A co na to europejscy operatorzy? Cóż, jak zwykle przodują kraje skandynawskie. W październiku 2001 Telenor Mobile przy współpracy z Ericssonem rozpoczął świadczenie usługi publicznego WLAN dla swoich dotychczasowych użytkowników GSM/GPRS. Już na początku użytkownicy mogli korzystać z ok. 20 hotspots na terenie kraju. Telia uruchomiła serwis HomeRun wykorzystujący technologie dostępu WLAN, Sonera zaś wykorzystując technologię Nokia Operator Wireless LAN Solution - usługę o komercyjnej nazwie WGate. Wszyscy operatorzy intensywnie rozszerzają zakres serwisu, w szczególności w zakresie roamingu. Mechanizmy tworzenia takiego roamingu przedstawia w poglądowy sposób rysunek 6. Przedstawia on metodę wykorzystania infrastruktury GSM dla celów identyfikacji i autoryzacji potencjalnego użytkownika usługi dostępu WLAN korzystającego z zasobów wizytowanego operatora. Jak widać, do transferu informacji identyfikacyjnych użytkownika jest tu wykorzystywana sieć sygnalizacyjna SS7 pomiędzy operatorami (a konkretnie chodzi o wykorzystanie części MAP SS7 - Mobile Application Part).

Wdrożenie przez niektórych operatorów usług publicznych WLAN oraz istotny wzrost zainteresowania tą technologią u dostawców sprzętu i rozwiązań telekomunikacyjnych stworzyły poważne zagrożenie dla nadchodzących systemów 3G. Standaryzacją 3G zajmuje się 3GPP (3rd Generation Partnership Project) - organizacja, której celem jest stworzenie specyfikacji technicznej obowiązującej jako standard. W kontekście samego UMTS wyróżniono dwa podstawowe tryby pracy: TDD (Time Division Duplex) oraz FDD (Frequency Division Duplex). Tryb TDD ze względu na swoją specyfikę jest przeznaczony dla terenów zamkniętych (indoor), o niewielkim zasięgu usługi, z kolei FDD to tryb przeznaczony dla komórek na obszarach otwartych (outodoor). O ile w świetle sukcesów WLAN perspektywa trybu TDD jest bardzo niejasna i jest mało prawdopodobne, że stanie się on popularnym i dominującym standardem, o tyle tryb FDD pozostaje bezkonkurencyjny. Właśnie dlatego rozwiązania oparte na sieciach WLAN mogą być i będą traktowane jako uzupełnienie dla serwisów 3G. Taką właśnie politykę wdrożeń zapowiadają dostawcy.

Odpowiedzią na problemy rozwoju rynku usług 3G jest inicjatywa standaryzacji dla integracji WLAN/UMTS zaproponowana przez 3GPP. Przewidziano integrację przez ewolucyjne modyfikacje architektury. Każda zmiana pozwala osiągnąć dany poziom integracji systemów, przy czym każdy kolejny poziom zawiera możliwość funkcjonalności poprzednich.

Przewidziano sześć etapów integracji:

etap 1: wspólny billing, ale niezależne dla obu sieci mechanizmy i poziom autoryzacji;

etap 2: autoryzacja realizowana przez system 3GPP - użytkownik nie widzi istotnych różnic w sposobie dostępu dla obu sieci. Dzięki takiej funkcjonalności operator systemu 3GPP może w łatwy sposób przekształcić swoich dotychczasowych abonentów w abonentów systemu mieszanego (3GPP-WLAN), dla których procedury utrzymaniowe i obsługi pozostają bez zmian - możliwość rozszerzenia oferty usług o dostęp przez WLAN;

etap 3: zapewnienie dostępu przez WLAN dla podsystemu PS (Packet Switched) 3GPP - możliwość korzystania z pewnych serwisów opartych na podsystemie PS (np. usługi lokalizacyjne);

etap 4: zapewnienie ciągłości serwisów wyróżnionych w etapie 3 przy konieczności zmiany typu sieci (przełączenie pomiędzy WLAN i 3GPP);

etap 5: rozszerzenie funkcjonalności etapu 4 o minimalizację czasu przełączenia oraz obsługę ewentualnych sytuacji wyjątkowych;

etap 6: dostęp do podsystemu CS (Circuit Switched) 3GPP.

Na rysunku 7 przedstawiono ogólny, proponowany przez 3GPP model integracji systemów.

Z powyższej analizy produktów oraz tendencji rynkowych można wysnuć wniosek, iż najbliższą przyszłość mobilnego Internetu będą kreować rozwiązania oparte na technice integracji WLAN z dotychczasowymi systemami. Przyczyny tej tendencji można upatrywać w globalnej zapaści telekomunikacyjnej, która skłania operatorów do tanich i efektywnych rozwiązań, a takimi właśnie są te oparte na WLAN. Na prawdziwe 3G przyjdzie nam jeszcze sporo poczekać, ale "jak się nie ma, co się lubi, to się lubi, co się ma". A swoją drogą, kto wie, jaką rolę odegrają rozwiązania integracji na europejskim rynku usług mobilnych?