Od czasów masowego podłączenia komputerów osobistych do sieci oprogramowanie antywirusowe jest podstawowym narzędziem zabezpieczającym te urządzenia przed atakami cybernetycznymi. Większość systemów operacyjnych posiada wbudowane narzędzia antywirusowe takie jak Microsoft Defender czy Apple Gatekeeper. Dodatkowo na rynku znajdziemy niezliczoną liczbę dedykowanych programów rozwijanych przez firmy, które specjalizują się w rozwiązaniach z zakresu ochrony danych i zachowania prywatności.

O oprogramowaniu antywirusowym aktualnie najcześciej mówi się jako o jednym z bazowych elementów strategii cyberbezpieczeństwa w organizacjach. Komputery służbowe bardzo często poza antywirusem posiadają szereg dodatkowego oprogramowania takiego jak EDR/XDR, czy połączenie poprzez VPN, a całość jest monitorowana przez rozbudowane narzędzia SOC.

Zobacz również:

• Użytkownicy Androida mogą się wkrótce zdziwić
• Usługa WhatsApp uruchamiana na urządzeniach iOS będzie bardziej bezpieczna
• Bezpieczeństwo urządzeń końcowych - 9 kluczowych zasad

Nieco inaczej sprawa wygląda w przypadku smartfonów, na których aktualnie przechowujemy najwięcej informacji wrażliwych. Pomimo tego bardzo niewiele czasu poświęca się rozmowom o odpowiednim zabezpieczeniu smartfonów. Czy tego typu urządzenia również potrzebują oprogramowania antywirusowego?

W niniejszym materiale wyjaśniamy czy smartfony potrzebują dedykowanego oprogramowania antywirusowego.

Zabezpieczenia antywirusowe na urządzeniach mobilnych

Na rynku znajdziemy dwa główne systemy operacyjne dla urządzeń mobilnych - otwarto-źródłowego Androida oraz zamknięto-źródłowego iOS. Systemy te znacząco różnią się od siebie, ale łączy je obecność pewnych rozwiązań zabezpieczających przed atakami cybernetycznymi.

Każdy nowoczesny model dostępny aktualnie w sprzedaży posiada szereg zabezpieczeń - czy to dostarczonych wraz z oprogramowaniem przez Google/Apple czy też dedykowanych rozwiązań producenckich (np. Samsung Knox).

W obecnych czasach na smartfonach zainstalowanych jest średnio powyżej 100 aplikacji. Użytkownicy korzystają z płatności zbliżeniowych, przechowują dane wrażliwe (np. swoją tożsamość w aplikacji mObywatel). Na smartfonach znajdziemy również aplikacje bankowe oraz programy do weryfikacji logowania w usługach z wykorzystaniem 2FA oraz MFA.

Wyżej wymienione czynniki sprawiają, że cyberprzestępcy bardzo chętnie zajmują się atakowaniem urządzeń mobilnych w celu kradzieży danych lub osiągnięcia własnych korzyści finansowych.

W aktualnych czasach to nie komputery osobiste, a smartfony (czy to prywatne, czy służbowe) są celami ataków cybernetycznych.

Nowoczesne smartfony wyposażone w wiele protokołów bezpieczeństwa do walki z cyberprzestępczością, ale to niekoniecznie oznacza, że są bezpieczne. Dodatkowo wielu użytkowników korzysta z przestarzałego sprzętu, który nie posiada najnowszych łatek zabezpieczeń oraz pracuje pod kontrolą starej wersji systemu operacyjnego. Duża fragmentacja Androida oraz brak świadomości użytkowników to ogromne zagrożenie dla bezpieczeństwa cybernetycznego. Wielu użytkowników nie zdaje sobie sprawy, że nawet dobrze działający smartfon sprzed pięciu lat może być bardzo niebezpieczny w związku z brakiem nowych zabezpieczeń.

Jakie zabezpieczenia znajdują się w nowoczesnych smartfonach?

Odpowiedź na to pytanie zależy od urządzenia i systemu operacyjnego.

W przypadku smartfonów od Apple za zabezpieczenia dba sam system operacyjny iOS, który posiada szereg rozwiązań z zakresu ochrony danych i prywatności użytkowników. W skrócie całe oprogramowanie iOS działa jako warstwa antywirusowa dla użytkowników iPhone'a, ale nie oznacza to, że złamanie zabezpieczeń iPhone'a jest niemożliwe. Idealnym tego przykładem może być oprogramowanie szpiegujące Pegasus lub przykłady łamania smartfonów Apple w postępowaniach sądowych w Stanach Zjednoczonych.

Ze względu na wbudowane protokoły antywirusowe Apple, wielu użytkowników iPhone'a nie instaluje żadnego dodatkowego oprogramowania antywirusowego, ponieważ nie jest ono potrzebne. Dodatkowo konstrukcja systemu iOS uniemożliwia zainstalowanie skutecznych narzędzi pozwalających zwiększyć bezpieczeństwo cybernetyczne urządzenia.

Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku smartfonów z Androidem. Google udostępnia nowe wersje systemu operacyjnego oraz poprawki zabezpieczeń (wydawane raz w miesiącu), ale to od producentów sprzętu zależy, czy zdecydują się je zaimplementować na swoich urządzeniach.

Dodatkowo Google oferuje narzędzia Google Play Protect. Jest to pewien rodzaj oprogramowania antywirusowego zaprojektowanego w celu ochrony użytkowników przed złośliwymi aplikacjami. Według Google, Play Protect skanuje 125 miliardów aplikacji dziennie, aby upewnić się, że żadna złośliwa aktywność nie jest prowadzona na urządzeniach. Niestety rozwiązanie to nie słynie z wysokiej skuteczności. Cyberprzestępcy skutecznie obchodzą zabezpieczenia Google Play Protect.

Wybrani producenci sprzętu z Androidem dostarczają na swoje urządzenia autorskie systemy zabezpieczeń zintegrowane z systemem operacyjnym. Dobrym przykładem jest tutaj firma Samsung, która od dziesięciu lat rozwija autorski system zabezpieczeń Samsung Knox ingerujący nie tylko w system operacyjny, ale również w warstwę sprzętową. Modele wyposażone w Samsung Knox posiadają dodatkowe zabezpieczenia chroniące urządzenia np. przed instalacją nieautoryzowanego oprogramowania lub dostępem do zaszyfrowanych danych znajdujących się w pamięci masowej.

Dodatkowe systemy zabezpieczeń urządzeń mobilnych znajdziemy w sprzęcie następujących producentów:

• Apple
• Samsung
• Oppo
• Huawei
• Motorola
• OnePlus
• Google

Wiele urządzeń wykorzystywanych w organizacjach posiada również dodatkową formę zabezpieczenia w postaci łączenia się z siecią z wykorzystaniem połączenia VPN (Virtual Personal Network).

Dodatkowy antywirus na smartfonie - czy jest potrzebny?

Zabezpieczenie urządzenia mobilnego wygląda odmiennie do zabezpieczenia komputera. Wiele smartfonów posiada wbudowaną formę zabezpieczeń antywirusowych, która różni się w zależności od posiadanego urządzenia. W przypadku systemu iOS nie ma sensu decydować się na dodatkowego antywirusa, ponieważ ze względu na konstrukcję systemu nie zapewni on dodatkowej ochrony. W urządzeniach z Androidem warto wybierać modele z gwarancją aktualizacji zabezpieczeń. Dobrym wyborem może być model z certyfikatem Android Enterprise oraz dodatkowym systemem zabezpieczeń wdrożonym przez producenta.