Produkcja i dystrybucja gier komputerowych w Polsce zaczyna przypominać prawdziwy przemysł. Szacunki wskazują, że rynek ten jest jednym z najszybciej się rozwijających. Niestety większość wydawców swoje przychody trzyma w tajemnicy. Wiadomo jednak, że najpopularniejsze gry sprzedają się w nakładach przekraczających 20 tys. egzemplarzy, a wartość rynku sięga ok. 100 mln zł.

Grami komputerowymi interesuje się coraz więcej osób. Chyba nie będzie przesadą stwierdzenie, że zaczynają w nie grać wszyscy: od studentów, przez robotników, po pracowników naukowych a nawet biznesmenów. W pierwszej połowie lat 90. zjawisko zaczyna nabierać coraz pokaźniejszych rozmiarów. Dziś mamy do czynienia z czymś, co można by nazwać tworzeniem się nowej formy kultury, a mianowicie - kultury gier komputerowych.

Coraz większy popyt na gry pociąga za sobą rozwój przemysłu gier komputerowych. Wytwórnie zaczynają obracać coraz większymi pieniędzmi. Nakłady na produkcję gier liczone są czasami w milionach dolarów. Podobnie jak w innych dziedzinach, tak i tu organizowane są rozmaite targi gier komputerowych. Największa tego typu impreza to "E3" odbywająca się w Los Angeles. Zjeżdżają się tu wszystkie największe wytwórnie. Wielkość finansową tego przedsięwzięcia wystarczająco chyba zilustruje sama cena biletu wstępu - 200 USD (średnia cena biletu do kina wynosi około 8 USD).

Również i w Polsce nie brakuje takich imprez, które odbywają się w największych miastach. W Polsce największa jest "Gambleriada", która co roku odbywa się w Warszawie. Na razie jednak cena biletu wstępu na tę imprezę nie jest aż tak zawrotna jak na targi w Los Angeles.

Import góruje

W Polsce powstało jedynie kilka gier. Zdecydowana większość tytułów produkowana jest w Stanach Zjednoczonych i w krajach Europy Zachodniej.

Liczących się w naszym kraju wydawnictw jest kilka. Poszczególne z nich mają wyłączność na dystrybucję gier określonych producentów. I tak np.: CD Projekt wydaje gry Cryo, Interplay; IM Group współpracuje z Electronic Arts, Eidos Interactive; a Play - It lokalizuje gry pochodzące z Sierra.

Nie ma reguły, jeśli chodzi o lokalizację gier na polski rynek. Niektórzy wydawcy ograniczają się jedynie do dystrybucji gry, nie umieszczając nawet na pudełku swojego logo. Coraz częściej jednak pojawia się większy polski wkład. Nasi wydawcy produkują opakowania, dołączają polską instrukcję, a także tłumaczą na język polski całe gry.

Wojna z piratami

Prawdziwą zmorą dla wydawców gier są "piraci". Dają się we znaki, być może nawet mocniej, niż w przemyśle muzycznym. Wytwórnie robią więc co mogą, by odebrać szarej strefie klientów. Najpopularniejszym sposobem są zabezpieczenia przed kopiowaniem. Niestety jednak, nie ma zamka, którego złodziej by nie otworzył.

Oryginalne gry komputerowe są często wciąż zbyt drogie. Kosztują od 50 do 200 zł. Na tym właśnie bazują piraci, którzy sprzedają je nawet za 10 proc. oficjalnej ceny. Policja i prokuratura są w zasadzie bezradne. Firma CD Projekt, jeden z największych polskich wydawców gier komputerowych, zamierza samodzielnie znokautować piratów. W tym celu rozpoczęła program "Extragra". Korzysta na tym nie tylko wydawnictwo, ale i sami gracze.

- Gry są po prostu tańsze od pirackich - twierdzi Marcin Marzęcki, menadżer ds. marketingu w CD Projekt. Każdą grę wydaną w ramach programu "Extragra" można kupić w tej samej cenie, czyli za 29,90 zł. Ponieważ większość pozycji zajmuje co najmniej dwa kompakty, są one tańsze, niż w jakichkolwiek nielegalnych ofertach. Tak niska cena to nie nowość. Możemy za nią nabyć stare, przecenione gry, których premiery odbyły się kilka lat temu. Tym razem są to najnowsze produkty, które w innych krajach ukazują się równolegle, lecz w tradycyjnym wydaniu, po normalnych cenach.

Niska cena to nie jedyna nowość, jaka wraz z "Extragrą" pojawiła się na polskim rynku. Dotychczas gry komputerowe kupowaliśmy jedynie w specjalistycznych sklepach czy księgarniach, które z reguły znajdują się jedynie w większych miastach. Tym razem rozprowadzane są nawet w zwykłych kioskach.

