Computer forensics, czyli dostarczanie elektronicznych dowodów przestępczości, w Polsce dopiero raczkuje. W naszym kraju profesjonalnie świadczeniem tych usług zajmują się tylko dwie firmy, które od początku tego roku prowadziły łącznie niewiele ponad 20 spraw. Wciąż trwa walka o budzenie świadomości, że drzemiące w komputerach czy telefonach komórkowych dane mogą być w sądzie tak przesądzającym dowodem jak odcisk palca.

Chociaż artykuł ten dotyczy głównie aspektów kryminalistyczno-prawnych, nieprzypadkowo znalazł się w piśmie poświęconym sieciom komputerowym. Statystycznie najwięcej przestępstw z wykorzystaniem komputera popełniają zwalniani pracownicy - przekazują poufne dane konkurencji, kasują dane bądź czynią obie te rzeczy naraz. Gdy sytuacja taka będzie miała miejsce, administrator sieci lub kierownik działu informatyki będzie głównym koordynatorem działań mających na celu udowodnienie popełnienia przestępstwa.

Największym rynkiem usług computer forensics są Stany Zjednoczone. W 2001 r. Amerykańskie Stowarzyszenie Zarządzania przeprowadziło badania, z których wynikło, że 100 spośród 1000 firm znajdujących się w rankingu magazynu Fortune musiało przedstawić w sądzie elektroniczne materiały dowodowe w sprawach dotyczących niedotrzymania warunków umowy o pracę.

Największą firmą zajmującą się computer forensics na świecie jest Kroll Ontrack. Firma ta w 2003 r. rozwiązała tylko w USA ponad 500 spraw (jej największym klientem było FBI). Obok niej do światowych liderów branży computer forensics należą Computer Forensics Inc., Data Recovery Services oraz największe firmy konsultingowe (KPMG, PricewaterhouseCoopers, Deloitte & Touche, Ernst & Young) specjalizujące się w tzw. forensic accounting, czyli udowadnianiu popełnienia przestępstw księgowych. Drugą grupę firm w branży computer forensics stanowią producenci oprogramowania. Producent najlepszego w tej branży narzędzia - EnCase, firma Guidance Software, wprowadził do swojej oferty usługi computer forensics w zeszłym roku. Od jakiegoś czasu na tym rynku obecne są także firmy Access Data (producent narzędzia FTK) oraz NIST.

W Polsce branża computer forensics jest w fazie bardzo wstępnego rozwoju. Usługi te świadczą tylko dwie firmy, których podstawową działalnością jest odzyskiwanie danych - Ibas Polska z Łodzi i MBM Ontrack z Katowic. Ibas reprezentuje swoją centralę z Norwegii, zaś MBM Ontrack jest przedstawicielem Kroll Ontrack, a jednocześnie na polskim rynku ma podpisaną umowę z Departamentem Bezpieczeństwa Teleinformatycznego Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego na świadczenie usług computer forensics.

Obie firmy zgodnie twierdzą, że liczba trafiających do nich przypadków (1-2 miesięcznie) to tylko skromny wycinek popełnianych w Polsce przestępstw komputerowych. Informacje te potwierdzają dane Komendy Głównej Policji. Minimalna jest również świadomość dostępności tego typu usług.

Od paru miesięcy zauważamy wzrost zainteresowania usługami computer forensics - twierdzi Bartłomiej Papierski, dyrektor zarządzający Ibas Polska. - Prognozujemy wzrost liczby zgłaszanych spraw w przyszłym roku. Na ten okres przygotowujemy też kampanię marketingową. W tej chwili największym wyzwaniem jest budzenie świadomości - nawet wiele osób ze środowiska prawniczego robi duże oczy, gdy dowiaduje się, że są takie możliwości udowadniania przestępstw.

Usługi computer forensics do tanich nie należą. Są nawet droższe od usług odzyskiwania danych. Sama analiza materiału to już koszt kilku tysięcy złotych. Zaś wykonanie raportu - kilka razy więcej.

Firmom świadczącym te usługi komercyjnie wyrasta naturalna konkurencja w postaci własnych komórek policji, prokuratury czy ABW. Pewnymi sukcesami może pochwalić się już Instytut Ekspertyz Sądowych z Krakowa. Mimo że prawdopodobnie nigdy nie dogonią one poziomem profesjonalnych firm komercyjnych, to mogą być wystarczające na własne potrzeby.