Proces backupu przebiega etapowo. Zgodnie z przyjętym harmonogramem wykonywania kopii zapasowych, oprogramowanie serwera backupu inicjalizuje wykonanie skryptu pre-backup. Ma on za zadanie wyciszyć system plików wewnątrz maszyny wirtualnej. Wyciszenie gwarantuje, że w czasie wykonywania kopii migawkowej, nie zostaną dokonane żadne zapisy do systemu plików. Tym samym uzyskamy spójną kopię migawkową na poziomie systemu plików. Następnie wspomniany skrypt wprowadza maszynę wirtualną w tryb wykonywania snapshotu. Od tego momentu wszelkie operacje zapisu na jej dyski zostaną odłożone w czasie, w celu późniejszego wykonania. Dyski przechodzą w stan "tylko do odczytu", natomiast wszelkie zmiany są zapisywane do pliku delta. Serwer wirtualny w trybie snapshot może kontynuować działanie. Po wykonaniu snapshotu zostaje on następnie udostępniony przez podmontowanie dla oprogramowania backupu na serwerze proxy. Od tego momentu rozpoczyna się kopiowanie danych backupu na posiadane repozytoria dyskowe lub taśmowe. Po zakończeniu operacji kopiowania danych, oprogramowanie backupu wywołuje skrypt post-backup. Do jego zadań należą: odmontowanie kopii migawkowych z serwera proxy, wyzwolenie maszyn wirtualnych z trybu snapshot oraz dokonanie zapisów na dysk zmian, które zaszły wówczas, gdy maszyna wirtualna znajdowała się w trybie snapshot.

VMware VCB dla maszyn wirtualnych z zainstalowanymi na nich systemami operacyjnymi serii Microsoft Windows umożliwia tworzenie kopii zapasowych o granularności na poziomie plików oraz pełnych maszyn. Dla aplikacji działających na systemach operacyjnych innych aniżeli MS Windows, backup na poziomie plików nie jest możliwy. Aplikacje funkcjonujące na systemach rodziny Linux/Unix można zbackupować tylko na poziomie image-level backup, czyli kopii pełnych maszyn wirtualnych. W razie utraty danych, możliwe będzie odtworzenie całej maszyny wirtualnej do stanu, w jakim znajdowała się pierwotnie.

VCB umożliwia wykorzystanie technologii snapshotów serwera ESX oraz transferu danych po sieci SAN w połączeniu z tradycyjnym oprogramowaniem do backupu. Zawartość maszyn wirtualnych jest backupowana z serwera proxy, a nie z serwera ESX. Dzięki temu jest on odciążony od wykonywania tej operacji. Do podstawowych zalet tej metody należy również zaliczyć wyeliminowanie obciążenia sieci LAN, jest to tzw. metoda LAN-free backup. Kolejna jej zaleta to eliminacja okna backupu poprzez wykorzystywanie kopii migawkowych serwera ESX. Upraszcza to administrację całym procesem tworzenia kopii zapasowych. VCB pozwala również na backup maszyn, które znajdują się w stanie wyłączenia. Do wad należy zaliczyć brak wsparcia dla udostępniania danych dla serwerów po protokole NFS oraz spadek wydajności działania serwerów ESX na czas trwania operacji backupu.

Z kolei oferowany przez Microsoft hypervisor - Hyper-V wyposażono w zintegrowane mechanizmy Volume Shadow Copy Services (VSS). Integracja taka pozwala backupować/odtwarzać pojedyncze maszyny wirtualne oraz ustawiać sam serwer Hyper-V. Aby to było możliwe, wymagana jest jednak aplikacja serwera backupu, kompatybilna ze sterownikiem Hyper-V VSS Writer. Większość producentów oprogramowania służącego do backupu danych wspiera w swoich rozwiązaniach VSS, oferując specjalne agenty. Dzięki VSS możliwe staje się wykonanie spójnych kopii migawkowych dla takich systemów, jak MS SQL czy MS Sharepoint. Dane znajdujące się w backupie zawierają pliki konfiguracyjne wirtualnych maszyn, snapshoty oraz dyski maszyn wirtualnych. W rezultacie odtworzenie całego serwera Hyper-V staje się dużo prostsze, ponieważ nie wymaga tworzenia od nowa maszyn wirtualnych, czy procesu ponownej instalacji hypervisora Hyper-V. Natomiast wadą rozwiązania jest to, że wśród danych nie znajdą się ustawienia i konfiguracje wirtualnych sieci między maszynami wirtualnymi. Dlatego, po przywróceniu będzie wymagana ich ręczna konfiguracja. Podkreśla to wagę faktu posiadania szczegółowej dokumentacji wirtualnego środowiska sieciowego. Oprogramowanie serwera backupu, które wspiera VSS - minimalizuje liczbę kroków wymaganych do backupu/odtworzenia maszyn wirtualnych, jak również minimalizuje czas przestoju oraz zapewnia spójność danych na poziomie aplikacji dla systemów operacyjnych Windows.