Czy z grantów możliwe jest wypłacanie wynagrodzeń i honorariów?

Tak. KBN podjął decyzję dopuszczającą zarówno zatrudnianie ludzi na pewien czas, specjalnie w celu realizacji grantu, jak i wypłacanie honorariów ludziom już zatrudnionym np. na uczelni. Jest to zresztą jeden z wymienianych przez naukowców powodów ubiegania się o grant: podwyższenie swego znacznie za niskiego uposażenia na uczelni czy w instytucie naukowym.

Wszędzie w świecie funkcjonuje system okresowego zatrudniania ludzi do wykonywania określonych badań. Powoduje to, że przez "szkołę" wybitnego uczonego przewija się wielu młodych ludzi. Ten system kształcenia podyplomowego daje znakomicie wykształconą kadrę, przygotowaną do prowadzenia różnorodnej działalności; najlepsi często pozostają na uczelni lub w instytucie.

Czy KBN wspiera działalność wydawniczą --- czy można dostać grant na wydanie książki?

Oczywiście tak. Nie nazywa się to wtedy grantem, gdyż granty służą do finansowania projektów badawczych, ale istnieją inne mechanizmy finansowania publikacji, np. w ramach tzw. działalności ogólnotechnicznej i wspomagającej badania. Jeżeli publikacja powstaje w ramach pracy badawczej, to zwykle ujmuje się ją w kosztorysie badań. Co do szczegółów, odsyłam do do lektury uchwał Komitetu, publikowanych w Dzienniku Urzędowym i w biuletynie "Sprawy Nauki".

Ile pieniędzy w bieżącym roku budżetowym KBN zamierza wydać na polską naukę?

W podpisanym już przez Pana Prezydenta budżecie na polską naukę przeznaczono 11660,5 mld zł. Mamy nadzieję, że nie ulegnie on zmniejszeniu.

Czy w ramach budżetu KBN przewidziana jest jakaś współpraca z polskim przemysłem?

Mamy system projektów celowych służących właśnie inicjowaniu i rozwijaniu współpracy z podmiotami gospodarczymi, w tym głównie z przemysłem. W projekcie celowym połowę kosztów badań musi pokryć strona zainteresowana wynikami badań. Jest ona oczywiście zainteresowana tymi wynikami, płaci za nie z własnej kieszeni i oczekuje wymiernych korzyści.

Czy ze strony przemysłu są chętni do takiej współpracy?

Nie jest to prosta sprawa. W tym roku przewidujemy blisko 1,5 bln zł. na projekty celowe. Oznacza to, że drugie tyle dopłynie do nauki spoza budżetu KBN, chociaż nie jest to jedyne, ani dominujące, źródło pozabudżetowych przychodów sfery nauki.

W jakich dziedzinach przemysłu badania celowe są najbardziej popularne?

Przede wszystkim w przemyśle obronnym, wysokie technologie i w przemyśle ciężkim. Można na to patrzeć z dwóch stron. Czy mamy ciągle być potęgą węgla i stali? Z drugiej strony, jeśli istnieje w tym przemyśle tak potężny potencjał, to może należy jego najlepszą część tak zmodernizować, aby stał się konkurencyjny na rynkach światowych. Wiele projektów celowych daje wymierne efekty: jedna z kopalń stała się rentowna, stocznia po wykonaniu projektu szybkiego kontenerowca zdobyła zamówienie na takie statki itd. Cieszą się też powodzeniem projekty mające na celu oszczędności energii. Ponad 75% projektów celowych kończy się klarownym sukcesem finansowym. Uważamy to za znakomity wynik.

Czy KBN widzi swoją rolę w ochronie środowiska?

Istnieje kilka dziedzin priorytetowych; badania służące ochronie zdrowia i ochronie środowiska są szczególnie popierane. Mamy nadzieję, że jeszcze w tym roku będą określone jeden lub dwa strategiczne programy rządowe, związane z polityką społeczno-gospodarczą państwa. I w tych dziedzinach KBN będzie wspierał badania. Nie zamierzamy jednak robić "nauki dla nauki", gdy robi się badania z założenia stosowane, których wyników potem się nie wykorzystuje. Chcielibyśmy inwestować w takich dziedzinach, w których dalsze działania też będą priorytetowe. Jeśli na przykład uczeni opracują metodę oczyszczenia zbiornika wodnego, to powinny znaleźć się pieniądze na inwestycję i realizację projektu. Tak będzie wyglądać nasza polityka określania priorytetów badań aplikacyjnych. Główne kierunki to ochrona zdrowia, ochrona środowiska, unowocześnienie rolnictwa, najnowsze technologie --- w tym na rzecz obronności kraju. Priorytetowe są też badania dofinansowane przez potencjalnych użytkowników.

Dziękuję za rozmowę.