Ryzyko

Projekty informatyczne są szczególnie narażone na ryzyko ze względu na:

- zmienność otoczenia: konkurencja, technologia, wiedza i umiejętności użytkowników, wymagania dotyczące zakresu i intensywności zmian przystosowawczych

- naturę prac polegających na wspomaganiu pracy umysłowej i zespołowej, komunikowaniu się, przetwarzaniu danych, podejmowaniu decyzji

- organizacyjny kontekst procesów informacyjnych - formalizm relacji organizacyjnych i nieformalne aspekty komunikacji, standaryzacja procedur organizacyjnych

- odmienność stylów percepcji analityka i intuicjonisty

- złożoność i nieustrukturyzowanie większości zadań

- brak możliwości pełnego określenia potrzeb ze względu na trudność ich opisania i skutecznego komunikowania twórcom systemu informatycznego

- niedostateczne zaawansowanie stosowanych metod tworzenia systemu informatycznego, narzędzi wspomagania oraz nieskuteczną współpracę z użytkownikami

- znaczne koszty zamierzenia i trudne do osiągania efekty

- niedostateczną znajomość technologii informatycznej przez użytkowników i obawy przed jej wprowadzeniem i ograniczoną zdolność współpracy

- niedostateczne zaangażowanie kierownictwa, skrajnie zadaniowe nastawienie, niedocenianie czynnika psychospołecznego oraz brak wizji zmian organizacynych. Generalnie wyróżnia się pięć typów ryzyka, czyli związane z: otoczeniem socjo-ekonomicznym, otoczeniem technicznym, organizacją, zespołem tworzącym system informatyczny, innymi czynnikami oddziaływującymi na projekt. Poszczególne kategorie ryzyka są ze sobą powiązane i wzajemnie zależne. Najbardziej istotne jest ryzyko projektu, następnie - organizacyjne. Znaczenie tego ryzyka wynika z uzależnienia całego zamierzenia od rozwiązań organizacyjnych. Ryzyko organizacyjne wiąże się również z rezygnacją z zastosowania technologii informatycznej lub jej ograniczonego wykorzystania.

Różni autorzy różnie definiują czynniki ryzyka. J. I. Cash za czynniki ryzyka uznaje złożoność zamierzenia, doświadczenie organizacji w wykorzystywaniu technologii informatycznej, stopień ustrukturyzowania problemu oraz określoność wyjść systemowych. S. L. Alter wskazuje na niechętnych lub nie istniejących użytkowników, nadmiernie licznych użytkowników i twórców systemu informatycznego, nie zdefiniowane cele, nietrafne przewidywania wpływu technologii informatycznej na pracowników, brak poparcia kierownictwa i doświadczenia oraz trudności techniczne i finansowe.

Uwagę też trzeba zwrócić na ryzyko twórców systemu informatycznego. Jest to z jednej strony ryzyko dla organizacji modernizującej system informatyczny, z drugiej - zespołu tworzącego system. Twórcy muszą również brać pod uwagę ryzyko, jakie niesie rezygnacja z podjęcia projektu, co jest straconą okazją uzyskania nie tylko bieżących korzyści, ale i szansy rozwoju. Czynniki związane z otoczeniem socjo-ekonomicznym i technicznym muszą być przedmiotem skrupulatnej analizy, gdyż mają znaczny wpływ na przyszłość zastosowań technologii informatycznej. W naszej praktyce jest to lekceważone. Skutkiem tego są nietrafne diagnozy sytuacji i decyzje podejmowane bez rozpoznania trendów rozwojowych, a więc bez pełnej świadomości zmian gospodarczych i zmian w technologii informatycznej.

Analiza ryzyka wykonywana dla określonego projektu powinna prowadzić do wskazania oddziaływania czynników ryzyka, typowych dla zamierzeń informatycznych, a także zidentyfikowania czynników specyficznych dla projektu. Ich świadomość jest warunkiem skutecznego przeciwdziałania.

Zapobieganie

Ryzyka zamierzenia nie można wykluczyć. Złe doświadczenia wielu użytkowników skłaniają ich do zapewniania powodzenia na drodze formalno-prawnej poprzez zawieranie obszernych umów. Nie eliminuje to zasadniczych źródeł i czynników ryzyka, a co najwyżej zapewnia znalezienie winnego, gdy straty już nastąpią.

Prace nad modernizacją systemu informatycznego zawsze przebiegają w warunkach znacznej niepewności, charakterystycznej dla każdej zmiany wprowadzanej bez możliwości zawieszenia działalności. Dynamika zmian wdrażanych w rzeczywistych warunkach działania jest zagrożeniem sama w sobie i dlatego należy eliminować dodatkowe zagrożenia. Wynikają one z warunków, w których przebiega proces oraz z postaw, umiejętności i wiedzy ludzi, którzy planują zmianę, przygotowują ją, zarządzają procesem i uczestniczą w nim. Zagrożenia są liczne i wynikają z: