Środki ochrony prawnej i nieważność umowy

W drugiej noweli - zgodnie z wymogami dyrektywy 2007/66/WE - ustawodawca zrezygnował z protestu jako dostępnego środka ochrony prawnej. Tak więc wykonawcy, których prawa będą naruszone poprzez działania zamawiającego, będą mogli w pierwszej instancji dochodzić racji przed arbitrami KIO. Od orzeczenia arbitrów będzie przysługiwała skarga do sądu okręgowego. Ustawodawca umożliwił nadto wykonawcom poinformowanie zamawiającego o niezgodnej z przepisami prawa czynności (zaniechaniu) w odniesieniu do sytuacji, odnośnie których odwołanie nie przysługuje. Skutkiem takiej informacji, zamawiający będzie mógł zmienić decyzję, której informacja dotyczy.

Kolejną zmianą jest wprowadzenie pojęcia nieważności względnej umowy zawartej na skutek postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Postanowienia te stanowią reakcję na dość częstą sytuację na rynku zamówień publicznych polegającą na tym, że umowy, które w świetle prawa są nieważne (na skutek np. błędów popełnionych przy postępowaniu o udzielenie zamówienia, mających wpływ na jego wynik), lecz pomimo to są one realizowane. Powyższe wynika z faktu, ze zgodnie z art. 58 kodeksu cywilnego czynności prawne (a zatem również umowy) są nieważne z mocy prawa, jeśli zachodzą okoliczności przewidziane w tym przepisie lub w innych normach. Ewentualne orzeczenie sądu w tej kwestii ma charakter deklaratywny - czyli stwierdza ono jedynie powyższy stan rzeczy. Zgodnie z projektem orzeczenie sądu (arbitrów) będzie miało charakter konstytutywny. Będzie to oznaczało, że umowa - pomimo jakichkolwiek wad popełnionych w trakcie postępowania będzie ważna. Utraci ona ten atrybut dopiero na skutek stosownego orzeczenia.

Inne zmiany

Interesująca zmiana dotyczy zamówień udzielanych w trybie z wolnej ręki. Zgodnie z nowelą, zamawiający będzie miał prawo do zamieszczenia ogłoszenia o zamiarze zawarcia umowy w tym trybie. Ogłoszenie takie znacznie ograniczy ryzyko zamawiającego dotyczące unieważnienia tak zawartej umowy. Projekt wprowadza też expressis verbis możliwość dla zamawiającego - podwyższenia kwoty, którą zamierza przeznaczyć na sfinansowanie zamówienia. Postanowienie to wynika z tego, że w przypadku, gdy cena oferty najkorzystniejszej przekracza wysokość wspomnianych środków zamawiający jest zobowiązany do unieważnienia postępowania. Komentowane postanowienie umożliwia uniknięcie takiej okoliczności i de facto sankcjonuje dotychczasową praktykę w tym względzie.