Ekspresowe rozliczenia w KIR

KIR (Krajowa Izba Rozliczeniowa), jest kluczową instytucją infrastrukturalną polskiego sektora bankowego, której priorytetowym obszarem działania są usługi z zakresu rozliczeń i płatności. Obsługiwany przez KIR system przelewów natychmiastowych Express Elixir, to jedno z najnowocześniejszych tego typu rozwiązań w skali światowej. Pozwala on na realizację przelewu z banku do banku w czasie liczonym w sekundach.

Pierwszym systemem umożliwiającym rozliczanie transakcji między bankami w formie cyfrowej uruchomionym przez KIR był Elixir. Wystartował w 1994 roku i do dziś funkcjonuje jako krwiobieg polskiego sektora finansowego. Dzięki niemu rozliczane są niemal wszystkie przelewy międzybankowe w Polsce. Elixir zastąpił pierwszy system rozliczeniowy stworzony przez KIR - Sybir, który opierał się na dokumentach papierowych.

- Elixir, dzięki trzem sesjom rozliczeniowym w ciągu dnia roboczego, pozwala na szybkie dokonywanie rozliczeń. Banki mogą drogą elektroniczną sprawnie wymieniać się informacjami o transakcjach zleconych przez klientów, a przekazywanie środków pomiędzy rachunkami w różnych bankach odbywa się w większości przypadków w ciągu kilku godzin – wyjaśnia Tomasz Jończyk, dyrektor linii biznesowej rozliczenia w KIR. Elektronizacja rozliczeń międzybankowych stanowiła pierwszy krok na drodze do rozwoju bankowości internetowej, systemów przelewów natychmiastowych oraz wielu innych powszechnych dziś usług i produktów bankowych.

Elixir, za pośrednictwem którego w każdym miesiącu rozliczane jest między 100 a 150 mln transakcji, działa w trybie sesyjnym. Rozliczenia są wykonywane trzy razy dziennie. Pieniądze mogą więc trafić na konto odbiorcy w ciągu kilku godzin. Rozliczenie transakcji może się przesunąć w zależności od tego, jak szybko bank przetworzy dane dostarczone przez KIR. Każdy bank ma własną politykę dotyczącą realizacji przelewów, dlatego warto sprawdzić w ogólnodostępnym regulaminie, o której godzinie uprzednio zlecony w danym banku przelew ma szansę dotrzeć do adresata. System Elixir rozlicza zarówno transakcje wykonane w bankowości elektronicznej, jak i w oddziałach.

Szybki i stabilny rozwój systemu Elixir umożliwił poszerzanie zakresu usług rozliczeniowych świadczonych bankom przez KIR. Dziesięć lat po jego wdrożeniu, gdy nasz kraj był przyjmowany do Unii Europejskiej, uruchomiono system Euro Elixir, służący do rozliczania transakcji w euro. To powszechnie dostępny w Polsce detaliczny system rozliczeniowy, umożliwiający wykonywanie transakcji w unijnej walucie. System pozwala na realizację płatności do i z każdego kraju Unii Europejskiej, a także między krajami Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Szwajcarii i Monako. Mogą z niego korzystać zarówno osoby prywatne, jak i przedsiębiorcy współpracujący z kontrahentami zagranicznymi. Euro Elixir jest połączony z europejską izbą rozliczeniową STEP2 oraz z europejskimi izbami rozliczeniowymi zrzeszonymi w stowarzyszeniu EACHA, umożliwiając działającym w Polsce bankom uczestnictwo w jednolitym obszarze płatności w euro (SEPA).

System przelewów natychmiastowych Express Elixir to najmłodsze „dziecko” KIR. Został uruchomiony w 2012 roku. Dzięki temu wdrożeniu Polska znalazła się w awangardzie krajów posługujących się najbardziej innowacyjnymi narzędziami do rozliczeń. - Takich systemów jest w Europie zaledwie kilka, a na świecie kilkanaście – mówi Tomasz Jończyk.

- Współczesny klient, przyzwyczajony do komunikacji w czasie rzeczywistym przy wykorzystaniu Internetu i technologii mobilnych oczekuje, że równie szybko jak wiadomość tekstową czy zdjęcie będzie mógł wysłać pieniądze – mówi dyrektor Tomasz Jończyk. – Przelewy natychmiastowe nie są już tylko kołem ratunkowym dla tych, którzy zapomnieli o terminie płatności. To także optymalne rozwiązanie, gdy ważna jest dla nas kontrola nad momentem realizacji transakcji – i w życiu prywatnym, i w biznesie.

System, który skraca czas rozliczenia przelewu do kilku sekund został zaprojektowany przez KIR wspólnie z wykonawcą - firmą Capgemini. Od momentu podjęcia decyzji o jego uruchomieniu do wdrożenia Express Elixir upłynął rok - czyli jak na standardy informatyczne budowy systemów, bardzo krótki czas. Uruchomienie usługi przelewów natychmiastowych Express Elixir w banku to proces przeciętnie zajmujący od 3 do ok. 6 miesięcy. Kluczowa dla jego sprawnego funkcjonowania jest komunikacja on-line z systemem centralnym KIR. Komunikacja może odbywać się w standardzie zbliżonym do używanego w systemie Elixir lub w standardzie xml związanym z ISO 200022, czyli światowym standardem dla komunikatów rozliczeniowych w bankach. Wyzwaniem po stronie banków jest również konieczność zautomatyzowania procesu weryfikacji i księgowania transakcji.

W systemie Express Elixir, po zleceniu przelewu przez klienta, komunikat jest przesyłany przez bank do KIR i weryfikowany pod względem formalnym oraz poprawności danych, np. kwoty (limit pojedynczej transakcji wynosi do 100 tys. zł), sprawdzana jest także zgodność numerów rachunków ze standardem NRB. Poprawne komunikaty są przyjmowane do rozliczenia, co KIR potwierdza bankowi odpowiednim komunikatem. Kolejnym krokiem jest komunikacja KIR z bankiem odbiorcy, który weryfikuje możliwość przyjęcia przelewu. W przypadku pozytywnej odpowiedzi, do obydwu stron transakcji KIR przesyła potwierdzenie, że transakcja została dokonana. Cała operacja trwa kilka-kilkanaście sekund. Jeżeli któryś z tych elementów nie zadziała, nadawca otrzymuje informację o braku możliwości realizacji transakcji w danym momencie. Taki komunikat może się pojawić, kiedy wykonanie przelewu w danym czasie w danym banku nie jest możliwe np. rachunek adresata przelewu jest zamknięty lub bank odbiorcy jest niedostępny. Choć system Express Elixir działa w trybie 24/7, bank może ograniczyć czas przyjmowania i wysyłania przelewów natychmiastowych do określonych godzin i dni. Niektóre banki od soboty do niedzieli wygaszają na przykład swoje systemy obsługi dużych firm i wówczas operacja przelewu natychmiastowego nie może być wykonana.

Dyrektor Jończyk wspomina, że w pierwszym dniu działania systemu - 12 czerwca 2012 r. dwa banki w nim uczestniczące przesłały tą drogą 911 przelewów. Obecnie, po ponad 2 latach od uruchomienia, miesięczna liczba przelewów natychmiastowych rozliczanych przez KIR przewyższa sto tysięcy (w grudniu 2014 r. system rozliczył ponad 120 tys. przelewów). Co ważne – liczba ta stale rośnie w miarę, jak Express Elixir udostępniają kolejne banki, a klienci przyzwyczajają się do możliwości wykonywania przelewów natychmiastowych. Wartościowo transakcje w Express Elixir wzrastają o 20 - 30 proc. kwartał do kwartału. Wpływ na popularność tej usługi ma m.in. to, w jakim tempie firmy i osoby prywatne uczą się zarządzać swoją płynnością finansową. Z analiz KIR wynika, że 60-70 proc. transakcji jest dokonywanych w godzinach od 8.00 do 16.00, a 25-30 proc. między godziną 16.00 a północą i kilka procent w nocy. W weekendy wzrasta liczba transakcji wykonywanych w godzinach wieczornych.

Możliwych zastosowań płatności natychmiastowych jest bardzo wiele. Przykładowo, jeśli na skutek braku opłaty operator telekomunikacyjny chce nam wyłączyć telefon, to płatność natychmiastowa może nas od ręki wyratować z opresji. Z punktu widzenia e-commerce przelewy natychmiastowe mogą wpływać na większą transakcyjność – kupujący płaci od razu i nie wycofuje się z transakcji, co zdarza się często kiedy musi skorzystać z mniej wygodnego rozwiązania, jak np. zapłata kurierowi dostarczającemu paczkę. System jest też dobrym rozwiązaniem dla hurtowni, bo płatność przez Express Elixir może być realizowana w tym samym czasie, kiedy z magazynu wyjeżdża ciężarówka z towarem. Wystarczy urządzenie mobilne umożliwiające dokonanie zlecenia przelewu. Firmy z różnych branż coraz częściej dostrzegają również korzyści płynące z tego, że wysyłane pracownikom pensje, jeszcze tego samego dnia trafiają na rachunki pracowników.

- Co prawda w Polsce w dalszym ciągu większość płatności dokonujemy gotówką, w całej Europie coraz częściej płaci się wykorzystując narzędzia elektroniczne – mówi Tomasz Jończyk. – Wyraźnie widać już potrzebę przyspieszania obiegu pieniędzy, czego wyrazem jest rosnąca popularność przelewów natychmiastowych. W mojej ocenie, w dłuższej perspektywie, przelewy natychmiastowe mają szansę całkowicie zastąpić standardowe rozwiązania w tym zakresie – przewiduje.

W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

TOP 200