Telefonowanie bez komputera

Pełnię zalet telefonii internetowej można docenić dopiero po zainstalowaniu w domu niewielkiej bramki IP, która w rzeczywistości jest dedykowanym routerem z niewielkim komputerem oraz procesorem sygnałowym DSP (Digital Signal Processor) do przetwarzania i cyfryzacji głosu. To rozwiązanie jest szczególnie przydatne użytkownikom lokalnych sieci osiedlowych, którzy szerokopasmowy LAN Ethernet już mają bezpośrednio w domu. Bramka IP wyposażona w router i własny (inny niż w komputerze) adres IP pozwala na niezależną i jednoczesną pracę z Internetem zarówno z komputera (telepraca w domu), jak i głosowej aplikacji VoIP udostępnianej równocześnie innym domownikom poprzez tradycyjny telefon analogowy. Wbudowany w bramkę router dzieli bezkolizyjnie dostępne łącze szerokopasmowe między aplikację telefoniczną i przyłączony do niej komputer lub inne urządzenie cyfrowe.

Sprzętową realizację wszystkich funkcji przetwarzania głosu w bramce, łącznie z zainstalowaną w niej odpowiednią aplikacją VoIP (adresacja IP), uwalnia towarzyszący rozwiązaniu komputer lub notebook od jakichkolwiek wymagań szybkościowych. Co więcej, do zainicjowania, utrzymania i zakończenia połączenia telefonicznego przyłączony do bramki komputer w ogóle nie jest potrzebny, a jego przydatność ogranicza się najwyżej do jednokrotnej instalacji odpowiedniego komunikatora w bramce, także do okresowej kontroli stanu konta bądź dokonywanej po każdej sesji rozmównej. Za wszystkie funkcje wywołania, nawiązania oraz przebiegu i rozłączenia sesji odpowiada wyłącznie bramka IP.

Najbardziej komfortowe rozwiązanie telefonii internetowej uzyskuje się dopiero poprzez zastąpienie tradycyjnego telefonu analogowego wpinanego do bramki IP, analogowym telefonem bezprzewodowym wykonanym w technologii radiowej DECT. Dzięki temu oprócz już istniejących zalet telefonii VoIP uzyskuje się pełną swobodę przemieszczania się podczas korzystania z telefonu VoIP, podobnie jak w klasycznych aparatach komórkowych. Wszystko to nawet bez włączania domowego komputera.

Centrala w komputerze

Absolutnym hitem komunikatorów operatora Betamax (w tym Internetcalls) jest możliwość tworzenia za pomocą własnego komputera bezpośredniej relacji telefonicznej między dwoma dowolnie wybranymi abonentami na świecie (stacjonarnymi, komórkowymi lub w trybie mieszanym) - na własny koszt, czyli na ogół za darmo. Automatyczne zestawianie połączenia wychodzącego nie z komunikatora, ale ze wskazanego z komputera zupełnie obcego numeru telefonicznego - jako aplikacja typu callback było początkowo traktowane przez operatora jako usługa bezpłatna.

Po krótkim czasie, prawdopodobnie z powodu niezwykłej popularności tej usługi, operator postanowił jednak pobierać jednorazowo opłatę w wysokości 0,03 euro za każde utworzenie takiej relacji, nadal bez limitowania czasu trwania połączenia i z zachowaniem wszystkich dotychczasowych zasad taryfikacyjnych. Podczas realizacji połączeń taryfikowanych w systemie callback, system sam dolicza użytkownikowi komunikatora koszt połączenia, według taryfy abonenta o najwyższej stawce za minutę.

Echo jest problemem

Zjawisko echa sygnału głosu w rozmowie telefonicznej - które w szczątkowej postaci występuje w sieciach analogowych PSTN - urasta do problemu w sieciach z pakietowym transportem sygnałów mowy. W sieciach tych (ATM, Frame Relay, IP, Internet) szczególnie uciążliwe jest "echo dalekie", które powraca do nadawcy po powtórnym przejściu przez wszystkie elementy pośredniczące między nadawcą a odbiorcą informacji. Mimo że jest ono mocno osłabione, duża różnica w opóźnieniu echa sprawia, że jest ono niekorzystnie odbierane przez nadawcę jako zakłócenie rozmowy. Zwłaszcza że wielkość opóźnienia nie jest wielkością stałą i podlega fluktuacji zarówno między kolejnymi sesjami abonentów zlokalizowanych w tych samych dwóch miejscach, jak i w trakcie trwania rozmowy - w wyniku zmiennego w czasie opóźnienia w buforowaniu pakietów głosowych (jitter) w poszczególnych węzłach tranzytowych sieci pakietowej.

Przyjmuje się, że opóźnienie sygnału echa do 25 ms jest praktycznie niezauważalne przez użytkowników (sieci PSTN), natomiast wyższe wartości wymagają kasowania elektronicznego. Źle dobrane parametry układów kasujących bądź zbyt duże opóźnienia w sieci pakietowej powodują ich nieskuteczne działanie, objawiające się powstawaniem echa. Warto przy tym pamiętać, że samo algorytmiczne opóźnienie translacji głosu na postać cyfrową zależy od rodzaju użytego kodeka w konkretnej sesji rozmównej (od 12,5 ms dla G.711 do 37,5 ms w kodeku G.723.1), a do tego zawsze dochodzą opóźnienia w buforach pośredniczących sieci pakietowej. Całkowite skasowanie echa w sieciach z protokołem IP jest więc procesem trudnym i niekiedy nieskutecznym.

Praktyczne wnioski użytkownika Internetcalls

Nasz ponadtrzymiesięczny test eksploatacji komunikatora Internetcalls dał nadzwyczaj zadowalające wyniki (notebook z Windows 98, sieć osiedlowa Ethernet, bramka VoIP Grandstream HandyTone 486, analogowy telefon bezprzewodowy DECT Siemens Gigaset 3010). Początkowe trudności z zestawieniem połączenia bramki IP z telefonem analogowym należy złożyć na karb niepełnej zgodności najstarszych aparatów telefonicznych. Dopiero stosunkowo nowy aparat analogowy pozwolił na uzyskanie połączeń VoIP poprzez bramkę IP.

W naszym teście świetnie sprawdził się stary bezprzewodowy telefon analogowy Siemensa w technologii DECT z serii Gigaset 3000, który wyposażony w dużą pamięć numerów, książkę adresową, wykaz połączeń, powtórne wywołanie i edytor - niczym praktycznie się nie różnił w funkcjach użytkowych od telefonu komórkowego. Zwłaszcza że można było z niego nawiązywać i kontynuować sesje rozmówne z odległości do 100 m (wg danych firmowych do 300 m). Wygodnie jak z komórki, a bezpłatnie jak przez VoIP.

Opłacone podczas rejestracji konto 10 euro netto (11,60 euro z VAT) trudno wyczerpać do końca w ciągu 4 miesięcy. Nawet podczas intensywnego użytkowania połączeń VoIP - pod warunkiem jednakże, że standardowo korzysta się z numerów telefonów stacjonarnych, a krajowe połączenia komórkowe traktuje się jako rozwiązanie alternatywne lub awaryjne. Również systemowe ograniczenie komunikatora Internetcalls związane limitem bezpłatnych rozmów (do 300 min rozliczanych w 7-dniowym cyklu) jest nie do pokonania. Nadzwyczaj aktywni abonenci po przekroczeniu limitu mają podobno zapłacić za "darmowe" gadanie jednego eurocenta za każdą minutę ponad plan. Możliwość bezpłatnego łączenia się z całym światem i związana z tym większa częstość prowadzonych rozmów telefonicznych wymaga jednak wzmożonej czujności inicjatora połączeń na światowe strefy czasowe, aby nie budzić poszczególnych respondentów po nocach.

Niestety, podobnie jak prawie w każdym innym systemie telefonii internetowej, relacje z numerami o skróconej numeracji, alarmowymi i informacyjnymi (z grupy 9xxx oraz 8xx i 7xx) są zablokowane, zatem nawet wezwanie taksówki wymaga korzystania z usługi innego operatora. Z telefonicznej usługi krajowego monopolisty nie należy więc rezygnować przedwcześnie (awaria sieci elektrycznej uniemożliwia zewnętrzny kontakt), ale można zamienić standardowy pakiet TP na socjalny - o prawie połowę niższym abonamencie. Mimo że inicjowane w nim połączenia są dwukrotnie droższe, nie trzeba z nich praktycznie korzystać, a numer stacjonarny do odbierania rozmów zostaje ten sam i nie ma powodu do informowania swych przyjaciół o zaistniałych zmianach. Nadal do rozważenia pozostaje jednak kwestia całkowitej rezygnacji z usług telefonii stacjonarnej i przejścia na awaryjne korzystanie z telefonii komórkowej 2G. W cenie standardowego abonamentu TP nie ma bowiem żadnych połączeń za darmo, a w pakietach komórkowych zwykle są bezpłatne minuty.

Test wykazał, że jakość połączeń jest zdecydowanie wyższa niż w popularnym komunikatorze Skype. Wiąże się to prawdopodobnie z nowszymi rozwiązaniami serwerów komunikacyjnych oraz podstawowym kanałem współpracy o przepływności 64 kb/s (chociaż możliwe są i mniejsze przepustowości). Dostępność usługi VoIP była praktycznie stuprocentowa. Na kilkaset wykonanych sesji rozmównych jedynie kilka z nich wymagało powtórnego zainicjowania połączenia w wyniku zerwania się łączności internetowej bądź niezadowalającej jakości rozmowy. Jakość i dostępność aplikacji głosowych nie ulegała żadnej degradacji podczas jednoczesnej pracy z komputerem, który mógł być również całkowicie wyłączony z sieci.

Do jakości połączeń można jednak mieć pewne zastrzeżenia. W kilku procentach wszystkich realizowanych połączeń nadawca słyszy słabe echo własnego głosu - co jest wynikiem niewłaściwego zrównoważenia toru analogowego po stronie odbiorcy (tzw. echo dalekie). Natomiast po stronie odbiorczej głos prawie zawsze był poprawny, gdyż nadawca nie korzystał z toru analogowego podczas inicjowania połączenia po swojej stronie (brak warunków do powstawania echa dalekiego od kanału ethernetowego sieci osiedlowej nadawcy). Przekaz rozmów w obydwu kierunkach dokonuje się niestety z opóźnieniem sięgającym ułamków sekundy. Taki charakter rozmowy staje się uciążliwy podczas szybkiego dialogu między abonentami - i do takiej sytuacji trzeba się jedynie przyzwyczaić.

Wszystkie te niedogodności rekompensuje wysokość comiesięcznego rachunku za używanie analogowego telefonu stacjonarnego (w TP SA), który wynosił dokładnie tyle ile abonament pakietu standardowego (42,70 z VAT). Zwłaszcza że w tym czasie można było wielokrotnie i całkowicie bez kosztów porozmawiać o delfinach z przyjaciółmi urlopującymi się na Wyspach Kanaryjskich bądź na Krecie (1 eurocent za minutę). Także połączyć ich telefonicznie z rodziną w kraju jedynie za 3 eurocenty (od września za 5 eurocentów) - bez jakiejkolwiek taryfikacji i limitowania czasu rozmowy.

<hr size=1 noshade>

W naszym teście korzystaliśmy z bramki VoIP Grandstream HandyTone 486 (koszt ok. 200 zł), pozwalającej na jednoczesny dostęp do Internetu z tradycyjnego telefonu analogowego oraz dowolnego urządzenia komputerowego. Bramka może pobierać adres z serwera DHCP, a także wykorzystywać połączenia PPPoE, operując w sieciach z prywatnymi adresami IP (z translacją adresów NAT). Model jest wyposażony w 4 gniazda: WAN (RJ-45) do wpięcia kabla z modemu szerokopasmowego (lub sieci ethernetowej) z dostępem do Internetu, LAN (RJ-45) do wpięcia urządzenia komputerowego, PHONE do włączenia telefonu analogowego oraz LINE w celu przedłużenia linii telefonicznej (np. do drugiego aparatu analogowego).