Emisja czy kredyt
- 14.09.2006
Czynniki ryzyka
Obligacje jako papiery wartościowe reprezentujące określone wierzytelności determinują określony poziom ryzyka, odmienny dla każdego emitenta i uzależniony od czynników zewnętrznych.
Podstawowe rodzaje ryzyka związane z posiadaniem obligacji to:
- niewypłacalność lub bankructwo emitenta,
- wzrost rynkowej stopy procentowej, co skutkuje spadkiem ceny obligacji,
- brak możliwości reinwestowania przychodów odsetkowych według oczekiwanej stopy zwrotu,
- opóźnienia w realizacji wypłat odsetek lub wykupu, co może wynikać z pogarszającej się sytuacji finansowej emitenta lub jego niesolidności,
- inflacja powodująca obniżenie realnej stopy zwrotu z przychodów,
- brak płynności rynku (trudności w zbyciu obligacji po oczekiwanej cenie),
- zmiany kursów walut (dotyczy obligacji denominowanych w walutach obcych),
- przedterminowy wykup obligacji przez emitenta.
Aby zmniejszyć ryzyko inwestowania w obligacje, niezbędne jest stałe monitorowanie sytuacji finansowej emitenta. W praktyce jest to bardzo trudne, zwłaszcza jeśli obligacje nie są notowane na rynku regulowanym.
Oceny ratingowe
Wykres 2: Emisja dłużnych papierów nie skarbowych w latach 2003-2006
Ocenom ratingowym podlegają także państwa. Niska ocena ratingowa kraju skutkuje utrudnieniami dla podmiotów gospodarczych w dostępie do środków finansowych za granicą. W efekcie koszty pozyskania kapitału poprzez emisje euroobligacji mogą okazać się wyższe niż przedsiębiorstw funkcjonujących w kraju o lepszym ratingu. Według Standard&Poor's, Polska posiada obecnie ocenę ratingową BBB+.
Zabezpieczenie obligatariuszy
Tabela 1. Stosowane oceny głównych agencji ratingowych
Jednak dla obligatariuszy oczekujących kolejnego okresu odsetkowego i wykupu to może nie wystarczyć. W ich interesie emitent winien zabezpieczyć, całkowicie lub częściowo, wierzytelności wynikające z zaciągniętego zobowiązania. Zabezpieczenie obligacji leży także w interesie emitenta, gdyż umożliwia ich sprzedaż przy niższym oprocentowaniu oraz zwiększa szansę powodzenia emisji.
Kolejną formą zabezpieczenia interesów obligatariuszy jest zawarcie umowy z bankiem reprezentantantem. Reprezentując interesy obligatariuszy, bank jest zobowiązany do: monitorowania sytuacji finansowej emitenta, udzielania odpowiedzi na pytania obligatariuszy dotyczących sytuacji emitenta, składania obligatariuszom co najmniej raz na pół roku informacji o sytuacji emitenta, niezwłocznego powiadamiania obligatariuszy o wszelkich zagrożeniach lub naruszeniach obowiązków spoczywających na emitencie. Kapitały własne takiego banku nie mogą być niższe niż równowartość 10 mln euro.
Emisja publiczna i niepubliczna
Emisja obligacji może być przeprowadzona w formie publicznej lub niepublicznej. Oferta publiczna i wprowadzenie obligacji do obrotu regulowanego wymaga zatwierdzenia w Komisji Papierów Wartościowych i Giełd prospektu emisyjnego lub memorandum informacyjnego. Forma i zakres informacji tych dokumentów są jednolite we wszystkich krajach członkowskich Unii Europejskiej. Kwestie te są uregulowane w rozporządzeniu Komisji Europejskiej nr 809/2004 wdrażającym dyrektywę 2003/71/WE. Zatwierdzony przez polską KPWiG prospekt emisyjny daje emitentowi prawo oferowania obligacji w dowolnym kraju Unii (jednolity paszport europejski). Prospekt emisyjny składa się z trzech części: dokumentu rejestracyjnego, dokumentu ofertowego i dokumentu podsumowującego. Prospekt emisyjny lub memorandum informacyjne mogą być opublikowane poprzez:
- zamieszczenie w co najmniej jednym dzienniku ogólnopolskim;
- udostępnienie w formie wydrukowanej w siedzibie emitenta oferującego, na giełdzie i w punktach obsługi klienta podmiotów biorących udział w sprzedaży albo subskrypcję obligacji;
- zamieszczenie na witrynie internetowej emitenta.
Wtórny obrót obligacjami może odbywać się na Giełdzie Papierów Wartościowych, MTS-CeTO lub pomiędzy instytucjami finansowymi.
Tabela 2: Porównanie emisji obligacji i kredytu bankowego
Zalety i wady obligacji
Pozyskanie kapitału poprzez kredyt bankowy okazuje się zwykle trudniejsze niż w drodze emisji obligacji. Banki stosują sztywne procedury kredytowania, wynikające z obowiązujących norm ostrożności.Z drugiej strony należy rozważyć inne czynniki, które mają wpływ na uzyskanie finansowania oraz jego koszty. Emisja obligacji wiąże się na przykład z wysokimi kosztami, związanymi z jej przygotowaniem. W tabeli 2 (str. 14) dokonano porównania najważniejszych czynników charakteryzujących dwie podstawowe formy pozyskania kapitału obcego - emisji obligacji i kredytu bankowego.