Do otrzymania akceptowalnej jakości głosu potrzebujemy określonych maksymalnych opóźnień w relacji od jednego telefonu do drugiego. Jeżeli opóźnienie zmienia się w czasie, rozmowa będzie nierozpoznawalna, a system bezużyteczny. Zmienność opóźnień określa parametr nazwany "jitter". Sieciowe urządzenia głosowe - takie jak routery - posiadają bufor opóźnień w celu minimalizacji wpływu tych zmiennych, ale i tak nie radzą sobie z bardzo dużymi opóźnieniami. Pozostałe urządzenia sieciowe także wprowadzają opóźnienia, więc należy brać je pod uwagę w ogólnym zliczaniu budżetu opóźnień. W tej sytuacji z pomocą przychodzi zarządzanie jakością pakietów. Możliwe jest ustawienie priorytetów dla ruchu głosowego, tak aby nie był wypierany przez duże pakiety danych. Rozwiązaniem jest posiadanie przełączników oraz routerów, które mają system kolejkowania. Takie urządzenia potrafią ustawiać priorytety między sobą, tak aby głos nigdy nie był opóźniony. Rekomendujemy użycie innej sieci VLAN dla ruchu głosowego i ruchu danych - ułatwia to zarządzanie i kontrolę, pomaga także utrzymywać prosty schemat adresacji IP. Dzięki takiej konfiguracji zwiększamy także bezpieczeństwo przeprowadzanych rozmów, uniemożliwiając zakłócanie i podsłuch połączeń.

Skupmy się teraz na infrastrukturze sieci rozległej. WAN jest bardziej podatny na powstawanie opóźnień i ich zmienność, ponieważ przepustowość takich połączeń jest stosunkowo niska. Dwa główne problemy, z którymi będziemy się zmagać w przypadku sieci rozległej, to przepustowość przeznaczona do rozmów oraz kierowanie pakietów głosowych trasą o minimalnym opóźnieniu. Istotnym krokiem przygotowania sieci do VoIP jest utworzenie zasad trasowania i zarządzania ruchem. Warto stosować zasadę, że tylko trzecia część dostępnej przepustowości jest wykorzystywana na rozmowy głosowe. W przypadku wolnych łączy warto rozważyć użycie kompresji RTP (Real-time Transport Protocol) w celu zredukowania wymagań odnośnie do przepustowości. Dobrym rozwiązaniem jest także konfiguracja fragmentacji w celu uniknięcia seryjnego opóźniania dużych pakietów danych. Jeżeli do sprawdzenia wszystkich przedstawionych czynności będzie wymagane stworzenie systemu monitorowania, warto to zrobić. Otrzymamy wówczas pełne informacje o poszczególnych parametrach, także o opóźnieniach wprowadzanych przez nasze łącza. Pozwoli to renegocjować kontrakt z dostawcą i dążyć do zapewnienia usługi na poziomie akceptowalnym dla transmisji głosu.

W przypadku sieci lokalnej i rozległej konieczne jest dokładne przeanalizowanie wszystkich przedstawionych czynników przed podjęciem wdrożenia dowolnego sprzętu głosowego. Na takim etapie wdrożenia możemy jeszcze rozejrzeć się za redundancją poszczególnych elementów sieci, zdecydować się na specyficzną topologię, czy zastanowić się, w jaki sposób to wszystko będzie działało.

Jak uruchomić VoIP, używając niesymetrycznego łącza szerokopasmowego?

Infrastruktura telekomunikacyjna i możliwości dostępu do Internetu są bardzo różne w zależności od lokalizacji. Bywa, że w ramach danej lokalizacji mamy wybór kilku operatorów z pełną ofertą łączy dostępowych w rozmaitych technologiach. Bywa też, że jedyne dostępne łącze to niesymetryczny xDSL. Technologia xDSL zapewnia zupełnie wystarczającą przepustowość do przyłączenia kilku komputerów do Internetu, a często służy także do realizacji połączenia VPN z siecią centrali firmy. Czy w takich warunkach możliwe jest uruchomienie usług głosowych? Zakładamy, że potrzebujemy do tego czegoś perfekcyjnego - tańszego niż dzierżawiona linia, szybszego i bardziej elastycznego niż ISDN.

Jakiej potrzebujemy przepustowości? Przyjmijmy, że posiadamy teoretycznie 2 Mb/s łącza ADSL. Brzmi świetnie - wydaje się więc, że nie powinien pojawić się problem z rozmowami. Nie do końca tak jest, ponieważ łącze pracuje z prędkością 2 Mb/s w kierunku do sieci lokalnej, ale prawdopodobnie tylko 256 kb/s w przeciwnym kierunku. Taka asymetria jest świetna dla ruchu danych - użytkownicy w większości pobierają dane z centrali oraz Internetu. Głos natomiast stanowi usługę dwukierunkową.

Zakładamy więc, że będziemy pracowali przy wykorzystaniu łącza 256 kb/s. Ale nie jest to koniec problemów. Usługi ADSL zazwyczaj opierają się na zjawisku nadsubskrypcji. Polega to na podziale dostępnej przepustowości pomiędzy wielu użytkowników. Nie jest to nic niezwykłego - rzadko zdarza się sytuacja, gdy wszyscy użytkownicy pracują jednocześnie. Wpływa to jednak na nasz bilans pasma. Ostatecznie jeżeli mówimy o gwarantowanym paśmie w usługach xDSL, otrzymujemy ok. 12 kb/s, co jest połową przepustowości niezbędnej do przeprowadzenia jednej rozmowy VoIP w standardzie G.729.

Czy istnieje więc sensowne rozwiązanie? Można wykorzystać łącze Frame-Relay czy ATM, które umożliwi uzyskanie takiej samej przepustowości w obu kierunkach. Tak jak wspomnieliśmy wcześniej nie zawsze jest to możliwe. Można też założyć, że ADSL w niektórych przypadkach nie będzie pracował idealnie. Połączenia VoIP z pewnością będą poprawnie realizowane w takiej technologii, ale ich jakość i liczba będzie zależna od czynników zewnętrznych. Konieczne będzie podjęcie pewnego rodzaju ryzyka, zależnie od tego jak istotne są połączenia głosowe w firmie.

Łącze DSL przy wykonaniu pewnych zabiegów konfiguracyjnych pozwoli zapewnić akceptowalną jakość połączeń VoIP. Z pewnością dostępna przepustowość będzie wysycana przez różne pakiety danych, pobieranych i wysyłanych przez użytkowników naszej sieci. Możemy jednak zagwarantować pewien poziom przepustowości wyłącznie dla głosu. Pierwszą czynnością jest zapewnienie kolejkowania z priorytetami, tak aby połączenie chroniło głos. Rekomendowana wielkość pasma przeznaczona na najwyższy priorytet to 1/4 lub 1/3 całkowitej przepustowości łącza. Nie ma sensu przydzielanie całej przepustowości dla głosu. Prawdopodobnie będziemy zmuszeni użyć kodeka G.729 (a nie G.711), aby rozmawiać w przyzwoitej jakości. Należy oczekiwać, że potrzebujemy ok. 24-27 kb/s na jedną rozmowę. Nie skorzystamy z opcji protokołu RTP, ponieważ nie mamy kontroli nad każdym routerem na drodze naszego pakietu. W przypadku korzystania z kodeka G.711 potrzebujemy więcej niż 80 kb/s na pojedynczą rozmowę.

Czy więc VoIP na łączu DSL jest niemożliwy? Niekoniecznie, usługodawcy wykonując wiele testów udowodnili, że może to działać poprawnie. Jeżeli zamierzasz wdrożyć taką usługę, upewnij się, że rozumiesz wszystkie wymagania stawiane transmisji głosu w sieciach IP.