Pieniądze czekają na beneficjentów

Program Operacyjny Polska Cyfrowa niesie za sobą ogromny potencjał oraz impuls do cyfrowego rozwoju państwa. Na realizację II osi POPC (działania otwartego rządu i budowa usług na systemy backofficeowe dla administracji, dostępność danych publicznych) przeznaczono 4,5 mld zł. Z tej puli dostępnych jest 2,3 mld, środki już przyznane to 2,2 mld.

W tym roku na wnioskodawców, zgodnie z harmonogramem naborów wniosków o dofinansowanie, czeka jeszcze 1,8 mld zł.

To duże, ale wcale nie łatwe dotacje – podkreślali eksperci podczas tegorocznej edycji konferencji Państwo 2.0. A na potwierdzenie tej tezy pokazali, co działo się ze środkami z I osi programu. Dziś wszyscy są bogatsi o zdobyte doświadczenie, co przekłada się na lepsze wsparcie aplikujących o środki instytucji.

Wydatkowanie w wolnym tempie

Program Operacyjny Polska Cyfrowa to system naczyń połączonych, w którym realizację projektów w ramach II osi (E-administracja i otwarty rząd) wspierają inwestycje w budowę sieci szerokopasmowych (I oś) oraz rozwój kompetencji cyfrowych społeczeństwa (III oś) – zaznaczyła w swoim wystąpieniu na konferencji Wanda Buk, dyrektor Centrum Projektów Polska Cyfrowa, instytucji wdrażającej POPC i zarządzającej środkami funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, między innymi dostępnymi w omawianym programie.

Popyt na cyfrowe usługi administracji (II oś) uzależniony jest między innymi od zasięgu nowoczesnej infrastruktury szerokopasmowej. Dlatego tak ważne były inwestycje w szybki internet i realizacja projektów w tym zakresie. Wanda Buk zwróciła jednak uwagę na niski poziom wydatkowania w tych projektach i mało zadowalające tempo ich realizacji.

„Mamy za sobą 2 konkursy. Pierwszy był mały, dla sektora MŚP, na stymulowanie branży, ale w ubiegłym roku został przeprowadzony największy w historii funduszy europejskich konkurs na dofinansowanie infrastruktury telekomunikacyjnej. Alokacja wyniosła prawie 4 mld zł. Zakontraktowaliśmy z funduszy unijnych 1.9 mld zł, natomiast operatorzy telekomunikacyjni zobowiązali się do dołożenia do projektów 1,7 mld zł. W ramach tej osi realizujemy 136 projektów, powstanie blisko 64 tys. km. infrastruktury telekomunikacyjnej, w większości światłowodowej” – wylicza dyrektor CPPC.

Mądrzejsi o pierwszą oś

Jak zaznaczyła Wanda Buk, to, co działo się przy projektach w ramach I Osi programu, jest mocna baza referencyjną dla działań na II Osi. Co obecnie się tu dzieje? „Mamy za sobą w dwóch największych działaniach, generujących e-usługi i systemy backoffice łącznie 7 naborów. Mamy zakontraktowanych na e-usługi 1,6 mld złotych oraz 3,3 mln na backoffice. Ale tu już są generowane opóźnienia w realizacji. Pozostałe rzeczy, czyli digitalizacja zbiorów nauki (259 mln) i zbiorów kultury (260 mln) idą sprawnie, ponieważ kto inny jest beneficjentem środków i trochę inaczej ten proces wydatkowania u nich wygląda” – wyjaśniała. Beneficjentami projektów na e-usługi i backoffice jest przede wszystkim administracja publiczna na poziomie centralnym.

Co się zmieniło teraz? W 2015 roku, gdy startował POPC, kryteria wyboru projektów były mocno rozbudowane, ale nie do końca wymagające – nie pokazujące, czego zamawiający tak naprawdę oczekuje od projektów. Obecnie kryteria zostały zmienione, ograniczone blisko o połowę, ale są one mocno kontrolowane przez instytucję zarządzającą. „Wierzymy, że dobre przemyślenie projektu, jego rzetelne zaprojektowanie, zmapowanie ryzyk, jest połową sukcesu, dlatego w kolejnych ogłaszanych przez nas konkursach mocno tego pilnujemy” – dodała. „Dla nas istotne jest to, na co i jak wydajemy pieniądze. Albo je więc wydamy albo oddamy. Koncepcja jest taka, by dofinansowywać projekty dojrzałe oraz te organizacje, które są w stanie je udźwignąć”.

Centrum w odpowiedzi

Pieniądze są i czekają na projekty informatyczne. To ogromna szansa dla organizacji, instytucji, by spożytkować dostępne środki. Jednak pozyskiwanie tych funduszy oraz prowadzenie projektów IT zgodnie z planami stwarza wielu instytucjom publicznym spore trudności. Centrum Projektów Polska Cyfrowa zdiagnozowało kilka głównych problemów, z którymi najczęściej borykają się wnioskodawcy. Są to: efektywność kosztowa projektów; zabezpieczenie praw do korzystania z oprogramowania; wysoka dojrzałość e-usług; ekonomicznie i adekwatnie do potrzeb zaplanowana infrastruktura; optymalizacja procesów i celowość funkcjonalności.

Trzeba przyznać, że rząd prawidłowo zareagował na sygnały płynące ze strony potencjalnych beneficjentów programu. By pomóc polskim instytucjom z prawidłowym pozyskiwaniu środków z programu POPC, w październiku ubiegłego roku w Centralnym Ośrodku Informatyki powstało Centrum Kompetencyjne „POPC Wsparcie”, które w imieniu Ministerstwa Cyfryzacji wspiera instytucje w pozyskiwaniu środków z II osi Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa i w realizacji projektów informatycznych. „Musieliśmy z ta inicjatywą wejść do organizacji, w związku z tym musieliśmy stworzyć odpowiednie działania komunikacyjne. Nasze hasło to Cyfryzacja to nasza wspólna sprawa” – mówi Andrzej Pieczunko, dyrektor Departamentu Analiz i Doradztwa IT, Centralny Ośrodek Informatyki. „Dlaczego? Ponieważ to hasło ma dla nas trzy wymiary: usługami cyfrowymi jesteśmy zainteresowani jako obywatele; chcemy stać się moderatorem dyskusji pomiędzy instytucjami realizującymi projekty a instytucjami zarządzającymi Programem Operacyjnym, a wspólna sprawa to wiara w to, że do rozwoju IT w polskiej administracji potrzebna jest otwarta współpraca z zespołami projektowymi, interesariuszami, organizacjami, których działania kierują się w kierunku państwa usługowego, ale przy wykorzystaniu technik cyfrowych. Chcemy wpływać na kreowanie zmian w środowisku instytucji publicznych i promowanie nowoczesnego podejścia do projektów IT i usług cyfrowych” – dodał. „My nie łowimy ryb za firmy czy instytucje. Dajemy im wędkę…” Tą wędka jest wiedza ekspercka w zakresie zwiększenia efektywności pozyskiwania środków, optymalizacji zakresu i kosztu projektów, skrócenia czasu przygotowania wniosków i, co ważne, zwiększenie efektywności rozliczania.

Kolejne środki na horyzoncie

Centrum Kompetencyjne „POPC Wsparcie” chciało w pierwszej kolejności dowiedzieć się, gdzie leżały główne przyczyny powolnego wydatkowania środków. Główne potrzeby beneficjentów „POPC Wsparcie” określone zostały jeszcze przed kick-offem Centrum. Eksperci wykonali 21 wywiadów indywidualnych z instytucjami, których projekty otrzymały dofinansowanie oraz z takimi, które zapowiadały, że będą się o takie dofinansowanie starać.

Centrum ma za sobą pierwsze sukcesy, z doświadczenia i wiedzy ekspertów POPC Wsparcie korzysta obecnie 16 projektów informatycznych o wartości blisko 440 mln zł, a dofinansowanie uzyskały 4 projekty finansowane z II osi POPC o łącznej wartości 180 mln zł.

Kolejne pieniądze są „do wzięcia”. Jak już było wspomniane, zgodnie z harmonogramem Centrum Projektów Polska Cyfrowa, w tym roku kwota dofinansowania wyniesie 1,8 mld zł. W marcu opublikowane zostanie pierwsze ogłoszenie na działanie 2.3. Cyfrowa dostępność i użyteczność informacji sektora publicznego w administracji rządowej. Kwota przeznaczona na dofinasowanie tych projektów wynosi ok. 230 mln. W kwietniu będą miały miejsce kolejne ogłoszenia na działanie 2.1. Wysoka dostępność i jakość e-usług publicznych (kwota ok. 720 mln) oraz działanie 2.2. Cyfryzacja procesów back-office (wartość dofinansowania ok. 130 mln).