Wolne czy otwarte?

Nazwa open source pojawiła się w 1998 r., wraz z rozpowszechnieniem przez Netscape Communications Corporation kodu źródłowego przeglądarki Mozilla, opartej na licencji gwarantującej każdemu prawa do dowolnego użytku, modyfikacji, redystrybucji kodu. Otwarte oprogramowanie, czy też otwarte źródła, to odłam starszego ruchu wolne oprogramowanie. Free software, którego twórcą jest Richard Stallman, kładzie główny nacisk na strony moralne i etyczne dostępności oprogramowania, natomiast open source podkreśla bardziej kwestie organizacyjne i znaczenie techniczej doskonałości kodu. Jego założycielami i orędownikami są Eric Raymond (esr), Bruce Perens, a także Linus Torvalds, zaś propagowaniem idei i rozwojem projektu zajmuje się m.in. organizacja Open Source Initiative (OSI).

Otwarte znaczy dostępne

Otwartość źródeł oznacza, iż każdy z nas ma do nich swobodny dostęp. Prawa te określają najczęściej spotykane licencje wolnego oprogramowania, takie jak Public Domain (własność ogółu, np. dzieła, które na skutek decyzji twórcy, lub upływu odpowiedniego czasu stały się dostępne do dowolnych zastosowań bez konieczności uwzględniania praw autorskich), licencja BSD, (m.in. systemy FreeBSD, NetBSD, OpenBSD.), licencja MIT, czy też najpopularniejsza - Powszechna Licencja Publiczna GNU (GPL), zabraniająca zamykania kodu, która została stworzona w 1988 przez Richarda Stallmana i Ebena Moglena na potrzeby Projektu GNU. W praktyce oznacza to, że nie tylko możemy swodobnie korzystać z tworów czyjejś pracy (w tym przypadku systemu operacyjnego czy programu komputerowego), ale i dowolnie go modyfikować, kopiować, a także udostępniać innym użytkownikom.

Zobacz również:

• System MS-DOS wrócił po latach w postaci open source

Nie tylko Linux

Tak się złożyło, że największą popularność wśród użytkowników zyskał system operacyjny Linux, w różnych odmianach (dystrybucjach). Warto byłoby jednak pamiętać, że nie jest to jedyny system operacyjny open source. Ogromną popularnością wśród bardziej zaawansowanych użytkowników cieszą się również systemy uniksowe FreeBSD czy NetBSD. Ten pierwszy, reklamowany hasłem Potęga gotowa służyć (The power to serve) ze względu na swą wydajność i niezawodność często stosowany jest jako serwer lub firewall, choć równie dobrze sprawdza się jako system operacyjny na komputery biurkowe. NetBSD, system operacyjny z uniksowej rodziny BSD, dostepny jest z kolei na rekordową ilość platform sprzętowych, dzięki czemu zyskał ogromną popularność, m.in. jako system operacyjny w środowiskach akademickich i edukacyjnych (oferuje m.in. możliwość korzystania z jednej platformy softwarowej na najróżniejszych systemach). Często wykorzystywany jest również jako system dla serwerów i ścian ogniowych oraz jako system typu embedded dla urządzeń przenośnych. Waro podkreślić, iż obok FreeBSD częściowo stał się także podstawą systemu Darwin (uniksowy fundament Mac OS X). Mniej popularnym, choć ciekawym projektem jest ReactOS, mający na celu stworzenie systemu pod względem funkcjonalności równoważnego z Windows NT i 2000. Wśród założeń projektu znaleźć można m.in. możliwość korzystania z aplikacji i sterowników Windows, OS/2 i Java. Na razie jednak ReactOS wciąż znajduje się w fazie rozwoju.

Od przybytku... głowa boli

Najlepszy nawet system operacyjny byłby jednak niczym bez odpowiedniego oprogramowania. W przypadku open source jedynym problemem może być jedynie... nadmiar tego oprogramowania i związana z tym trudność dokonania wyboru. Praktycznie w każdej dziedzinie - od narzędzi systemowych poprzez pakiety biurowe do rozrywki - znajdziemy od kilku do kilkudziesięciu alternatywnych projektów, które na dodatek otrzymujemy wraz z pakietem instalacyjnym systemu.

Oczywiście, zgodnie z filozofią open source, mamy wolność wyboru i nikt nie każe nam przyjmować zgromadzonych w dystrybucji programów, za jedynie słuszne rozwiązanie. Co z tego, że najpopularniejsze są środowiska graficzne KDE i GNOME? Możemy wybrać również Xfce. Złożone z wielu modułów, proste w obsłudze, ładne i szybkie. Popularny pakiet Mozilla zawiera co prawda moduły do obsługi poczty elektronicznej czy tworzenia stron, ale dlaczego by nie zainteresować się takimi programami, jak pine (klient poczty) czy Quanta Pro (zaawansowany edytor html). Oczywiście, wbrew temu co twierdzą niektórzy malkontenci, nie ma również większych problemów z kompatybilnością z innymi platformami. Poczynając od dokumentów MS Office (OpenOffice.org), poprzez popularne komunikatory ICQ czy Gadu-Gadu (Licq, Kadu, Psi) na grach kończąc. Tak, w świecie open source można znaleźć również wolnodostępne wersje takich gier, jak Doom (PrBoom, Freedoom) czy Cywilizacja (Freeciv).

Open source rządzi?

Trudno przecenić wpływ ruchu open source na rozwój technologii. Trudno wyobrazić sobie, jak bez niego wyglądałaby codzienność przeciętnego użytkownika komputera. Najlepszym przykładem niech będą wyniki badań, zgodnie z którymi większość dostępnych w sieci usług wykorzystuje rozwiązania open source. Ponad 70 proc. serwerów WWW działa w oparciu o projekt Apache, ok. 40 proc. serwerów poczty elektronicznej wykorzystuje serwer poczty Sendmail. Nawet tak, wydawałoby się, podstawowa rzecz, jaką jest tłumaczenie adresów sieciowych obsługiwana jest przez technologię open source - BIND (Berkeley Internet Name Domain). Wszystko to zaś możliwe było - i jest nadal - dzięki temu, że istnieją ludzie, którzy idee wolności i powszechnego prawa dostępu do informacji potrafią realizować również w świecie technologii. Swego czasu, w jednym z wywiadów Brian Behlendorf, twórca projektu Apache powiedział: Możesz to nazwać idealizmem. Tak rzeczywiście jest, ale... to działa.

Na koniec warto zaznaczyć, że wiele z wykorzystanych w tekście definicji terminów pochodzi z Wikipedii, czyli wolnej (a jakże), wielojęzycznej encyklopedii, dostępnej na zasadach Licencji Wolnej Dokumentacji GNU -http://pl.wikipedia.org .