Legalne posiadanie

Analizując podstawy korzystania z oprogramowania w modelu SaaS, można również odwołać się do przewidzianej w prawie autorskim konstrukcji tzw. legalnego użytkownika (art. 75 ust. 1 pr. aut.). Zgodnie z nią, o ile strony nie postanowiły inaczej w umowie, to osoba, która "legalnie weszła w posiadanie programu", może bez odrębnej zgody uprawionego, między innymi, zwielokrotnić program w zakresie niezbędnym do normalnego korzystania z oprogramowania. Konstrukcja ta stanowi podstawę do korzystania z oprogramowania bez konieczności zawierania umowy licencji. Powstaje jednak pytanie, czy użytkownik korzystający z oprogramowania w modelu SaaS można zostać uznany za legalnego "posiadacza" oprogramowania. Klasycznie bowiem termin "posiadanie" odnosi się do posiadania rzeczy, czyli nośnika oprogramowania. W mojej ocenie, należy pojęcie to rozumieć szeroko, jako każdego legalnego "dysponenta" oprogramowania, w tym również osobę mającą legalny "dostęp" do oprogramowania.

Niewątpliwie, propozycja powyższa byłaby znacznie łatwiejsza do obrony w przypadku usług SaaS obejmujących udostępnienie dedykowanej infrastruktury z funkcjonującym na nim oprogramowaniem. Oczywiście, warunkiem oparcia się na konstrukcji "legalnego użytkownika" jest stwierdzenie, iż usługodawca sam był uprawniony do oferowania oprogramowania w modelu SaaS, w szczególności uzyskał stosowną licencję od producenta oprogramowania. Zdaję sobie jednak sprawę, iż powyższa konstrukcja może budzić kontrowersje prawne.

Wykraczając poza sferę rozważań autorsko-prawnych przyjąć należy, iż sama umowa o zapewnienie dostępu do oprogramowania w modelu SaaS, ma charakter umowy o świadczenie usług (art. 750 k.c.). Kluczowym elementem tego rodzaju umowy jest zobowiązanie usługodawcy do zachowania określonego poziomu usług (SLA). Realizacja zobowiązań wynikających z SLA powiązana może zostać, z jednej strony, z kalkulacją należnego usługodawcy wynagrodzenia; z drugiej strony, zabezpieczona może zostać poprzez zastrzeżenie kar umownych na wypadek obniżenia poziomu usług poza określone w SLA wartości krytyczne.

Należy również zwrócić uwagę, iż udostępnienie oprogramowania w modelu SaaS traktować trzeba jako świadczenie usług drogą elektroniczną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. W konsekwencji, usługodawca zobowiązany będzie do świadczenia usługi zgodnie z uprzednio udostępnionym klientowi regulaminem. W praktyce obrotu, to właśnie regulamin obejmował będzie licencję, zasady płatności, kwestie związane z odpowiedzialnością usługodawcy oraz poziomem usług.

Roman Bieda jest rzecznikiem patentowym i aplikantem radcowskim w Kancelarii Radców Prawnych Maruta i Wspólnicy.