IDEAS NCBR to ośrodek badawczo-rozwojowy powołany przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. Instytut działa działający w obszarze sztucznej inteligencji i ekonomii cyfrowej. Jego misją jest wspieranie rozwoju tych technologii w Polsce za pośrednictwem platformy łączącej środowiska biznesowe i akademickie.

Organizacja przygotowuje też cykliczny podcast – w najnowszym odcinku pod wymownym tytułem „Strategia AI dla Polski” wystąpili Piotr Sankowski, prezes IDEAS NCBR i Marek Cygan, członek zespołu doradczego ds. AI przy Ministerstwie Cyfryzacji. Obaj są doktorami habilitowanymi nauk matematycznych, informatykami i profesorami Uniwersytetu Warszawskiego.

Zobacz również:

• Świadome wybory czyli miej odwagę wyjść z technologicznej bańki
• Europejczycy mogą już korzystać z nowego chatbota AI
• Tożsamość użytkowników celem ataków w Europie

Eksperci są zgodni co do tego, że udział w globalnym wyścigu w obszarze sztucznej inteligencji stwarza ogromne możliwości rozwojowe. Aby jednak w pełni je wykorzystać, musimy poradzić sobie z poważnymi wyzwaniami.

Przede wszystkim, rozwój AI w Polsce wymaga sformułowania strategii i zrozumienia złożonych zagadnień technologicznych, społecznych i etycznych. Polska, podobnie zresztą jak i inne kraje Europy, boryka się z brakiem modeli AI dostosowanych do lokalnej kultury, języka, wartości prawnych, aspektów życia. Prym w inwestycjach w AI wiodą na razie inni – lwią część z szacowanej na 150 mld dolarów kwoty nakładów na rozwój sztucznej inteligencji w 2024 r. wydadzą Stany Zjednoczone i Chiny, przy zaledwie 2-miliardowym udziale Europy.

– Jeżeli w przyszłości np. Chiny zdominują rozwój AI, będziemy używać modelu chińskiego, który będzie promował inne wzorce kulturowe, inne zachowania. Jest ogromne ryzyko, że ludzie po prostu zaczną się do nich dostosowywać – przestrzega Piotr Sankowski. – Interakcja między sztuczną inteligencją, robotami i technologią zawsze działa w dwie strony. Z jednej strony, staramy się tę technikę dostosować tak, żeby realizowała nasze potrzeby, ale z drugiej strony, jeżeli ona ma pewne ograniczenia, to my się zaczynamy dostosowywać do niej – dodaje prezes IDEAS NCBR.

Kluczowa w rozwoju AI jest współpraca z przemysłem. Do najmocniej rozwiniętych w kraju gałęzi przemysłu należą rolnictwo i leśnictwo wobec czego w rozwiązaniach dla tych branż powinniśmy się specjalizować i szukać realnych szans na przewagę konkurencyjną nad resztą świata. Innym strategicznym obszarem, ze względu na geograficzne położenie Polski i bieżącą sytuację geopolityczną, jest obronność.

– Żeby takie rozwiązania AI powstawały, potrzebujemy dostępu do infrastruktury. W tej chwili polskie klastry obliczeniowe, dostępne dla uczelni, dysponują jedynie od 100 do kilkuset kart w każdym klastrze. Dla porównania, czołowe firmy IT, takie jak Meta, Google czy OpenAI posiadają setki tysięcy jednostek H100, kluczowych w trenowaniu modeli AI – wskazuje Marek Cygan. W Szwajcarii, Wielkiej Brytanii czy Francji powstają już klastry z kilkoma tysiącami kart, podczas gdy w Polsce nadal kwestia ta nadal jest przedmiotem rozważań, czy lepiej budować podobną infrastrukturę czy wykupić dostęp na poziomie krajowym i odpowiednio go dystrybuować.

Przykład Szwajcarii pokazuje też, w jaki sposób powinno się zapewniać systemowe wsparcie instytucjonalne dla inicjatyw rozwojowych w obszarze AI i zachęcać naukowców do tworzenia innowacyjnych projektów i przedsiębiorstw. Tymczasem w Polsce problemem jest brak samej kadry i luka pokoleniowa wśród wykładowców we wszystkich dziedzinach nauki. W informatyce, jak oceniają goście podcastu NCBR, ta przepaść jest gigantyczna.

Eksperci zwracają też uwagę, że w obliczu wejścia w życie regulacji porządkujących stosowanie narzędzi sztucznej inteligencji, na czele z AI Act, należy wdrożyć europejski (lub polski) program wsparcia i rozwoju AI, który miałby szansę przeciwdziałać negatywnym zjawiskom związanym z wprowadzeniem niezbędnych ograniczeń.

Na szczęście są obszary związane z AI, w których to Polska jest dla innych punktem odniesienia. Mowa chociażby o programie doktorskim dotyczącym AI, który – jak podkreśla Piotr Sankowski – jest podawany jako wzór w Europie. – Jest jednym z pierwszych takich programów, jeżeli nie pierwszym, działającym na poziomie krajowym. Miesiąc temu podobny program uruchomiła Finlandia. O tym, żeby stworzyć coś podobnego dyskutują Niemcy i Francja. Dostajemy też nieformalne pytania ze Słowacji i Czech, jak to zrobić – dodaje prezes IDEAS NCBR.

Całość podcastu "Strategia AI dla Polski" można obejrzeć m.in. w serwisie YouTube: