Elastyczność ograniczona

Firmy i pracownicy zyskują na wprowadzeniu elastycznych godzin pracy. Większa satysfakcja z pracy, mniej absencji i mniej płatnych nadgodzin to najczęściej wskazywane korzyści - wynika z raportu przedstawionego przez Europejską Fundację na Rzecz Poprawy Warunków Pracy i Źycia. Badanie zatytułowane "Czas pracy i równowaga pomiędzy pracą a życiem osobistym w firmach europejskich" dowodzi m.in., że 61% ankietowanych odczuwa po wprowadzeniu elastycznego podejścia do czasu pracy większą satysfakcję z pracy. 54% badanych uważa ponadto, że elastyczny czas pracy przyczynił się do lepszego dostosowania czasu pracy do zadań.

Zakresy elastyczności

Rozwiązania tego typu wprowadziło 48% przedsiębiorstw w Unii Europejskiej, które zatrudniają 10 lub więcej pracowników. Istnieje jednak spore zróżnicowanie, jeśli chodzi konkretne rozwiązania:

A) 16% badanych firm stosuje rozwiązania pozwalające na ruchome godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy danego dnia;

B) 7% firm rozlicza godziny pracy w systemie kredytów i debetów, ale nie pozwala kumulować ich do całych wolnych dniówek;

C) 12% firm pozwala przynajmniej części swoich pracowników na odbieranie sobie pełnych wolnych dni na poczet godzin, które wypracowali dodatkowo;

D) 13% proponuje swoim pracownikom w zamian za dodatkowe godziny, które wypracowali, możliwość brania dłuższych urlopów.

Rozwiązania takie częściej wprowadza się w firmach sektora usług (50%), niż wytwórczego (42%). Zdecydowanie najczęściej też przyjmują je firmy największe, zatrudniające ponad 500 pracowników - 62%. Elastyczne podejście do czasu pracy stosuje też 59% firm średnich (200 - 499 pracowników), ale już tylko 47% małych (10-19 pracowników).

W ocenie komentującego wyniki sondażu dyrektora fundacji, Jormy Karppinena, zrozumienie dynamiki współczesnego miejsca pracy oraz społecznych czynników wpływających na sposób pracy jest konieczne do osiągnięcia tak fundamentalnych celów jak założenia strategii lizbońskiej. Europejskim przedsiębiorstwom zależy na przyciąganiu do pracy dobrych pracowników i utrzymaniu ich, i liczą, że elastyczny czas pracy im w tym pomoże - dowodzi Karppinen.

Zasięgi elastyczności

Najwięcej firm i instytucji, które wprowadziły elastyczne podejście do czasu pracy w Europie jest na Łotwie, w Szwecji, Finlandii, w Wielkiej Brytanii i w Polsce. Najmniej - na Cyprze (17%), w Grecji (29%) i w Portugalii (23%). Kraje zajmujące w tym rankingu pierwsze trzy miejsca mają odpowiednio 65%, 65% i 62% firm z elastycznym czasem pracy. W Polsce i Wielkiej Brytanii jest to ok. 55% firm. W przypadku Polski, 12% firm pozwala na dłuższe urlopy (wariant D), 19% daje wolne dnie (wariant C), 6% pozwala na sumowanie godzin (wariant B) a 18% - na ruchomy czas rozpoczęcia i zakończenia pracy (wariant A).

Zanim jednak ucieszymy się z nowoczesnego podejścia polskich firm, trzeba zwrócić uwagę, że elastyczność nie dotyczy wszystkich pracowników. Co więcej - w przypadku Polski, ale także innych krajów Europy Środkowej (Czechy, Łotwa, Węgry), jest ona najbardziej ograniczona. O ile np. w Szwecji czy Finlandii prawo do elastycznego czasu pracy ma ponad 80% pracowników, a w większości krajów europejskich - ponad 60%, to u nas jest to zaledwie 50%. Świadczy to niestety o ograniczeniu nowoczesnego podejścia do grupy uprzywilejowanych. Nieprzyjemnego wydźwięku w tym kontekście nabiera więc nawet, niemal przez aklamację deklarowany, główny powód wprowadzenia elastycznego czasu pracy. 76% menedżerów i 74% przedstawicieli pracowników uważa, że jest nim chęć zapewnienia pracownikom możliwości wyważenia odpowiednich proporcji pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym, równowagi życiowej. Należy się zatem spodziewać, że także wspominane na początku pozytywne efekty stosowania omawianych rozwiązań są w wypadku polskich firm najbardziej ograniczone.