Programiści mają do dyspozycji wiele zaawansowanych narzędzi do tworzenia aplikacji w Javie, dostosowanych praktycznie do każdego budżetu.

Ustalenie standardów programistycznych w firmie to trudne zadanie. Każdy programista ma własne preferencje: jeden woli pisać kod w prostym edytorze tekstowym, inny zaś nie wyobraża sobie stworzenia nawet najprostszego programu bez dostępu do funkcji "podpowiadania" nazw parametrów, łatwego dokumentowania kodu, rozbudowanych opcji pomocy. Wyboru standardu nie ułatwia bogactwo oferty rynkowej.

Spośród komercyjnych narzędzi największym uznaniem programistów cieszą się produkty Borlanda, firmy obecnej na rynku od wczesnych lat 80., pioniera narzędzi Java w latach 90. Technologię JBuildera Borlanda wykorzystuje również Oracle, oferując pakiet JDeveloper, specjalnie przystosowany do tworzenia aplikacji dla bazy i serwera aplikacyjnego tej firmy. Dobrą opinią cieszą się również VisualCafé (dawniej produkt Symanteca, obecnie WebGain - filii BEA Systems), Visual Age for Java (IBM) i Forte for Java (Sun), chociaż wysokie notowania tych narzędzi wśród użytkowników nie zawsze przekładają się na sukces komercyjny producentów.

Borland JBuilder 6

W nowej wersji JBuilder 6 Enterprise inżynierowie Borlanda wykonali ogromną pracę, integrując w pakiecie liczne narzędzia pomocnicze. Oprócz obszernego zestawu kreatorów do pisania kodu, tworzenia komponentów EJB, usuwania błędów i osadzania aplikacji na serwerze, programista może skorzystać z wbudowanych narzędzi UML w celu tworzenia diagramów, przeglądania i uaktualniania modelu aplikacji, a także przetestować działanie programu i wygenerować dokumentację. Narzędzia UML pozwalają na tzw. refactoring: zmianę nazw pakietu (zbioru klas), klas, metod, zmiennych i pól oraz przenoszenie klas do innych pakietów z jednoczesnym, automatycznym uaktualnieniem odwołań we wszystkich miejscach kodu.

W pakiecie JBuilder 6.0 wykorzystano nowe rozszerzenia języka Java, tj. stwierdzenia (assertions), pozwalające określić warunki, które metoda musi spełniać w określonych punktach wykonania. Assertions upraszczają testowanie aplikacji w sposób nieco zbliżony do metody Design by Conctract, promowanej przez firmę ParaSoft. Do testowania poszczególnych części lub całości aplikacji służy moduł JUnit (produkt open source), pozwalający na tworzenie i uruchamianie skryptów.

Pakiet JBuilder 6 jest ściśle zintegrowany z serwerami aplikacyjnymi Borland Enterprise Server 5.0. Wszystkie operacje osadzania i dystrybucji aplikacji dla dowolnej wersji tego serwera są prawie całkowicie zautomatyzowane. Programista nie musi ręcznie przygotowywać plików konfiguracyjnych, a wcześniejsze określenie konkretnej edycji serwera aplikacyjnego (Web, CORBA lub AppServer) pozwala w pełni wykorzystać jego możliwości. JBuilder 6.0 umożliwia również tworzenie aplikacji Java dla innych serwerów aplikacyjnych (IBM WebSphere, BEA WebLogic, iPlanet). Programiści tworzący usługi sieciowe w Javie mogą skorzystać z pakietu Borland Web Services Kit for Java.

JBuilder jest również oferowany w ramach dużego zestawu Enterprise Studio for Java, zawierającego narzędzie do modelowania Rational Rose 2001, zestaw najlepszych procesów i praktyk programistycznych Rational Unified Process (RUP), pakiet UltraDev 4 (Macromedia) do tworzenia stron JSP aplikacji Web oraz serwer aplikacyjny AppServer w wersji dla programisty.

Oracle JDeveloper 4

Najnowszy Oracle JDeveloper 4 jest oparty na wcześniejszych wersjach narzędzi Borlanda. Ma więc inną strukturę wizualną, ale możliwości zbliżone do najnowszej wersji JBuildera. Ścisła integracja z bazą Oracle9i i serwerem aplikacyjnym Oracle9i AS pozwala wykorzystać JDeveloper 4 jako narzędzie do tworzenia aplikacji dla tych środowisk, gdyż oferuje on takie same możliwości, jak produkty OracleŐa, posługujące się językiem PL/SQL (np. pisanie w Javie procedur składowanych).

Najważniejsze uzupełnienie w porównaniu z poprzednią wersją to możliwość tworzenia i publikowania usług sieciowych. Usługi sieciowe można jednak osadzić tylko na serwerze aplikacyjnym Oracle9i AS i Apache SOAP Server.

Moduł modelowania UML służy do tworzenia diagramów aktywności (use cases) i klas. Pozwala również na refactoring ze zmianą nazw i przenoszeniem klas. Wbudowany moduł wspomagania pracy zespołowej korzysta z własnych rozwiązań OracleŐa, ale może także współpracować z komercyjnymi systemami kontroli wersji CVS lub Rational ClearCase.

Oracle JDeveloper 4 jest w całości napisany w Javie, można więc uruchamiać go w różnych środowiskach systemowych (HP-UX, Linux, Solaris, Windows).