Źródła bez tajemnic

W teorii otwartość kodu sprawia, że użytkownik oprogramowania open source może dokonywać modyfikacji w programach pod kątem swoich potrzeb. W zastosowaniach komercyjnych raczej nikt nie pozwala sobie na eksperymentowanie z kodem. Informatycy EGIS Polska upatrują dobrodziejstw otwartości w innych aspektach, głównie w przejrzystości formatów plików.

OpenOffice zapisuje dokumenty w formacie XML. Wystarczy zmiana rozszerzenia nazwy pliku (np. .sxw) na .zip, by uzyskać możliwość wglądu w "czysty" tekst i podejrzeć strukturę dokumentu. "Za 30 lat otwarcie pliku OpenOffice nie będzie tak karkołomnym zadaniem, jakim byłaby dzisiaj próba otwarcia dokumentu stworzonego w popularnym przed laty edytorze Tag" - mówi Paweł Moszumański.

W podobnym tonie informatycy wypowiadają się o otwartości formatów stosowanych w Mozilli i serwerze poczty. Tutaj również wszystkie dane, w tym pliki konfiguracyjne, są zapisywane w formatach otwartych, łatwo konwertowanych do tekstowego ASCII. "Producent" nie pozostawia sobie żadnych tajemnic.

Na serwerze pocztowym IMAP każdy e-mail to oddzielny plik tekstowy, indeksowany i przechowywany centralnie. "W przypadku nagłej awarii serwera tracimy w najgorszym wypadku kilka edytowanych w tym momencie wiadomości, ale bez problemu dotrzemy do pozostałych, archiwalnych. Nie ma ryzyka, że zniszczeniu ulegnie podstawowy plik, w którym są zakodowane wszystkie wiadomości pocztowe" - podkreśla Marek Pętlicki.

Dopełnieniem biurkowego środowiska open source jest Python, język programowania, w którym powstają wszystkie aplikacje na bieżące potrzeby EGIS. Używa się go jako język skryptowy. Ponieważ jest to język prekompilowany, napisane przy jego użyciu "aplikacje" działają nieco wolniej, ale mają niewielkie rozmiary. Python to język prosty, o bardzo logicznej strukturze, uchodzi za łatwy do nauczenia (w przeciwieństwie np. do Perla, który, jakkolwiek zwięzły, jest bardzo złożony).

W ocenie Marka Pętlickiego atutem tego języka jest łatwość tworzenia rozwiązań dobrze współpracujących z bazami danych czy zewnętrznymi aplikacjami, np. OpenOffice. Aplikacje pisane przy użyciu Pythona są automatycznie przesyłane na stacje robocze Windows, z których korzystają użytkownicy pracujący w terenie. Są to różnego rodzaju zestawienia dotyczące sprzedaży, raporty, formularze. "W tym przypadku znowu daje o sobie znać walor otwartości kodu. Możemy przygotowywać dokumenty w formacie czytelnym dla OpenOffice, nawet bez udziału samego OpenOffice" - mówi Marek Pętlicki.

Ze względu na to, że Python jest językiem interpretowanym, niezbędne jest, by na komputerze, na którym ma działać aplikacja napisana w centrali EGIS, był zainstalowany interpreter. Jednocześnie Python zapewnia przenośność - aplikacje można uruchamiać pod kontrolą wielu systemów operacyjnych, w tym wszystkich stosowanych przez EGIS - Windows, Linuxa, Mac OS, przy założeniu że wszędzie są dostępne takie same biblioteki bazowe.

Zabawa do białego rana

Do administrowania są wykorzystywane również narzędzia open source, nawet jeśli sprawa dotyczy komputerów z zainstalowanym Windows.

W ocenie Pawła Moszumańskiego EGIS jest jeszcze zbyt małą firmą, by zachodziła potrzeba wdrażania zaawansowanych narzędzi do zarządzania infrastrukturą. Aktualizacje typowych aplikacji, jak OpenOffice czy Mozilla, są przeprowadzane podczas... spotkań firmowych, które EGIS organizuje dwa razy w roku. Pracownicy z całego kraju przyjeżdżają z notebookami, powierzają je informatykom, a ci z kolei wgrywają - nieraz do białego rana - nowe wersje oprogramowania z wcześniej przygotowanych wzorcowych instalacji.

Do zdalnej administracji dział informatyki korzysta z narzędzia VNC, autorstwa AT&T, obecnie rozwijanego w modelu open source. Administrator może zdalnie przejąć kontrolę nad komputerem użytkownika (w podobny sposób jak czyni to komercyjne oprogramowanie, np. Symantec PC Anywhere). Dzięki VNC może również zarządzać serwerem nawet z poziomu Palma czy komunikatora Nokii. Tym łatwiej, że informatycy EGIS dbają, by wszystkie pliki konfiguracyjne były zapisane w formacie tekstowym. Niebagatelną rolę w procesie automatyzacji administrowania stacjami roboczymi odgrywa także Python, pozwalając na zautomatyzowanie w wysokim stopniu procesu zdalnego zarządzania.

Jest jeszcze Knoppix, ulubione narzędzie administratorów w EGIS Polska. W przypadku poważnej i nierokującej na szybką naprawę awarii systemu Windows do stacji wkłada się płytę z Knoppixem - samoczynnie uruchamiającym się Linuxem. Knoppix bezbłędnie rozpoznaje większość popularnych urządzeń peryferyjnych - karty sieciowe, nagrywarki, nawet pamięci flash - i uruchamia odpowiednie sterowniki. Następnie udostępnia wszystkie zgromadzone na dysku pliki i zgłasza gotowość systemu do połączenia się z serwerem. "Knoppix powoduje, że niesprawny komputer dosłownie po kilku minutach jest znowu gotowy do użytku. Oszczędza w ten sposób czas i użytkownika, i administratora. To narzędzie, które wypada polecić wszystkim, nie tylko miłośnikom Linuxa" - mówi Ireneusz Piekarski, czuwający nad sprawnym działaniem sprzętu komputerowego w EGIS Polska.

Również w przypadku aplikacji wspomagających pracę departamentu IT na szeroką skalę są wykorzystywane aplikacje open source. Przykładami mogą być program do prowadzenia ewidencji sprzętu i oprogramowania - IRM, a także program do zgłaszania awarii i żądań użytkowników - Flyspray. "Programy te, dzięki otwartości kodu, zostały dostosowane do specyficznych wymagań naszej firmy. Dzięki nim jesteśmy w stanie świadczyć usługi help desku na bardzo wysokim poziomie" - podkreśla Katarzyna Wiśniewska, odpowiedzialna za pierwszą linię wsparcia użytkowników.