Na tle Unii Europejskiej polskie firmy cyfryzują się znacznie wolniej niż w większości krajów wspólnoty. W ostatnim wydaniu rankingu DESI (Digital Economy and Society Index), w 2022 roku Polska zajęła 4 miejsce od końca (czyli 24 w klasyfikacji wyprzedając jedynie Grecję, Bułgarię i Rumunię) z wynikiem 40,5 pkt, co stanowi niespełna 77% średniej unijnej. Pamiętajmy przy tym, że mamy wysoce zaawansowaną cyfryzację usług publicznych, co podbija wynik.

Raport KPMG w Polsce pt. „Monitor Transformacji Cyfrowej Biznesu” powstał na podstawie badania przeprowadzonego przez firmę Norstat metodą CATI (ang. Computer-Assisted Telephone Interviewing) w lutym 2023 roku. Przebadano 180 respondentów, którzy w swoich firmach odpowiadają za kwestie związane z cyfryzacją. Tak duża próba daje już wyniki istotne statystycznie. Grupę stanowili menedżerowie, dyrektorzy, członkowie zarządów oraz prezesi. Próba badanych firm została dobrana tak, aby w przybliżeniu reprezentowała udział przedsiębiorstw małych, średnich i dużych w krajowej gospodarce, z wyłączeniem podmiotów zatrudniających mniej niż 10 pracowników. Podmioty zostały skategoryzowane wg swojej przeważającej działalności do 9 sektorów: budownictwo i nieruchomości; energetyka, wydobywanie, usługi komunalne; life sciences (farmacja, chemia, urządzenia medyczne); motoryzacja; rynek dóbr konsumpcyjnych; sektor finansowy; technologie informacyjne, media i komunikacja; transport, spedycja i logistyka; inne.

Zobacz również:

• HPE Alletra Storage MP – technologiczna inwestycja na lata
• Bez ludzi nie ma sukcesu

Powodzenie procesu transformacji firm zależy od zapewnienia odpowiedniego poziomu czterech obszarów: strategii cyfryzacji, implementacji technologii, cyberbezpieczeństwa i ryzyka oraz potencjału do transformacji. W tegorocznej edycji badania wskaźnik główny Monitora Transformacji Cyfrowej Biznesu zmalał względem poprzedniego roku z 4,8 do 4,4 pkt w dziesięciostopniowej skali. Było to drugie badanie z tej serii. O 5% względem poprzedniego roku do 68% wzrósł odsetek firm deklarujących korzystanie z technologii chmurowych. W ujęciu branżowym pozytywnie wyróżnia się branża finansowa, sektor TMT i life sciences. To jedyne branże, które osiągnęły wyniki powyżej 5 w skali ocen 1 do 10. Natomiast najgorzej wypada branża motoryzacyjna, transport (np. wiele firm wcale nie chce monitorować zużycia paliwa) oraz branża dóbr konsumpcyjnych.

„Co zastanawiające, firmy małe i średnie w tym roku wypadły lepiej od dużych. Mniejsze firmy przykładają większą uwagę do strategii cyfryzacji, lepiej realizują jej potencjał oraz skuteczniej implementują technologie cyfrowe. To bardzo zastanawiające i zadaje kłam często lansowanej tezie, że na transformację cyfrową stać tylko największe firmy. Można zaryzykować stwierdzenie, że mali i średni przedsiębiorcy są w chwili obecnej bardziej świadomi znaczenia technologii cyfrowych i są gotowi do bardziej zdecydowanych działań mimo niesprzyjającego otoczenia makroekonomicznego i zawirowań geopolitycznych, skomentował wyniki dr Grzegorz W. Cimochowski, Partner i Szef Działu Doradztwa Biznesowego w KPMG w Polsce.

