Twardy dysk - szybki i bezpieczny
-
- Krzysztof Daszkiewicz,
-
- Ines Walke-Chomjakov,
- 22.06.2009, godz. 11:31
Na twardy dysk trafiają wszystkie nasze dane. Radzimy, jak dobrać najlepszy model, a poza tym jak go optymalnie zainstalować i dbać o jego żywotność. Za pomocą poniższych wskazówek, sztuczek i narzędzi uda się to bez problemu.
Niewiele większy od karty kredytowej - zewnętrzny dysk 1,8 cala może pomieścić aż 120 GB danych (tu: TrekStor DataStation Microdisk).
Zakup i instalowanie. Nawet najbardziej pojemny dysk zapełni się szybciej, niż byśmy sobie tego życzyli. A wówczas trzeba nabyć nowy - najlepiej jeszcze szybszy i jeszcze większy od poprzedniego. Z pierwszej części artykułu dowiadujemy się wszystko, co powinniśmy wiedzieć przed zakupem twardego dysku. W kolejnych akapitach czytamy, jak zainstalować i skonfigurować dysk. Z pomocą tych rad bez problemu zamontujesz nowy dysk i podzielisz na partycje według własnych potrzeb.
Więcej mocy. Jeśli mamy dysk już od jakiegoś czasu, powinniśmy dbać o to, aby był tak samo wydajny jak na początku. Artykuł podpowiada nam, jak zawczasu wykrywać i naprawiać błędy na dysku. Porządek zaprowadzimy na nim poprzez regularne defragmentowanie. Napęd podziękuje nam za to stabilną wydajnością i niezawodnym działaniem przez długie lata.
1. Wybór dysku - postaw na SATA
Kupując twardy dysk, warto zdecydować się na interfejs SATA 300. Dyski tego rodzaju osiągają obecnie pojemność nawet 2 terabajtów. Ponadto oferują takie funkcje jak Hot Plug (umożliwia podłączanie i odłączanie w trakcie pracy) i NCQ (Native Command Queuing), a więc wydajne przetwarzanie sekwencji poleceń.
Twarde dyski wyposażone w interfejs równoległy przestały nadążać za postępem technicznym. Nie opłakujmy dysków EIDE, bo ich maksymalna pojemność wynosi zaledwie 500 GB. Jeśli w naszym komputerze brakuje złącza SATA, możemy go w nie wyposażyć, kupując kontroler SATA w postaci kartę rozszerzającej.
2. Wybór dysku - zalety dysków Flash
Niewielkie pojemności i wysokie ceny przemawiały dotychczas na niekorzyść dysków SSD (Solid State Discs), czyli twardych dysków z pamięcią Flash. 1 GB może kosztować od ok. 7 do 50 złotych. Mimo to taka inwestycja może opłacić się w porównaniu do konwencjonalnego twardego dysku, bo modele SSD są znacznie trwalsze. Nie zawierają ruchomych elementów, więc działają bezszelestnie. Ponadto wytrzymują temperaturę roboczą na poziomie 70 stopni Celsjusza.
Leciwy PATA
PATA, czyli Parallel ATA, to interfejs równoległy. Wprawdzie już się nieco zestarzał, jednak nadal można go znaleźć w twardych dyskach EIDE (Enhanced Integrated Drive Electronics). W większości interfejsów zastosowano standard ATA/100, znany również po pojęciem Ultra-DMA/100. Maksymalna prędkość transmisji danych wynosi 100 MB/s. Oprócz tego jest rozszerzony standard ATA/133 (Ultra-DMA/133) z maksymalnym transferem 133 MB/s. Jednak nie daje wzrostu wydajności, bo nawet najszybsze dyski IDE tylko w nielicznych wypadkach są w stanie przesyłać dane z prędkością przekraczającą 80 MB/s.
Nowoczesny SATA
Napędy z interfejsem SATA (Serial Advanced Technology Attachment) znajdują zastosowanie w pecetach od ok. 2005 r. Dostępne są dwa warianty. SATA/150 (SATA I) dopuszcza transmisję z maksymalną prędkością 150 MB/s. Jego następca SATA/300 (SATA II) podwaja maksymalną przepustowość do 300 MB/s.
Obecnie zakończono już prace nad trzecim wariantem - SATA III, w którym maksymalna prędkość transmisji danych sięga aż 600 MB/s. Pierwsze twarde dyski obsługujące ten standard powinny pojawić się jeszcze w tym roku.
