Na pytania Czytelników odpowiada Andrzej Góralczyk, szef Instytutu Produktywności IDG Poland.

Czym należy się kierować przy podejmowaniu decyzji, na co w szczególności w danym momencie wydać środki przeznaczone na rozwój firmy?

Generalnie środki na rozwój trzeba dzielić na dwie części. Pierwszą z nich należy przeznaczyć na to, aby jak najpełniej wykorzystać obecne możliwości, "wycisnąć" jak najwięcej pożytków z tego, co aktualnie daje nam dobry zarobek. Jednak coraz bardziej musimy koncentrować się na tym, co będzie napędzało biznes na następnym etapie. Chociaż więc każde przedsiębiorstwo o niezłej kondycji powinno samo decydować o kierunkach finansowania rozwoju, nie może ich wybierać w sposób całkowicie dowolny. Ogólnie wiadomo, jakie czynniki zadecydują o rozwoju w następnym etapie i na tych czynnikach trzeba się skupić.

Najmniejsze przedsiębiorstwa, prowadzące gospodarkę naturalną, rozwijają się dzięki pracy, a nie pieniądzom. Rozwój takiej przedsiębiorczości napędzają wyłącznie zamówienia: im więcej pracy, tym więcej dochodu. Praca nie ma ustalonej ceny, nie występuje więc "normalny", arytmetyczny rachunek kosztów. Tak funkcjonowało polskie rzemiosło, tak zaczynała większość firm powstających w latach 80., w tym komputerowych. Opierała się na wszechstronnej pracy właścicieli, zarazem zarządców i często głównych specjalistów w swoich firmach.

W niewielkich firmach handlowych mamy do czynienia z kapitałem zakładowym zarządzanym niezależnie od osobistego kapitału właściciela czy wspólników. Obok ich pracy, o nie ustalonej jeszcze cenie, występuje drugi, potężniejący czynnik rozwoju: środki obrotowe. Są to środki na zakup towarów, czyli artykułów przeznaczonych na sprzedaż.

Gdy rozwijająca się firma handlowa rozrasta się, rosną środki obrotowe i obroty, ale jednocześnie maleje efektywność ekonomiczna handlu. Do wyboru są trzy drogi ratowania firmy:

- przeznaczenie środków rozwojowych na poprawę jakości, szkolenie personelu i wypracowanie renomy firmy, a także podniesienie standardu wystroju i wyposażenia punktu sprzedaży

- zakup następnych punktów sprzedaży i rozrost ich sieci, co wymaga skoncentrowania kapitału inwestycyjnego

- zmiana profilu działalności, czyli rozwijanie usług i produkcji przynoszących większą wartość dodaną niż handel.

Należy zauważyć, że trzon sektora informatycznego w Polsce znajduje się w tym właśnie momencie, gdy trzeba uciekać od prostego handlu, którego opłacalność szybko maleje.

Co decyduje o rozwoju niedużych firm produkcyjnych i usługowych?

Ewolucja niedużych firm produkcyjnych i usługowych przebiega dwojako, w zależności od długości cyklu życia produktów. Jeśli cykl ten jest długi, jak w przypadku produktów rolnych i prostych przetworów spożywczych czy wyrobu zwykłej cegły, firma się nie rozwija, a jedynie odtwarza zdolności produkcyjne. Chyba że potężny inwestor zdecyduje się wykupić firmy na dużym obszarze geograficznym, licząc na dodatkowe korzyści z monopolu bądź wprowadzenia systemów logistycznych. Jest to jednak zupełnie inny rodzaj biznesu ("król" cegły, szynki czy np. buraka cukrowego).

Rozwój firmy produkującej wyroby i usługi o niedługim cyklu życia następuje skokowo, w momentach wprowadzania na rynek nowych wyrobów. Finansowanie rozwoju takiej firmy jest nie lada sztuką, ponieważ za każdym razem trzeba w porę przeznaczyć znaczne środki na opracowanie nowych wyrobów bądź nabycie licencji i jej wdrożenie, a także na nowocześniejsze wyposażenie produkcyjne. Nie można się z tym spóźnić, nie można czekać, aż stare produkty stracą na atrakcyjności i przestaną przynosić zyski. O rozwoju firmy decydują więc inwestycje w nowe wyroby, technologie i wyposażenie produkcyjne.