Przekraczanie barier VoIP

Problem współdziałania urządzeń głosowych VoIP funkcjonujących według różnych protokołów sygnalizacyjnych - H.323 oraz SIP - nie jest do końca rozwiązany. W praktyce oznacza to, że telefony internetowe wpinane do sieci LAN nie muszą poprawnie współpracować, ani ze sobą, ani z innymi urządzeniami głosowymi znajdującymi się w Internecie.

Spektakularnym wydarzeniem ostatnich lat jest transmisja głosu w czasie rzeczywistym przez sieci pakietowe, a więc całkowicie nowa forma przekazu głosu przez sieci danych. Z roku na rok ten nowy sposób pakietowej komunikacji głosowej nabiera coraz większego znaczenia (zwłaszcza na długich dystansach), zyskując popularność głównie dzięki wielokrotnie niższym opłatom eksploatacyjnym podczas przesyłania głosu. Stopniowo wzrasta zainteresowanie usługami głosowymi: VoIP, VoFR, VoATM i VoDSL, wśród których największą popularnością cieszy się przekaz głosu przez sieci pakietowe z protokołem IP.

Pierwsze terminale głosowe zgodne z standardem H.323 instalowano w sieciach LAN, gdzie praktycznie nie było ograniczeń, zarówno ze względu na dostęp do odpowiedniej szerokości pasma komunikacyjnego, jak i możliwości prawie dowolnego skalowania lokalnego pasma transmisji. Spakowany w pakiety głos cyfrowy można transmitować przez dowolną sieć pakietową - w tym także przez Internet - na równi z transportem innych danych, zawsze pod warunkiem, że jest on przesyłany w czasie rzeczywistym. Niespełnienie tego prowadzi do niemożliwego do zaakceptowania pogorszenia jakości głosu (w przypadku gubienia powyżej 5 proc. pakietów, transmitowany głos staje się niezrozumiały).

Istotną cechą przekazów VoIP jest oszczędne gospodarowanie pasmem transmisji, co w połączeniu z bezkolizyjnym i jednoczesnym przekazem danych prowadzi do cyfrowych rozmów telefonicznych po bardzo małych kosztach. Średnia szerokość pasma zajmowana przez jeden strumień głosowy VoIP (przy założeniu praktycznym, że cisza, czyli łączna suma przerw podczas prowadzonej debaty, to ok. 60 proc. czasu rozmowy) nie przekracza 6 kb/s, a więc zajmuje ponad 10 razy mniej pasma niż klasyczne łącze PCM (64 kb/s).

Mnogość standardów i protokołów

Podstawą komunikacji głosowych (także multimedialnych) przez sieci pakietowe jest standard H.323, stanowiący brakujące ogniwo między siecią pakietową (sieci lokalne LAN, intranety firmowe, globalny Internet) a sieciami telekomunikacyjnymi, takimi jak PSTN. Stosowany od samego początku standard H.323 - będący podstawą telefonii internetowej IP (VoIP) w sieciach LAN - nadaje się do realizacji różnego rodzaju aplikacji komunikacyjnych, które mogą obejmować: wyłącznie głos (dźwięk), wyłącznie dane oraz przekaz głosu, danych i obrazu łącznie (multimedia). W specyfikacji H.323 zdefiniowano elementy systemu sieciowego - terminale głosowe i multimedialne, mostki MCU, bramy (gateways) oraz nadzorców (gatekeepers) - dostarczające usługi multimedialne w sieci pakietowej, w której nie jest gwarantowana jakość usługi (QoS). Elementy te mogą jednak przesyłać w czasie rzeczywistym sygnały audio, wideo lub dane aplikacyjne, a po rozszerzeniu protokołu (wersja 2) stanowią integralną część przekazów wideokonferencyjnych. O ile komunikacja głosowa (sygnalizacja i transmisja) jest w protokole H.323 stosowana obligatoryjnie, o tyle komunikacja dla sygnałów wideo i danych - jedynie fakultatywnie.

Druga wersja protokołu H.323 (styczeń 1998) zawiera zarówno nowe rozwiązania, jak i usprawnienia, rozszerzające możliwości protokołów H.225, H.245, Q.931 oraz dające dodatkowe możliwości współpracy protokołom T.120/H.323. Dzięki mechanizmom wprowadzonym w v.2 głos można przesyłać nie tylko przez sieci LAN i wydzielone sieci IP, ale także przez Internet - jak wiadomo - o niezbyt korzystnych parametrach do transmisji w czasie rzeczywistym. W nowej wersji użytkownik ma do dyspozycji szereg rozwiązań zwiększających bezpieczeństwo pracy i może elastycznie zarządzać plikami transportującymi dane audio przez sieci pakietowe. Od 2001 roku trwają prace nad trzecią wersją H.323, zmierzające do wyposażenia protokołu H.323 w dodatkowe usługi transportowe.