Wspólne rekordy

Ci, którym zależy tylko na dostępie do prostej informacji o zawartości katalogów w poszczególnych bibliotekach, mogą skorzystać z bibliotecznej wyszukiwarki KaRo (Katalog Rozproszony). Od ubiegłego roku jest ona prowadzona przez Bibliotekę Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu. Za pomocą tego narzędzia (http://karo.umk.pl/Karo ) można obecnie przeszukiwać zawartość zbiorów 60 polskich bibliotek naukowych posiadających zbiory z różnych dziedzin.

Tworzone są także regionalne wyszukiwarki biblioteczne. Przez strony internetowe Konsorcjum Bibliotek Łódzkich (http://www.biblioteki.lodz.pl ) uzyskuje się dostęp do katalogów bibliotek łódzkich szkół wyższych. Można je przeszukiwać osobno lub poszukiwać we wszystkich jednocześnie otrzymując zintegrowaną listę wyników. Do obsługi używanego przez łódzkie biblioteki systemu Horizon utworzono w Centrum Komputerowym Politechniki Łódzkiej specjalny Zakład Akademickiej Sieci Bibliotecznej.

Technologia katalogowa

Centralny katalog biblioteczny znajduje się na wydzielonym serwerze w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego. Do jego obsługi jest wykorzystywany system Virtua amerykańskiej firmy VTLS z Blacksburga. Korzysta on z bazy danych Oracle 8i. Działa w środowisku Unix zainstalowanym na serwerze Sun Enterprise 450. Biblioteki współtworzące katalog centralny korzystają z oprogramowania klienckiego, które działa w środowisku Windows 95, 98, 2000 lub NT. Do publicznego udostępniania informacji w Internecie służy program Chameleon, funkcjonujący w środowisku Linux.

Archiwa bez granic

Plany scalania zbiorów bibliotecznych oraz umożliwiania dostępu do dokumentów i wydawnictw bez względu na miejsce ich aktualnego przechowywania nie ograniczają się do działań w granicach poszczególnych krajów. Bibliotekarze europejscy chcieliby doprowadzić do tego, by po wpisaniu wybranego nazwiska stało się możliwe uzyskanie informacji, gdzie na terenie Europy znajdują się wszystkie dokumenty związane z wymienioną osobą. Chodzi tu zarówno o wydawnictwa, jak i rękopisy, fotografie, materiały ikonograficzne, zbiory muzealne itp.

Do tego celu niezbędne jest stworzenie jednolitego systemu opisu zasobów. Stąd tak ważna rola kartoteki haseł wzorcowych. Chodzi o to, by wszędzie materiały, dotyczące np. Adama Mickiewicza występowały pod hasłem "Mickiewicz, Adam (1798-1855)", a nie raz jako "Mickiewicz, Adam, poeta" a innym razem jako "Mickiewicz, Adam, pisarz". Pod auspicjami Unii Europejskiej są prowadzone badania na temat możliwości stworzenia takiego systemu dostępu do wszelkich zasobów bibliotecznych i archiwalnych (prace w tym zakresie koordynują biblioteki niemieckie).

Być może w przyszłości poszczególne kraje będą wymieniały między sobą narodowe zasoby haseł w celu stworzenia skutecznego mechanizmu przeszukiwania istniejących baz bibliotecznych. Rozważana jest też koncepcja skonstruowania narzędzia, które pozwalałoby na tłumaczenie hasła wpisanego do przeszukiwarki bibliotecznej w jednym języku na inne i na tej podstawie zbierania informacji o zasobach na dany temat w zbiorach innych krajów. Już teraz hasła przedmiotowe w języku KABA tworzone w Centralnej Kartotece Haseł Wzorcowych mają odpowiedniki angielskie języka haseł przedmiotowych Biblioteki Kongresu i francuskie języka haseł przedmiotowych Biblioteki Narodowej Francji.

Bibliotekarstwo obywatelskie

Sposób prowadzenia prac nad tworzeniem katalogu centralnego jest typowym przykładem sytuacji w zakresie informatyzacji polskich bibliotek. Wdrażanie i rozwój systemów bibliotecznych odbywa się głównie dzięki zaangażowaniu poszczególnych bibliotekarzy i bibliotek. Najwięcej efektów przyniosła do tej pory metoda nawiązywania kontaktów i współpracy między poszczególnymi bibliotekami. Szansę na rozwój widzą one głównie w tworzeniu różnego rodzaju porozumień i konsorcjów. Powstają one zarówno na poziomie krajowym, jak i regionalnym czy w układzie branżowym.

Nie ma jednolitego, długofalowego programu rozwoju bibliotek w Polsce na wzór perspektywicznych planów działania obowiązujących w Stanach Zjednoczonych, Wlk. Brytanii, Francji, Niemczech, Finlandii czy Szwecji. Mimo licznych, zgłaszanych od wielu lat przez środowisko bibliotekarskie, postulatów, nie ma koordynacji działań w skali krajowej ze strony Ministerstwa Kultury. Rząd nie miał również spójnej wizji polityki informatyzacji polskich bibliotek, co z pewnością pozwoliłoby obniżyć jej koszty i zintegrować rozproszone do tej pory zbiory w jeden system. Znamienne, że prace nad tworzeniem katalogu centralnego są prowadzone w Bibliotece Uniwersyteckiej, a nie w Bibliotece Narodowej.

Program wirtualny

Jednym z punktów programu wyborczego Sojuszu Lewicy Demokratycznej przed ubiegłorocznymi wyborami parlamentarnymi było stworzenie polskiej biblioteki wirtualnej. Podczas przesłuchania w komisji sejmowej Krystyna Łybacka, jako kandydat na ministra edukacji i sportu, zapowiadała podjęcie prac nad stworzeniem Narodowej Biblioteki Wirtualnej. Składałaby się ona z przeznaczonej głównie do celów edukacyjnych Polskiej Biblioteki Internetowej z arcydziełami literatury polskiej i światowej oraz Skarbnicy Wiedzy Narodowej, w której miałyby być gromadzone cyfrowe wersje wykładów akademickich. Obecnie koordynacją projektu biblioteki wirtualnej zajmuje się Wojciech Szewko, doradca premiera. Rozpoczęcie prac nad Polską Biblioteką Internetową zaplanowano dopiero na przyszły rok. Pieniądze na realizację projektu miałyby pochodzić z budżetu państwa oraz funduszy zagranicznych (od firm z branży IT).


TOP 200