Z Bernardem Smyklą, doradcą prezesa Narodowego Banku Polskiego, rozmawia Andrzej Gontarz.

Za jedną z istotnych barier rozwoju usług outsourcingowych w sektorze bankowym uznawane są przepisy ustawy o tajemnicy bankowej. Czy jest to rzeczywiście przeszkoda nie do pokonania?

Prawo bankowe z pewnością nie ułatwia stosowania outsourcingu. Zapisy dotyczące instytucji tajemnicy bankowej odbierane są powszechnie jako utrudnienie. Brakuje przede wszystkim sformułowanej na gruncie prawnym definicji outsourcingu. Każdy posługuje się własną, przygotowaną na swój użytek, definicją tego zjawiska.

Wiadomo że wiele banków korzysta już z usług outsourcingowych. Czy oznacza to automatycznie, że dopuszczają się łamania prawa?

Stosowanie outsourcingu nie musi wcale pociągać ujawnienia tajemnicy bankowej. Każdy przypadek trzeba rozpatrywać osobno. Przed dokonaniem oceny należy zidentyfikować obszar działań, w którym porusza się firma oferująca bankowi tego typu usługi. Trzeba też sprawdzić, czy ma dostęp do informacji objętych tajemnicą bankową. Zapisy o tajemnicy bankowej nie dotyczą wszystkich działań banku, odnoszą się tylko do czynności bankowych, związanych np. z udzielaniem kredytów, poręczeń, prowadzeniem rachunków.

Nie ma bezpośredniego zakazu korzystania przez banki z usług firm outsourcingowych. Ograniczenia w tym zakresie są narzucane pośrednio przez instytucję tajemnicy bankowej. Jeżeli jednak nie dochodzi do jej złamania, to outsourcing jest dopuszczalny. Można, przykładowo, tak zorganizować proces drukowania wyciągów, że firma zewnętrzna dostarcza technologię i ludzi, którzy pracują w pomieszczeniach banku, nie mając dostępu do danych.

Czy obowiązku zachowania tajemnicy bankowej nie można by rozszerzyć na pracowników firm outsourcingowych?

Tajemnica bankowa obowiązuje banki, osoby zatrudnione w bankach i osoby, za pośrednictwem których banki wykonują czynności bankowe. Bank zobowiązany jest do bezwzględnego zachowania tajemnicy bankowej. Może ją ujawnić osobom trzecim tylko wtedy gdy klient upoważni go na piśmie. Z mocy prawa dopuszczona została do tajemnicy bankowej grupa podmiotów wymienionych w artykule 105 prawa bankowego, np. policja, sąd, prokuratura, Najwyższa Izba Kontroli, nadzór bankowy itp. Prawo definiuje dokładnie, w jakich okolicznościach, na jakich zasadach i w jakim zakresie dane mogą być wtedy ujawnione. Na przykład policja musi mieć na to zgodę sądu.

Jest też formuła, że tajemnica bankowa nie obowiązuje, gdy jej ujawnienie jest potrzebne do realizacji umowy. Gdy klient bierze na przykład kredyt na samochód, to informacja o tym musi dotrzeć do dilera - bez przelania na jego konto pieniędzy nie wydałby samochodu. Podobna sytuacja ma miejsce w przypadku kredytów zabezpieczanych hipotecznie. Dokonuje się wpisu w księdze wieczystej, a księgi wieczyste są ogólnie dostępne dla wszystkich zainteresowanych.

Co można poradzić bankom i firmom informatycznym, które chciałyby zawrzeć umowę outsourcingową już teraz? Jakie warunki muszą spełnić, aby ich działalność była zgodna z prawem?

Szczegółowe rozwiązania zależą od tego, na czym usługi outsourcingowe miałyby polegać, oraz od sposobów formułowania i zawierania przez banki umów z klientami. Generalnie jednak powinien być spełniony jeden podstawowy warunek - działalność outsourcingowa odbywa się za wiedzą i zgodą klienta banku. Można to rozwiązać na różne sposoby. Przykładowo, można uwidocznić informacje o outsourcingu w ofercie bankowej, tak aby klient miał pełną świadomość, że - podpisując umowę - daje jednocześnie bankowi upoważnienie do powierzania czynności bankowych firmie outsourcingowej. Jeżeli umowa już obowiązuje, trzeba przedłożyć klientowi upoważnienie do podpisu. Klient musi bowiem wyrazić zgodę na piśmie. Tajemnica bankowa jest instytucją ustawową, w umowie handlowej nie można korygować jej konstrukcji prawnej. Prawo mówi wyraźnie, że musi być upoważnienie udzielone bankowi przez klienta na piśmie.