- Dotychczas wszystkie gry wydawaliśmy w pokaźnych rozmiarów pudełkach. Zwykłe księgarnie czy kioski miałyby kłopot z ich magazynowaniem. Tym razem pojawiły się w oprawie, formatem przypominającym pisma z dołączonymi płytami kompaktowymi. Umożliwia nam to szeroką dystrybucję gier. Pojawiły się w kioskach, na stoiskach z gazetami itp. Jako pierwsza w taniej serii pojawiła się gra " The Devil Inside". 4 października, jako druga z serii pojawi się "Messiah" - informuje Marcin Marzęcki.

Kolejnym ciekawym pomysłem jest projekt wydawnictwa Topware.

- Właśnie zdecydowaliśmy się na pewien eksperyment. Otóż nasza kolejna gra - "THE MOON PROJECT", trafi do sprzedaży w dwóch wersjach: pełnej oraz okrojonej (tzw. rip). Poza opakowaniem obie wersje różnić się będą m.in. ilością filmów oraz audiotracków. Cena pełnego produktu w sprzedaży detalicznej będzie wynosić 69,95 zł a wersji okrojonej nie przekroczy 20 zł - mówi Agnieszka Kasoń-Opitek z wydawnictwa Topware.

Giganci pożerają mniejszych

Na rynku gier komputerowych konkurencja wciąż wzrasta. Aby wzmocnić siły, firmy zaczynają się łączyć. Największą fuzją jaka dokonała się w Polsce, było połączenie dwóch wydawnictw IPS i Mirage w giganta IM Group. Więcej gier komputerowych po niższej cenie - to jedno z zamierzeń, jakie stawia przed sobą IM Group.

Zarówno Mirage Media jak i IPS Computer Group, od dawna doskonale znali wszyscy miłośnicy gier komputerowych. Pierwsza zasłynęła chociażby z wypuszczenia na polski rynek serii gier z Larą Croft pt. "Tomb Raider", czy słynnego "Final Fantasy". Druga wsławiła się wieloma pozycjami gier sportowych czy symulacjami rajdów samochodowych. Pod szyldem IPS ukazały się między innymi "Need for Speed" czy "Fifa 2000". Po połączeniu obie wytwórnie zachowały niezależność co do produkcji gier. Wydawane pozycje ukazywać się będą jednak pod wspólnym szyldem - IM Group. Głównych celem połączenia obu wydawnictw jest oczywiście zwiększenie ich przychodów. Planowane obroty w 2000 roku to 22 mln złotych. Skorzystają jednak również sami klienci. Wspólne siły oznaczają zmniejszenie kosztów produkcji gier, a to z kolei ma zmniejszyć ich cenę.

- Połączenie firm, oznacza zwiększenie możliwości finansowych. Korzyści odniosą przede wszystkim gracze. Po pierwsze, na rynek będziemy wypuszczać więcej gier. Po drugie, polepszy się jakość ich wydań. Po trzecie, większy budżet pozwoli nam na obniżanie cen - mówi Michał Mazurkiewicz z IM Group.

Zarobić na reklamach

Wydawnictwa współpracują nie tylko między sobą, ale i z firmami spoza branży. Z reguły, celem jest wzajemna reklama. Gry komputerowe reklamują się głównie w pismach branżowych tj.: "New Service", "CD Action" czy "Świat Gier komputerowych". Czasami reklamy pojawiają się również w pismach komputerowych. Wydawnictwo CD Projekt poszło chyba najdalej. Spot reklamujący jedną z najnowszych gier - "Diablo II" - pojawił się w telewizji.

Gry nie tylko jednak są reklamowane, ale również same reklamują inne produkty, związane, najczęściej w jakiś sposób z tematyką gry. Na trasach wielu gier o wyścigach samochodowych ujrzeć można banery firm produkujących oleje, części samochodowe itp. Z kolei w grach sportowych swoje reklamy umieszczają firmy takie, jak Puma czy Adidas itp. Na ciekawy pomysł wpadło wydawnictwo IPS, wydające grę "Fifa 2000". Wspólnie z tygodnikiem "Piłka Nożna" wydawca zorganizował konkurs, na najładniejszą bramkę strzeloną w dowolnym meczu w grze. Nagrodami był sprzęt sportowy.

Najlepsze z najlepszych

Gry sprzedają się różnie. Jest wiele firm zajmujących się badaniem rynku gier komputerowych. Jedna z największych, to PC Data. Na podstawie jej rankingów najpopularniejsze są gry strategiczne (36 proc.), zaraz za nimi zręcznościowe (28 proc.) i później symulacje (16 proc.), role - playing (11 proc.), przygodowe (5 proc.) i logiczne (1 proc.) Jeśli chodzi o ilość sprzedanych egzemplarzy na polskim rynku, to nakłady niektórych tytułów przekraczają już 20 tys. egzemplarzy.

