potem weryfikowanie ich przez przegląd taśm bezpośrednio po nakręceniu?

Do rzeczywistej minimalizacji kosztów jakości potrzebne jest inne nastawienie ludzi, polegające na aktywnym wbudowywaniu jakości do produktu w trakcie jego realizacji, i wczesna weryfikacja mniejszych kroków projektowych. "Zrób dobrze za pierwszym razem" to motto jednego ze światowych autorytetów w dziedzinie jakości - Philipa Crosby'ego.

Kryteria jakości

Kryteria (charakterystyki) jakości to zestaw cech, które opisują jakość produktu lub na podstawie których jego jakość jest oceniana. Na etapie planowania produktu i określania planu projektu stanowią ważny punkt odniesienia do wszelkich działań planistycznych i inżynierskich. Proces produkcji i zespół projektowy powinny być tak kształtowane, aby produkt wynikowy jak najlepiej spełniał uznane kryteria jakości.

Było wiele prób określenia minimalnego zestawu kryteriów jakości opisujących oprogramowanie. Jedną z bardziej udanych jest Model McCalla, wielokrotnie powielany w najróżniejszych mutacjach w literaturze (tab. 1).

Mało znana jest natomiast norma ISO 9126, która podaje zaledwie sześć kryteriów jakości oprogramowania: funkcjonalność, niezawodność, użyteczność, wydajność, pielęgnowalność, przenośność.

Jednym z podstawowych zadań kierownika projektu jest ustalenie konkretnego zestawu kryteriów jakości produktu i projektu, które będą oceniane (mierzone) i analizowane podczas realizacji projektu, a które na koniec staną się podstawą do oceny jakości całego produktu. Stwierdzenie, że chcemy mieć produkt o wysokiej jakości, jeszcze nic nikomu nie mówi, a właściwie, żeby być w zgodzie z prawdą, każdemu mówi co innego. O zapewnieniu jakości możemy mówić dopiero wtedy, gdy wiemy co zapewnić, a to "co" daje się opisać liczbowo.

Zapewnienie jakości

Według definicji ISO 9000: Zapewnienie jakości są to wszystkie zaplanowane i systematyczne działania, które są niezbędne do uzyskania i utrzymania odpowiedniego stopnia wiarygodności, że wyrób lub usługa spełni ustalone wymagania jakościowe. Są różne koncepcje zapewnienia jakości w projekcie. Wszystkie bazują na poniższym schemacie 3 faz: planowania, nadzorowania i doskonalenia jakości.

Planowanie jakości

Pierwszą czynnością kierownika projektu jest zaplanowanie działań zmierzających do zapewnienia jakości. Chodzi o stworzenie planu jakości wyszczególniającego specyficzne sposoby, środki i kolejność postępowania, związane z jakością wyrobu, usługi, umowy lub przedsięwzięcia. W planie powinny być wzięte pod uwagę następujące kategorie działań:

• przeglądy kontraktów

• sterowanie analizą wymagań, projektowaniem, wdrożeniem

• zaopatrzenie i kontrola kooperantów

• kontrola i badanie oprogramowania w toku produkcji

• obsługa produktów projektowych nie spełniających wymagań

• instalacje, wdrożenia

• serwis

• szkolenie personelu

• wsparcie organizacyjne projektu

• audyty wewnętrzne i przeglądy systemu jakości inicjowane przez kierownictwo projektu

• inne...