W starszych pecetach, w których brakuje gniazda SATA, można zainstalować dysk z tym interfejsem, dokupując kartę rozszerzającą z kontrolerem SATA. W starszych notebookach, niestety, nie jest to możliwe. W tym wypadku pozostaje zamontować model EIDE.
3. Wybór dysku - zewnętrzny do notebooka
Gdy mamy do dyspozycji netbook lub smukły subnotebook do pracy w terenie, zapewne narzekamy na zbyt małą ilość miejsca na wewnętrznym dysku naszego przenośnego komputera. Tymczasem zamontowanie pojemniejszego modelu w komputerach tego typu bywa bardzo trudne, a w niektórych wypadkach wręcz niemożliwe. Rozwiązaniem problemu są dyski zewnętrzne. Można je zabrać wszędzie ze sobą, a zapewniają wystarczającą ilość miejsca na nasze dane. Na dodatek wiele modeli jest wyposażonych w programy do tworzenia kopii zapasowych. Za ich pomocą możemy szybko i prosto archiwizować nasze zasoby.
Niewiele większe od karty kredytowej są modele 1,8-cala, których pojemność nie przekracza obecnie 120 GB. Transmisję danych i zasilanie prądem przejmuje interfejs Mini USB. To samo dotyczy niektórych zewnętrznych dysków 2,5 cala. Inne podłącza się do dwóch portów USB w komputerze, co pozwala kompensować ewentualne zachwiania natężenia prądu. W wypadku modeli 2,5 cala maksymalna pojemność wynosi obecnie 500 GB.
4. Wybór dysku - eSATA
Minimalizowanie drgań - przymocowanie twardego dysku czterema śrubkami przeciwdziała wibracjom.
Zważając na tak wysokie tempo transmisji danych, trzeba zadbać o odpowiednie zasilanie dysku. W modelach 2,5 cala prąd dostarcza podłączany oddzielnie kabel USB. To rozwiązanie nie wystarcza jednak w dyskach 3,5-calowych. Producent musi dołączyć do nich zewnętrzny zasilacz. Dlatego twarde dyski 3,5 cala zaleca się używać stacjonarnie, np. do regularnego tworzenia zapasowych kopii swoich danych. Tymczasem modele 2,5-calowe, a także 1,8-calowe nadają się do użytku przenośnego jako alternatywa dysków pendrive i nośników DVD.
5. Wybór dysku - specyfikacja techniczna
Chcemy rozbudować swój komputer o nowy dysk i mamy na oku określony model. Sprawdźmy przed zakupem, czy będzie współgrał z pozostałymi podzespołami peceta. Najprościej zrobimy to za pomocą programu diagnostycznego, np. Sandra Lite (bezpłatny do użytku prywatnego). Przeskoczmy na kartę informacji o sprzęcie. Znajdziemy tu listę wszystkich dysków zainstalowanych w komputerze. Zaznaczmy w rubryce napędów fizycznych dysk, na temat którego chcemy dowiedzieć się więcej. Program wyświetli takie informacje jak typ interfejsu, pojemność dysku i system plików, w którym jest sformatowany dysk.
Czym napędy Flash różnią się od konwencjonalnych?
Twarde dyski z pamięcią Flash określane jako dyski SSD (Solid State Disk lub Solid State Drive). Napędy tego typu instaluje się i używa jak konwencjonalne twarde dyski. Nie ma w nich ruchomych elementów, więc są znacznie trwalsze. Aby gromadzić informacje, technika SSD wykorzystuje ładunki elektryczne w komórkach pamięci. W odróżnieniu od konwencjonalnych dysków tanie modele SSD nie są wyposażane w bufor, co wpływa negatywnie na ich wydajność w codziennym użyciu.
Jakie technologie stosują napędy SSD?
Zasadniczo dyski SSD wykorzystują pamięć Flash, której komórki są połączone w grupach jedna za drugą. Stosuje się dwa standardy. Dyski SLC (Single Level Cell) zapisują po jednym bicie na komórkę pamięci, używając stałego napięcia. Tymczasem dyski MLC (Multi Level Cell) potrafią przechowywać aż cztery bity w jednej komórce pamięci. Dlatego są dostępne w większych pojemnościach i po niższych cenach. Jednak odczyt danych musi odbywać się przy użyciu różnych napięć. Dyski SLC są więc od nich szybsze - przede wszystkim podczas zapisu danych.
Zalety i wady dysków SSD
Za dyskami SSD przemawia ich bezszelestna praca, odporność na wstrząsy i wysokie temperatury. Wszystkie wytrzymują temperatury z zakresu od 0 do 70 stopni Celsjusza. W porównaniu do konwencjonalnych dysków robi to duże wrażenie, bo dla tych absolutne maksimum leży na poziomie 55 stopni Celsjusza. Dlatego dyski SSD nadają się doskonale przede wszystkim do notebooków. Jednak nie są pozbawione wad. Podczas gdy konwencjonalne napędy można zapisywać nieograniczoną liczbę razy, producenci dysków SSD gwarantują tylko 100 tysięcy operacji zapisu.
6. Instalowanie dysku - jak zamontować napęd?
Zanim zabierzemy się do montażu dysku, musimy odłączyć komputer od sieci zasilania. Następnie otwieramy obudowę peceta i odłączamy kabel transmisji danych i kabel zasilania od znajdującego się tu twardego dysku. Teraz odkręcamy śrubki, którymi dysk jest przymocowany do kieszeni na napędy. Jeśli obudowa jest wyposażona w szyny, odblokowujemy rygiel, wyciągamy dysk na szynach, po czym odkręcamy je. Nowy napęd przykręcamy do szyn, bądź wsuwamy bezpośrednio do kieszeni w obudowie peceta. Koniecznie przykręcamy wszystkie cztery śrubki, aby dysk był zamocowany na dobre. W ten sposób zapobiegniemy wibracjom. W dalszej kolejności podłączamy kabel zasilania i kabel transmisji danych. Jeżeli instalujemy dysk wyposażony w interfejs równoległy, musimy skonfigurować go jako dysk nadrzędny (tzw. master) lub podrzędny (tzw. slave). Zrobimy to za pomocą zworki. Właściwe ustawienie jest podane na dysku i/lub w instrukcji obsługi. W wypadku dysków z interfejsem SATA każdy kabel transmisji danych jest podłączony bezpośrednio z płytą główną (lub kontrolerem SATA w postaci karty rozszerzającej). Dysków tego typu nie konfiguruje się przy użyciu zworek.
7. Instalowanie dysku - jak pecet wykryje dysk?
Zarządzanie dyskami - tu Windows wyświetla listę zainstalowanych dysków. Z poziomu tej konsoli możemy podzielić nowy dysk na partycje.
Jeżeli powyższe czynności nie przyniosą rezultatu, kontrolujemy ustawienia w BIOS-ie. W tym celu restartujemy system i przywołujemy menu konfiguracyjne BIOS-u. Wskazówka, jak to zrobić, powinna pojawić się na ekranie tuż przed rozruchem systemu (najczęściej należy nacisnąć klawisz [F1] lub [Del]). W BIOS-ie szukamy listę portów SATA. Znajdziemy ją przeważnie w menu Main. Teraz możemy skorzystać z funkcji Auto, która inicjuje samodzielne wykrycie zainstalowanych dysków. A jeśli wiemy, do którego portu SATA jest podłączony nasz nowy dysk, podświetlamy go, przesuwając kursor zaznaczenia za pomocą klawiszy strzałek. Następnie naciskamy klawisz [Enter], aby ustawić w żądanym porcie opcję Enabled. Gdy BIOS wykryje twardy dysk, zapisz ustawienia i wyjdź z konfiguracji BIOS-u. System zrestartuje się automatycznie.
8. Instalowanie dysku - instalowanie XP na dysku SATA
Jeśli mamy aktualną wersję BIOS-u, lecz mimo to nie wykrywa on dysku SATA, być może potrzebujemy dodatkowego sterownika kontrolera SATA naszej płyty głównej. Powinien być dołączony na nośniku CD do płyty głównej lub dostępny do bezpłatnego pobrania w internetowej witrynie producenta. Znacznie trudniej zainstalować Windows XP na dysku SATA. Instalator Windows potrafi wczytać wymagany sterownik tylko z dyskietki. Nie stanowi to problemu, jeżeli mamy jeszcze stację dyskietek. W tym wypadku wystarczy nacisnąć klawisz [F6], gdy instalator o to poprosi.
Jednak większość pecetów nie ma stacji dyskietek. Jednak jest sposób na wgranie sterownika, w wyniku czego Windows XP wykryje dysk SATA. Trzeba utworzyć w tym celu indywidualną płytę instalacyjną Windows XP, na której znajdzie się żądany sterownik SATA. Zrobisz to np. za pomocą bezpłatnego narzędzia nLite. Więcej informacji na temat opisanego problemu znajdziesz w artykule SATA-lne zauroczenie i w PCW 2/2009 na str. 129.
Użytkownicy Visty mają bardzo ułatwione zadanie, bo ich program instalacyjny wczyta sterownik SATA z pendrive'a lub z zewnętrznego twardego dysku.