Blisko 1/3, bo 29% ankietowanych firm w Polsce nie przeznacza wydatków na transformację cyfrową, a 71% nie oddelegowuje pracowników do zadań z nią związanych. Zmalała również o 0,3% ocena potencjału do transformacji przedsiębiorstw – badane firmy osiągnęły wynik 5,2 %. Jest to spowodowane obawami przedstawicieli firm co do gotowości pracowników na nadchodzącą transformację cyfrową. Obszar implementacji technologii odnotował największy spadek ze wszystkich sekcji z 5,3% w 2022 roku do 4,8 % w tegorocznej edycji. Wynika to z faktu zmienionych priorytetów w firmach, które powodują, że plany rozwoju technologii cyfrowych w poszczególnych obszarach działania przedsiębiorstw zostają odsunięte w czasie. Z kolei obszar cyberbezpieczeństwa i ryzyka otrzymał w tym roku notę 4,4 pkt (o 0,2 pkt niższą niż rok temu). Niewiele przedsiębiorstw planuje zwiększać wydatki na ten obszar. Powód? Oprócz ogólnie zmniejszonych inwestycji może to wynikać też z tego, że większość firm dość wysoko ocenia swoją gotowość do ochrony przed cyberatakami.

Tylko 14% polskich firm planuje w przyszłym roku zwiększyć wydatki przeznaczone na realizację transformacji cyfrowej

W tym roku zmalał odsetek firm deklarujących zwiększenie wydatków na realizację cyfrowej transformacji. Obecnie zaledwie 14% firm w Polsce chce zwiększyć finansowanie transformacji cyfrowej – co oznacza spadek aż o 7% względem 2022 roku. Ponad trzy czwarte respondentów planuje utrzymać poziom obecnych wydatków w tym obszarze. Jeszcze większą stagnację można zaobserwować w obszarze zatrudnienia związanego z realizacją procesu digitalizacji. Aż 92% firm biorących udział w badaniu KPMG zamierza utrzymać na niezmienionym poziomie zatrudnienie pracowników oddelegowanych do realizacji transformacji w ciągu najbliższego roku.

Bez zmian w stosunku do ubiegłorocznej edycji Monitora Transformacji Cyfrowej Biznesu pozostał odsetek firm posiadających formalny dokument dotyczący strategii transformacji cyfrowej – wynosi on 21%. Zaledwie 5% z nich planuje taką strategię stworzyć w ciągu najbliższego roku – co oznacza spadek o 4 p.p. względem ubiegłorocznej edycji badania.

Już 68% firm deklaruje wdrożenie chmury

„Nikt nie ma wątpliwości, że cyfryzacja jest kluczowym elementem zapewnienia odporności polskich przedsiębiorstw, a w efekcie całej gospodarki. To właśnie digitalizacja procesów i tworzenie nowych modeli działania opartych na chmurze sprawiły, że firmy utrzymały swoje pozycje konkurencyjne i tworzyły nowe strumienie przychodów. Niepokojące jest, że ponad trzy czwarte organizacji uczestniczących w badaniu nie posiada formalnego dokumentu dotyczącego strategii transformacji cyfrowej, a jedynie 5 proc. planuje ich stworzenie w kolejnym roku”, powiedział Piotr Grzywacz, Dyrektor kanału partnerskiego Microsoft w Polsce.

Technologią przodującą w polskich firmach w zeszłorocznej edycji badania były rozwiązania chmurowe – ich wykorzystywanie deklarowało wówczas 63% respondentów. Obecnie odsetek firm korzystających z usług chmurowych wzrósł o 5% do 68%. Najczęściej korzystają z chmury firmy z branży motoryzacyjnej (88%) i sektora ICT (85%).

Firmy najczęściej (56%) korzystają z chmury w modelu IaaS, gdzie zewnętrzny dostawca zapewnia infrastrukturę. Równie popularny (55%) jest model SaaS, gdzie dostarczane są usługi aplikacyjne. „Ponad 2/3 firm obawia się o bezpieczeństwo informacji przechowywanych w chmurze. Jest to o tyle zastanawiające, że niespełna rok temu wydarzenia za naszą wschodnią granicą dobitnie pokazały, że lokalne serwery są nieporównywalnie mniej bezpieczną formą przechowywania danych niż chmura publiczna. W marcu i kwietniu 2022 r. największy ukraiński bank prywatny dokonał migracji danych z lokalnych serwerów do chmury w niespełna 1,5 miesiąca”, opowiada dr Grzegorz W. Cimochowski, Partner i Szef Działu Doradztwa Biznesowego w KPMG w Polsce.

W ciągu najbliższych trzech lat aż 85% osób odpowiadających za transformację cyfrową w firmach jako model dominujący wskazało chmurę prywatną. Spośród nich 53% ankietowanych będzie stawiać na wykorzystanie własnych serwerów w lokalnej infrastrukturze, a 32% chce korzystać z serwerów zewnętrznych. 15% respondentów deklaruje, że w przeważającej mierze w ciągu kolejnych 3 lat będą przetwarzać dane w chmurze publicznej.

Przechowywanie danych w chmurze niestety często kojarzone z większym niebezpieczeństwem niż magazynowanie ich na lokalnych serwerach. Najczęściej wskazywanym przez przedstawicieli biznesu zagrożeniem jest obawa o bezpieczeństwo informacji – wyraża ją ponad dwie trzecie respondentów.

Dynamicznie rośnie znaczenie i popularność sztucznej inteligencji (AI) w polskich firmach. Technologie AI są wykorzystywane najczęściej w marketingu (50% firm) oraz produkcji (46%) i planowaniu łańcucha dostaw (42%). Jedynie 23% firm wykorzystuje AI przy zarządzaniu ceną i promocjami, co może dziwić, bo zwrot z inwestycji w rozwiązania oparte na sztucznej inteligencji w tym ostatnim obszarze jest największy i najszybszy.

Firmy nie podniosą wydatków na cyberbezpieczeństwo w tym roku

Formalne polityki i procedury w zakresie bezpieczeństwa w sieci stworzono i wdrożono w więcej niż połowie organizacji (60%), jednak w porównaniu z zeszłorocznym badaniem odsetek ten nieznacznie spadł. Ponadto, tylko w niewiele ponad 1/4 firmach został wyodrębniony specjalny, dedykowany dział zajmujący się cyberbezpieczeństwem. 44% przedstawicieli firm uważa w dużym stopniu, że ich firmy są chronione przed cyberzagrożeniami i jednocześnie raczej nie planują podnosić wydatków na cyberbezpieczeństwo w najbliższym roku. Aż połowa ankietowanych zadeklarowała, że nie zamierza zwiększyć swojego budżetu na ten cel, a jeśli tak to tylko w małym stopniu.

Badanie pokazuje również, że znajomość procedur reagowania na incydenty przez pracowników jest obecnie niższa niż w zeszłym roku. Istotny jest również system monitorowania bezpieczeństwa wykorzystywanego oprogramowania, z którego korzysta firma. W ostatnim roku do 40% zmniejszył się odsetek firm posiadających systemy kontrolujące tego typu zagrożenia w swoim łańcuchu dostaw.

Mniej pieniędzy i mniejsze zasoby na cyfryzację w firmach w Polsce

Wyniki Monitora Transformacji Cyfrowej Biznesu wskazują, że aż 29% firm nie przeznacza żadnych środków na transformację cyfrową. W porównaniu z poprzednią edycją raportu odsetek takich firm wzrósł o 18 p.p. Ponad połowa respondentów deklaruje, że wydatki związane z transformacją cyfrową pochłaniają maksymalnie 5% rocznych przychodów, natomiast jedynie średnio co dziesiąta ankietowana firma przeznacza na ten cel więcej środków. Poza nakładami finansowymi, dużą rolę w transformacji cyfrowej odgrywają zasoby kadrowe. Tymczasem 71% ankietowanych przedsiębiorstw nie oddelegowuje ani jednego pracownika do realizacji zadań związanych z transformacja cyfrową. Odsetek takich firm w porównaniu z ubiegłorocznym badaniem wzrósł o 17 p.p. Jednocześnie tylko 28% ankietowanych jest w dużym lub bardzo dużym stopniu przekonanych o gotowości pracowników na zmiany związane z transformacją cyfrową.