I tak np. Knight & Merchants wydawnictwo Topware sprzedało 28 tys. a Earth 2140 - 25 tys. Z kolei "BaldurŐs Gate" stał się największym przebojem 1999 roku osiągając sprzedaż ponad 26 tys. egzemplarzy. Obecnie rekordy bije "Diablo II". Jej wydawca - CD Projekt nie chce jednak na razie zdradzić, ile jej sprzedał.- Na razie mogę powiedzieć tylko tyle, że "Diablo II" pobiło już rekord "Baldur's Gate" - mówi Marcin Marzęcki. W Polsce, jak na razie, nikt nie robi żadnych statystyk, które wydawnictwo sprzedaje najwięcej gier. Z resztą same wydawnictwa nie kwapią się do ujawniania swoich wyników, ograniczając się często do podawania informacji o bestsellerach. Wiadomo, że salony Empiku są największą siecią w Polsce, zajmującą się detaliczną sprzedażą gier. Firma prowadzi ranking najlepiej sprzedających się tytułów. Na jego podstawie można więc powiedzieć, które z wydawnictw, dzięki jakim tytułom odnoszą najwięcej sukcesów.

Według Empiku najlepiej sprzedają się gry z wydawnictwa CD Projekt. Przez kilka miesięcy w pierwszej dziesiątce co najmniej pięć tytułów pochodziło bowiem właśnie z tego wydawnictwa. Najczęściej są to gry RPG, strategiczne i gry akcji. Rankingi prowadzi również wiele portali internetowych. Tworzone są podobnie do list przebojów. Przykładem jest tzw. Lista WIG 10, prowadzona przez Wirtualną Polskę. Na najlepsze gry głosują sami gracze. Kolejność gier często pokrywa się w listą Empiku. I tak np. obecnie zarówno w Empiku jak i w Wirtualnej Polsce, a także na wielu innych nie tylko polskich, ale i światowych rankingach prowadzi "Diablo II".

Gwiazdy kosztują

Aby gra dobrze się sprzedała, nie tylko ważny jest jej rodzaj. Jest kilka czynników, o które powinien zadbać każdy szanujący się wydawca. Przede wszystkim powinna być przetłumaczona na polski a przynajmniej posiadać w tym języku instrukcję.

Kolejnych sposobem na nadanie atrakcyjności grze, jest wynajmowanie znanych aktorów, którzy użyczają głosów głównym bohaterom gier. W świecie wirtualnej zabawy pojawiło się już wiele znakomitości polskiego kina. W "Hokus Pokus Różowa Pantera" dubbing podłożył Cezary Pazura, w "Fauście" wystąpili Gustaw Holubek, Marian Kociniak i Władysław Kowalski. Z kolei w "Planescape Torment" słyszymy prawdziwą plejadę gwiazd: Adriannę Biedrzyńską, Gabrielę Kownacką, Emiliana Kamińskiego, Władysława Kowalskiego oraz Wiktora Zborowskiego.

Sławy mają jednak niemałe wymagania finansowe. Nieoficjalnie wiadomo, że za 1 godzinę pracy przy podkładaniu głosu wytwórnia płaci znanym aktorom kwoty rzędu 30-40 tys. zł. Przeciętnie dubbingowanie jednej postaci w grze zajmuje dwie godziny.

Kolejna rzecz, to dodatki umieszczane w pudełku razem z grą.

- Ważne jest, żeby do gry dołączać jak najwięcej gadżetów - mówi Marcin Marzęcki. W pudełkach z grami CD Projektu często umieszczane są mousepady z nadrukiem logo gry, plakaty z głównymi bohaterami czy koszulki. Kilka pozycji zawiera również płytę z muzyką z gry, zapisaną w formacie audio.

Mało wymagające najpopularniejsze

Nowsze gry wymagają coraz to lepszych komputerów. Wymagana jest coraz większa pamięć, szybsze procesory, lepsze karty graficzne. Na każdym opakowaniu znajdują się informacje o minimalnych i zalecanych wymaganiach sprzętowych. Odwrotnie niż na Zachodzie, w Polsce lepiej sprzedają się gry o mniejszych wymaganiach. Największą więc sztuką jest wydać efektowną grę, niewymagającą drogiego komputera. Właśnie takie kupowane są najchętniej. - Z naszych wyników sprzedaży wynika, że większy popyt jest na gry, które można uruchomić na nieco słabszych komputerach. Postęp w programowaniu jest bardzo szybki. Nasze społeczeństwo nie należy do najbogatszych i ludzi nie stać na ciągłą zmianę sprzętu - mówi Marcin Marzęcki.

Mimo to, branża napędza branżę. Wiele osób unowocześnia swoje komputery tylko po to, by móc uruchamiać na nich najnowsze gry.