Bolesław Szafrański

Istotą postępu w budowie społeczeństwa informacyjnego jest konsekwentne rozszerzanie zbioru zadań publicznych udostępnianych drogą elektroniczną. Postęp ten nie będzie możliwy bez ścisłego współdziałania systemów informacyjnych (tj. ludzi, systemów, usług) jednostek administracji publicznej we wzajemnych relacjach. Przede wszystkim, w relacjach z obywatelami oraz podmiotami nie należącymi do administracji publicznej, w szczególności przedsiębiorcami.

Separacja informacyjnej infrastruktury państwa

Budowany przez dziesiątki lat układ organizacyjno - prawny informatyzacji administracji publicznej doprowadził do szkodliwej separacji systemów i zasobów informacyjnych (w tym rejestrów publicznych). W efekcie powstała resortowa, separacyjna infrastruktura informacyjna państwa, która jest najważniejszą barierą dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Dlatego głównym celem realizacji Planu Informatyzacji Państwa jest "zbudowanie sprzyjającego otoczenia legislacyjnego, instytucjonalnego i technologicznego dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego i dla informatyzacji administracji publicznej". Konsekwencją tak sformułowanego celu jest to, że obecnie zdolność administracji publicznej do realizacji zadań publicznych drogą elektroniczną stała się ważnym czynnikiem jej oceny. Tworzenie warunków dla otwarcia systemów administracji publicznej na potrzeby społeczeństwa informacyjnego jest jej najważniejszym zadaniem. Tak rozumiane procesy modernizacji administracji publicznej wymagają wsparcia informatycznego. W tym względzie szczególną rolę należy przypisać platformom udostępniającym usługi publiczne drogą elektroniczną.

Platformy informatyczne

W ogólnym przypadku platformy te dzielą się na platformy dziedzinowe - udostępniające usługi konkretnej jednostki administracji publicznej (działu administracji, resortu, instytucji samorządowej itd.) oraz platformy integracyjne - udostępniające usługi, których dysponentami są inne jednostki administracji publicznej. Platformy integracyjne nie realizują własnych zadań publicznych i nie posiadają własnych zasobów informacyjnych.

elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej

Najważniejszym obecnie realizowanym projektem platformy integracyjnej jest projekt elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP) - realizowany jako projekt ponadsektorowy w ramach Planu Informatyzacji Państwa na lata 2007-2010. Zgodnie z celami PIP 2007-2010, podstawową rolę integrującą zasoby i systemy informatyczne administracji publicznej pod kątem modernizacji infrastruktury informacyjnej państwa pełni platforma ePUAP. Projekt ePUAP zgodnie z Planem Informatyzacji Państwa, to nie tylko konkretna implementacja platformy elektronicznej, ale spójny i systematyczny program działań zmierzających do uzyskania pełnej funkcjonalności elektronicznej administracji w Polsce. Dysponentem tak rozumianego projektu jest minister właściwy ds. informatyzacji, obecnie minister MSWiA.

Głównymi celami zaprojektowania i wdrożenia platformy ePUAP są:

stworzenie jednolitego, bezpiecznego i w pełni zgodnego z obowiązującym prawem elektronicznego kanału udostępniania usług publicznych przez administrację publiczną dla obywateli, przedsiębiorców i administracji publicznej

zasadnicze skrócenie czasu oraz obniżenie kosztów udostępniania zasobów informacyjnych oraz funkcjonalności systemów dziedzinowych administracji publicznej do interoperacyjnego wykorzystania w procesach realizacji zadań publicznych. Dotyczy to przede wszystkim udostępniania usług i zasobów tzw. rejestrów referencyjnych mających umocowanie ustawowe.

W sensie organizacyjno-technicznym platforma ePUAP, to:

wspólna infrastruktura udostępnienia przez dowolne jednostki administracji publicznej usług publicznych w kanałach elektronicznych w relacjach z obywatelami, przedsiębiorcami i innymi jednostkami administracji publicznej

mechanizmy koordynacji usług publicznych świadczonych przez kilka podmiotów publicznych

zbiór usług wspólnych zapewniających, po pierwsze, bezpieczną, zgodną z obowiązującym prawem wymianę dokumentów w relacjach administracji publicznej z obywatelami, przedsiębiorcami i innymi jednostkami administracji publicznej, w tym usługi identyfikacji i uwierzytelnienia osób, podmiotów i systemów, usługi przekazywania dokumentów z wykorzystaniem legalnych skrzynek elektronicznych, usługi identyfikacji i powiadamiania nadawców i adresatów, uwierzytelnienia przekazywanych dokumentów, potwierdzenia przedłożenia dokumentów, znakowania czasem. itd.

Po drugie, przekazywanie transakcji synchronicznych i asynchronicznych, w tym usługi identyfikacji usługodawców i usługobiorców, uwierzytelnienia i autoryzacji przekazywanych transakcji, itd.

zbiór usług rejestrowych, czyli usług zintegrowanego dostępu do referencyjnych zasobów informacyjnych administracji publicznej

zbiór usług interoperacyjności obejmujących tworzenie, publikację i zarządzanie rekomendacjami interoperacyjności

zbiór usług płatności elektronicznych, czyli usług pochodzących spoza administracji, niezbędnych z punktu widzenia realizacji zadań publicznych drogą elektroniczną.

Warto podkreślić, że udostępnienie przez jednostkę administracji usługi publicznej za pośrednictwem ePUAP nie powoduje przeniesienia odpowiedzialności za tę usługę na ePUAP, bowiem jednostka administracji publicznej pozostaje dysponentem tej usługi. Warunki wsparcia realizacji usługi przez ePUAP określane są w porozumieniu zawartym między dysponentem usługi i dysponentem ePUAP. Podobnie integracja rejestrów z platformą ePUAP nie oznacza "wchłonięcia" zasobów integrowanych rejestrów przez ePUAP, lecz jedynie udział tej platformy w procesie dostępu do rejestrów publicznych.

Sukces społeczeństwa informacyjnego

Jak wcześniej napisano w administracji publicznej przez lata funkcjonowało prawo, które utrwalało jej separacyjny model. Poszczególne systemy i rejestry państwowe były traktowane przez poszczególne resorty, które nimi zarządzały, jak własność a nie jak wspólne dobro. Bez złamania tego modelu przejście do e-administracji, czyli administracji oferującej usługi drogą elektroniczną jest po prostu niemożliwe. Sukces projektu ePUAP będzie jednak możliwy tylko wtedy, gdy proces tworzenia i udostępniania usług zostanie uspołeczniony w taki sposób, by "poszerzaniu" zbioru usług publicznych dostępnych drogą elektroniczną uczestniczyły nie tylko jednostki administracji publicznej, ale także podmioty komercyjne.

Biorąc powyższe pod uwagę, temu celowi powinno służyć:

wykorzystanie instrumentów prawnych zawartych w ustawie o informatyzacji podmiotów realizujących zadania publiczne

modernizacja infrastruktury informacyjnej państwa prowadzona zgodnie z celami Planu Informatyzacji Państwa, w tym przede wszystkim realizacja projektu ePUAP.

Artykuł powstał na zlecenie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w ramach akcji promującej założenia projektu e-PUAP.