Innowacyjny świat i jego aktorzy

Z rozbudowaną potrzebą osiągania i motywacją hubris związana jest motywacja kratyczna, której istotę upowszechnił w Polsce Józef Kozielecki. Jest to motywacja, która "pcha" jednostkę do osiągania coraz wyższych pozycji i stanowisk w układach władzy i kierowania. Jednostki hubrystyczne i kratyczne są zdolne i skłonne do stałego przekraczania własnych możliwości, przesuwania granic poznania, przełamywania barier, braku lęku przed nowym. To jednostki skłonne do aktów transgresji. Trzeba być jednak świadomym, że działania te, oprócz prometejskiego charakteru, mogą prowadzić do poczynań głęboko egoistycznych, herostratesowych. Zatem, istnienie zbiorowości o rozbudzonej potrzebie osiągania nie jest gwarantem, a jedynie istotnym warunkiem społecznego rozwoju.

Cechą osobowości nowoczesnej (innowacyjnej) są wysokie zdolności empatyczne. Sam termin "empatia" pochodzi z języka greckiego (empátheia), gdzie oznacza "cierpienie". W psychologii i socjologii "empatia" oznacza umiejętność wczuwania się w stany emocjonalne innych osób oraz postrzegania i rozumienia ich uczuć. W ramach prezentowanej problematyki empatia jawi się jako szczególnie ważna w odniesieniu do zdolności w przyjmowaniu nowoczesnych ról, które wyznaczają kolejne stadia społecznego rozwoju. Ważnym elementem nowoczesnej osobowości jest konstruktywny nonkonformizm, który sprzyja niekonwencjonalnym zachowaniom.

Kreatywna jednostka charakteryzuje się również wieloma innymi cechami, które nie zawsze są wystarczająco eksponowane. Należą do nich m.in. otwartość na nowe doświadczenia i gotowość do świadomej akceptacji zmian. Ważna jest zdolność do gromadzenia informacji o faktach i umiejętność wykorzystywania tej wiedzy, umiejętność planowania oraz wysokie aspiracje oświatowe i zawodowe. Wysoko cenione są umiejętności techniczne, ułatwiające korzystanie z innowacyjnych urządzeń oraz rozumienie logiki procesów produkcyjnych i zasad podejmowania decyzji na szczeblach podstawowych.

Współczesny świat potrzebuje nowoczesnych i kreatywnych ludzi, gdyż tylko oni w stopniu najwyższym mogą stworzyć idee, które następnie staną się upowszechnioną innowacją.

Prof. Marek S. Szczepański kieruje Zakładem Socjologii Rozwoju na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach oraz Katedrą Socjologii w Wyższej Szkole Zarządzania i Nauk Społecznych w Tychach. Dr Anna Śliz jest wicedyrektorem Instytutu Socjologii Uniwersytetu Opolskiego.