Zarządzanie wiedzą w fińskim parlamencie
- Amir Fazlagić,
- 01.11.2005
Finlandia jest pionierem w budowie społeczeństwa opartego na wiedzy. W jej parlamencie dokonywane są zmiany w strukturze zarządzania, które mają nadążać za zmianami gospodarczymi.
Finlandia jest pionierem w budowie społeczeństwa opartego na wiedzy. W jej parlamencie dokonywane są zmiany w strukturze zarządzania, które mają nadążać za zmianami gospodarczymi.
Najbardziej zaawansowana gospodarka oparta na wiedzy na świecie musi posiadać odpowiadający jej system zarządzania administracją państwową, z parlamentem na czele. Uważa się, że najbardziej zaawansowaną gospodarkę opartą na wiedzy wśród krajów Unii Europejskiej posiada Finlandia (tabela 1).
Zobacz również:
- 9 cech wielkich liderów IT
- CIO "bumerangi": liderzy IT awansują, powracając
- 6 znaków ostrzegawczych, na które CIO powinni zwrócić uwagę w 2024 roku
Obecny stan zarządzania administracją państwową w Finlandii można scharakteryzować w następujący sposób:
- Państwo utraciło dominującą i monopolistyczną pozycję w kwestii dostępu do strategicznych zasobów wiedzy.
- Państwo nie ma żadnej kontroli nad obiegiem informacji w społeczeństwie.
- Wiedza stała się zasobem strategicznym w praktyce i teorii.
- Rozwój technologii informacyjnej i globalizacja ograniczają możliwości wpływania przez państwo na przepływ towarów, osób i informacji.
- Otwartość i przejrzystość stały się obecnie głównymi wartościami społeczeństwa demokratycznego.
- Przewaga konkurencyjna przedsiębiorstw polega obecnie na ich zdolności do skutecznego zarządzania wiedzą.
Biorąc pod uwagę wyżej wymienione tendencje i zjawiska, rząd fiński rozpoczął w maju 2000 r. reformę swoich struktur na poziomie centralnym. Projekt zarządzania wiedzą w fińskim parlamencie (The Parliament's Information Systems and Knowledge Management Project (IS&KM Project) był realizowany w okresie wrzesień 2000 - marzec 2001. Jego celem było stworzenie ram działania i wizji zarządzania wiedzą w parlamencie. W projekcie posługiwano się następującą definicją zarządzania wiedzą: "Zarządzanie wiedzą to systematyczny proces rozwoju wiedzy i kompetencji zarówno tych posiadanych obecnie, jak i tych, które organizacja zdobędzie w przyszłości".
Prapoczątki zarządzania wiedzą w parlamencie sięgają 1984 r., kiedy po raz pierwszy zainstalowano system IT wspierający proces legislacyjny. Od tego czasu informatyzacja odbywała się w kilku fazach. Fazę obecną charakteryzują: umiędzynarodowienie, bezpośredni kontakt z obywatelem, funkcjonalna kompatybilność z partnerami zagranicznymi, łatwość zastosowania bez względu na porę, wysoka niezawodność infrastruktury ICT i bezpieczeństwo systemów. Komitet sterujący projektu zdefiniował następujące cele zarządzania wiedzą w fińskim parlamencie:
1. Zwiększyć zdolność do działania całego parlamentu i poszczególnych członków.
2. Poprawić zdolność do identyfikacji wartościowych informacji, a w konsekwencji ulepszyć jakość procesu podejmowania decyzji.
3. Zwiększyć elastyczność funkcjonowania, zniwelować granice organizacyjne i poprawić wymianę wiedzy ukrytej.
Niezależnie od rozwiązań systemowych zaproponowano rozwiązania indywidualne: każdy członek parlamentu powinien stworzyć własną, osobistą misję. Misja ta powinna opisywać podstawowe wartości i cele działania parlamentarzysty. Dla jednego z parlamentarzystów misja ta brzmi następująco: Uczynić z Finlandii pioniera w rozwoju społeczeństwa opartego na wiedzy z uwzględnieniem wartości humanistycznych i innowacji. Pięć celów (opisanych za pomocą otwartej dłoni) wyraża się następująco: rozwój społeczeństwa wiedzy, permanentna edukacja, zatrudnienie i praca, rozwój regionalny, pozostałe.
Wybrane wskaźniki dotyczące pomiaru gospodarki opartej na wiedzy (dane wg stanu na koniec lat 90.)
Przy projektowaniu systemu zarządzania wiedzą w fińskim parlamencie wykorzystano koncepcję (model) SECI autorstwa I. Nonaki. W modelu tym wiedza przemieszcza się w organizacji w formie spirali w czterech fazach. Faza socjalizacji w fińskim parlamencie jest wspierana poprzez kalendarze, wideokonferencje i teamware e-mail. W fazie tej wiedza przepływa pomiędzy ludźmi w kontaktach bezpośrednich (tacit-to-tacit). W fazie eksternalizacji (tacit-to-explicit) wiedza jest zapisywana w postaci dokumentów. W parlamencie dla wspierania tej fazy wykorzystywane są następujące narzędzia: Corel Office, mind map, Netscape Composer, Framemakre + SGML. W fazie trzeciej spirali wiedzy - kombinacji - wiedza skodyfikowana jest przysyłania i przesyłania w formie dokumentów (explicit-to-explicit). Wspierają ją takie narzędzia, jak: intranet, CD-ROM, trip-text archives. Ostatnia faza - internalizacja (explicit-to-tacit) - polega na absorpcji wiedzy skodyfikowanej i przyswajaniu jej przez poszczególnych pracowników w ten sposób, że staje się ponownie wiedzą ukrytą (tacit). Tej fazy nie wspierają żadne narzędzia. Proces uczenia się za pomocą studiowania dokumentów dokonuje się w sposób indywidualny, charakterystyczny dla każdej osoby.
Podsumowanie:
Zarządzanie wiedzą w administracji publicznej natrafia na bariery mentalnościowe i kulturowe: tymczasowość związana z cyklami politycznymi, brak zrozumienia w społeczeństwie, brak działania jest obarczony mniejszym ryzykiem niż działanie, konserwatyzm środowiska - "urząd to nie sklep" - brak jasno zdefiniowanego beneficjenta/klienta, wobec którego urząd jest odpowiedzialny, ZW jest zbyt wąsko rozumiane, jako domena informatyków.
Pomimo tych problemów należy się spodziewać wzrostu zainteresowania zarządzaniem wiedzą w polskiej administracji publicznej, szczególnie że wszystko wskazuje na to, iż rozpoczyna się dłuższy okres stabilności politycznej w Polsce.
Amir Fazlagić jest doktorantem na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu.