Według prognoz Niklasa Zennstroma, współzałożyciela Skype'a, za 5-10 lat usługi telefoniczne całkowicie przemigrują do sieci IP. Zdaniem tradycyjnych telekomów usługi VoIP nie są w stanie zagwarantować odpowiedniej jakości i nie są tak łatwe w obsłudze jak tradycyjny telefon. Jedno jest pewne - na wojnie pomiędzy obydwiema technologiami skorzystają abonenci.

Raport Telegeography 2005 szacuje, że za pośrednictwem połączeń VoIP w 2005 r. przeprowadzono na świecie 40 mld minut rozmów i był to wzrost o 38% (rok do roku). W tym czasie ruch w sieciach opartych na TDM zwiększył się o 11%. Czas połączeń VoIP stanowił 16% łącznego czasu rozmów przeprowadzonych w 2005 r. Wniosek: telefonia IP/VoIP szybko goni rozwiązania oparte na TDM.

Obecnie największą popularnością cieszą się centrale hybrydowe PBX, integrujące sieci TDM i IP, a znacznie mniejszą centrale oparte wyłącznie na IP. Dell'Oro Group informuje, że w III kw. 2005 r. rynek central PBX zwiększył się o 8%, z czego 18% przypadło na centrale hybrydowee, a 10% - czyste IP-PBX.

Byt kształtuje świadomość

Na popularność telefonii VoIP wpływ mają ceny połączeń w danym kraju. W krajach, w których nie przeprowadzono procesu deregulacji, VoIP przyjmował się szybciej niż w państwach, gdzie istniała konkurencja pomiędzy operatorami, a więc niższe ceny i większy wybór usług. VoIP w 2005 r. najszybciej zyskiwało na popularności w państwach afrykańskich - 65%, a w naszym regionie Europy odnotowano 23% wzrostu. W Ameryce Północnej i Europie Zachodniej VoIP nie zyskuje już tak szybko popularności.

Wraz z większą konkurencyjną na polskim rynku operatorskim i tym samym wojną cenową pomiędzy operatorami cena połączeń VoIP przestanie odgrywać pierwszorzędne znaczenie. Liczyć się będą usługi dodatkowe. W najbliższym okresie sporą popularnością powinny zacząć się cieszyć wideokonferencje - są dostępne już w wielu komunikatorach. Chociaż wideotelefony są już oferowane przez dostawców, to ich obecna cena jest często zaporowa.

Skype triumfuje

Rynek użytkowników domowych VoIP został podbity głównie przez firmy takie jak Skype, Tlenofon, Gadu-Gadu itp. Skype w krótkim czasie stał się w Polsce jednym z głównych usługodawców telefonii i gdyby został wpisany na listę operatorów telekomunikacyjnych, byłby jednym z największych w naszym kraju. Jak podaje Skype, w ciągu dwóch lat pozyskał on 51 mln zarejestrowanych użytkowników - marzenie każdego operatora! Podobną liczbą użytkowników może się pochwalić AOL Instant Messenger, mniej popularny w naszym kraju.

VoIP dla firm?

Komunikatory VoIP stosowane są prawie wyłącznie przez użytkowników domowych. Czy mogą znaleźć swoje miejsce w przedsiębiorstwach? Obecnie komunikatory VoIP nie są w stanie zagwarantować niezawodności w działaniu i zapewnić odpowiedni poziom jakości połączeń. Komunikację VoIP należy na razie traktować jako usługę best-effort (najlepszą dostępną), czyli o takim samym charakterze jak wykorzystywana do jej transmisji zmienna sieć Internet. Pamiętać należy również, że komunikatory VoIP nie udostępniają połączeń z abonentami o skróconej numeracji, czyli np. służbami ratunkowymi.

Nie ma natomiast przeciwwskazań do wdrażania telefonii IP, posiadającej własną infrastrukturę, w firmach. Warunkiem niezawodności jest zagwarantowanie odpowiednich zasobów sieciowych oraz wdrożenie polityki bezpieczeństwa. Koszt centrali telefonicznej można znacznie obniżyć, wykorzystując rozwiązania open source, jak np. w pełni funkcjonalną centralę IP Asterisk współpracującą z sieciami TDM.

Swoje usługi proponują wirtualni operatorzy VoIP oferujący funkcję centrali telefonicznej oraz połączenia z operatorami PSTN/GSM. Firma In-Stat przewiduje, że klientów telefonii dwusystemowej GSM/Wi-Fi pozyskiwać będą lokalni operatorzy Wi-Fi współpracujący z telekomami komórkowymi, stając się wirtualnymi operatorami komórkowymi MVNO (Virtual Mobile Network Operator).

Niewątpliwą zaletą telefonii VoIP jest możliwość zaoferowania zunifikowanego przekazu informacji UM (Unified Messaging). Terminale VoIP umożliwiają przekaz obrazu, mają wbudowane przeglądarki HTML, XML, udostępniając serwisy informacyjne, obsługują aplikacje Javy, pocztę głosową i elektroniczną. Centrale IP można w łatwy sposób wyposażyć w systemy zapowiedzi słownych IVR, rejestratory rozmów.

Terminale VoIP mogą być urządzeniami fizycznymi lub programowymi (softphone). Opcja find-me/follow-me pozwala na podłączanie użytkownika do firmowej centralki IP z dowolnego miejsca na świecie (np. z pokoju hotelowego) i przekierowywanie do niego połączeń przychodzących, niedostępnego w telefonii TDM.

Telefonia VoIP może być integrowana z systemami obsługi klientów, aplikacjami internetowymi, call center oraz raportowania aktywności telefonicznej pracowników. Programy pocztowe z wbudowanym klientem SIP umożliwiają nawiązywanie połączeń wykorzystujące aplikację książki adresowej.

Łatwość, jakość i bezpieczeństwo

W przeciwieństwie do sieci PSTN podłączenie nowego użytkownika z przydzieleniem numeru jest bardzo proste (wystarczy dostęp do interfejsu ethernetowego) i może być przeprowadzone poprzez panel zarządzania (bez krosowania kabli telefonicznych). Nie trzeba nawet posiadać infrastruktury kablowej, wystarczy zasięg punktu dostępowego WLAN (Voice over WLAN).

Dla zwiększenia spektrum przekazywanego dźwięku w telefonii VoIP zaczyna stosować się nowe typy kodeków, przenoszące większe pasmo. W efekcie użytkownik coraz lepiej słyszy głos swojego rozmówcy. W niedalekiej przyszłości popularność zyskają przenośne telefony IP, działające w sieciach WLAN (VoWLAN), modele dwusystemowe GSM/WLAN oraz GSM/WiMAX.

Telefonia internetowa spędza sen z powiek tradycyjnym operatorom PSTN. Światowym liderem VoIP jest Japonia z liczbą 8,3 mln stałych klientów usługi. W USA telefonia VoIP określana jest jako "usługa informacyjna", dzięki czemu zwolniona jest z większości podatków, opłat i regulacji przewidzianych dla tradycyjnych telekomów.

Panuje przekonanie, że przewagą telefonii tradycyjnej nad zwykłą VoIP jest większa niezawodność oraz bezpieczeństwo. Jeżeli jednak w VoIP zastosuje się odpowiednio silną kryptografię, wówczas nie będą mogły podsłuchiwać tych rozmów nawet służby państwowe. Ze względu na dynamiczny charakter sieci IP awarie łączy pośrednich (np. międzymiastowych) stanowią mniejszy problem niż dla sieci TDM.