Odpady (nie)pożądane

Zasady postępowania ze zużytymi wkładami do drukarek uregulowała ostatecznie Ustawa o odpadach z 27 kwietnia 2001 r. Zobowiązuje ona każdego posiadacza odpadów - wytwórnię odpadów, osobę fizyczną i prawną lub jednostkę organizacyjną - do poddania ich odzyskowi lub do unieszkodliwienia. "Podmioty gospodarcze muszą mieć podpisane umowy z takimi firmami jak nasza" - wyjaśnia Paweł Polcyn. "Ale to jest fikcja. Ludzie wynoszą tonery z zakładów pracy. Czy je kradną?" - zastanawia się. Jego zdaniem prawo rozmija się z rzeczywistością. Ustawa o odpadach nakłada obowiązki na każdego, ale Prawo podatkowe nie pozwala na transakcję między osobami fizycznymi a prawnymi. "Jeżeli firma kupuje coś od osoby fizycznej, jak to zaksięgować? Jak ewidencjonować skup? Kowalski nie ma ochoty podawać danych, a urząd skarbowy żąda prawdziwych informacji" - żali się.

Firmy z tej niszy rynkowej twórczo rozwinęły jeszcze jeden pomysł na zbieranie odpadów. Firmom, które nie chcą tracić czasu na księgowanie wpływów ze sprzedaży zużytych wkładów i kartridży, proponuje się, by je przekazywały na rzecz któregoś z Domów Dziecka, akcji "Pajacyk" Janiny Ochojskiej czy na dowolny cel dobroczynny. Do takiej formy pozyskiwania pieniędzy namawiana jest też druga strona, od której zużyte opakowania odkupują firmy zajmujące się ich regeneracją.

Popyt na puste

Największym rynkiem zregenerowanych tonerów i kartridży jest USA. Siłą rzeczy potrzeba tam ogromnej liczby pustych opakowań. Bywa tak, że polskie firmy skupują konkretne typy zużytych wkładów na zamówienie zza Atlantyku. Popyt i podaż zależą od sytuacji na rynku drukarek.

Przykładowo, na rynku pojawia się nowa drukarka atramentowa Canon. Jeśli producent wykorzystał w niej identyczne wkłady, jak w poprzednim modelu, cena skupu utrzymuje się na wysokim poziomie. Podobnie gdy jest wymagany nowy typ. Firmom oferującym odzyskane materiały eksploatacyjne zależy na jak najszybszym zaoferowaniu tańszych wkładów. Tych zaś nie będzie, jeśli nie zostaną skupione puste kartridże. Odwrotnie wygląda proces, gdy producent drukarek zaprzestaje ich produkcji. W interesie firm skupujących leży obniżenie ceny lub wręcz zaprzestanie ich przyjmowania.

Dla takich firm, jak Stik.pl czy dla Krzysztofa Karbowskiego istotne jest nastawienie klientów do odzyskanych materiałów eksploatacyjnych. Często producenci w umowach licencyjnych zastrzegają, że nie ponoszą odpowiedzialności za uszkodzenia spowodowane korzystaniem z niewłaściwego toneru lub kartridża. Użytkownik jest więc zmuszony kupować markowe nowe wkłady, ale dzięki temu zużyte trafiają na rynek wtórny. "Stosowanie odzyskanych wkładów nie jest uzależnione od wielkości firmy" - mówi Krzysztof Karbowski. "Natomiast klienci indywidualni wybierają tańsze materiały krajowych producentów" - dodaje. Ci zaś argumentują, że sprzedają kartridże o większej pojemności (45 ml), które jakością nie ustępują renomowanym. Ponadto jeśli serwis wskaże jako przyczynę uszkodzenia drukarki stosowany krajowy kartridż lub toner, to partycypują w kosztach naprawy. "Naprawdę? Nie znam takiego przypadku" - mówi Mariusz Sprawnik, kierownik Działu Materiałów Eksploatacyjnych w HP Polska.

Walka z wiatrakami

Program Odbioru i Recyklingu Oryginalnych Wkładów HP do Drukarek Laserowych uruchomiono w 1999 r. HP Polska organizuje odbiór oryginalnych wkładów do drukarek HP LaserJet na terenie całego kraju. Firma zapewnia bezpłatny transport i recykling w firmie Maklers, Zakładzie Recyklingu Urządzeń Komputerowych z Jabłonnej k. Warszawy. Ci, którzy najchętniej korzystają z tej formy utylizacji opakowań pustych, otrzymują dyplom Honorowego Oddawcy Tonerów.

"Korzystamy z tej propozycji HP, ale część opakowań przekazujemy też firmie Pryzmaty, która oddaje pieniądze na rzecz akcji "Pajacyk" Janiny Ochojskiej" - mówi Mirosław Kośko z 3M Polska, uznanej przez HP za Honorowego Oddawcę Tonerów. Zapytany, dlaczego zdecydował się na przystąpienie do tego programu, Cezary Nędzyński, wiceprezes bydgoskiej spółki Bazy i Systemy Bankowe, odpowiada: "Tak było najprościej, nie trzeba martwić się o księgowanie wpływów, a my mamy problem z głowy". Zdaniem Mariusza Sprawnika firmy cenią nie tylko proste rozwiązanie, ale i ochrona środowiska rzeczywiście jest dla nich ważna.

Zwrócona kaseta zostaje poddana procesowi rozdzielania i sortowania. Odzyskany plastik, części metalowe, części aluminiowe i toner są wykorzystywane w nowych produktach, np. w koszach i guzikach. Aby uświadomić ludziom pożytki z segregacji śmieci i recyklingu, HP w ramach Programu ekologicznego w harmonii z przyrodą organizuje konkurs ekologiczny. Jego celem jest spopularyzowanie najciekawszych inicjatyw i pomysłów służących zmniejszeniu zanieczyszczania środowiska, w tym "projektów dotyczących zagospodarowania i recyklingu odpadów, czystości wody i powietrza oraz związanych z ochroną fauny i flory w Polsce".

HP nie angażuje się bezinteresownie w tego typu projekty. Po pierwsze, jako producent - zgodnie z dyrektywami unijnymi - wkrótce będzie uiszczać odpowiednie opłaty na utylizację. Po drugie, buduje markę firmy dbającej o środowisko naturalne. Po trzecie zaś, walczy w ten sposób z rynkiem wtórnym i producentami alternatywnych wkładów. Ci zaś zachowują spokój. W ich interesie jest również to, aby nikt nie wyrzucał zużytych opakowań na śmietnik. Skup - przynajmniej na razie - rośnie.