Wielki selekcjoner czy wielki demokrata

Nie jest więc tak, jak na rynkach finansowych, gdzie informacja o pieniądzu pełni prawie taką samą albo taką samą funkcję jak sam pieniądz. Ale informacja, która kiedyś była ściśle związana z wytwarzaniem i krążeniem towaru, i tylko w tym kontekście miała wartość, usamodzielniła się jako towar i zyskała jeszcze inną wartość. Tę wartość, którą handlują wielcy beneficjanci tej zmiany - firmy internetowe. Rynek informacji nadbudowuje się nad rynkiem materialnym.

Ma to dwie ogromne konsekwencje dla modelu biznesu i stosunków gospodarczych. Po pierwsze, tylko liderzy rynków będą ponosić duże koszty początkowe wytworzenia informacji. Inne firmy będą mogły z niej korzystać stosunkowo tanim kosztem. Powoduje to przełamanie jednej z najważniejszych barier rozwoju firm małych i średnich czy przedsiębiorstw w krajach słabiej rozwiniętych gospodarczo. Tu Internet odgrywa rolę wielkiego demokraty.

Po drugie, demokratyzacja ta będzie odnosiła się jednak do stosunkowo prostych, standardowych produktów i usług o zbliżonych cenach. Natomiast we wszystkich przypadkach, gdzie produkt musi być poparty wyspecjalizowaną, skomplikowaną usługą, gdzie innowacyjność i działanie na indywidualne zamówienie są warunkiem zainteresowania klientów, zdecydowaną przewagę będą miały duże ustabilizowane firmy, które stać na poniesienie tych kosztów wytworzenia informacji. Również handel w Internecie będzie rewelacyjnym interesem tylko dla firm o silnych, znanych markach. W dużej mierze jest to bowiem handel oparty na zaufaniu. Markę wyrabia się w materialnym - a nie witrualnym - porządku gospodarczym. Zysk z tej marki natomiast będzie bez porównania większy w Internecie niż w tradycyjnym handlu. Kto przechwyci ten zysk: producent markowego dobra, dystrybutor informacji o nim czy klient (w postaci niskiej ceny)? O to dzisiaj toczy się gra. Wydaje się, że tradycyjni dystrybutorzy i sprzedawcy już wypadli z niej, bez względu na to, jaką dzisiaj zajmują pozycję.

Czy z tego wyniknie nowy kształt stosunków społecznych i gospodarczych? Dzisiaj z całą pewnością można jedynie powiedzieć, że dzięki technologiom informatycznym i telekomunikacyjnym nastąpi kolejna redystrybucja dochodu narodowego.

Profesor Krzysztof Obłój jest dyrektorem Międzynarodowego Centrum Zarządzania w Uniwersytecie Warszawskim.

Dla COMPUTERWORLD komentują

Krzysztof Heller, dyrektor Departamentu Informatyki Polskiej Telefonii Cyfrowej ERA GSM, Warszawa

Dzisiaj jeszcze nie jesteśmy w stanie przewidzieć, jakie konsekwencje społeczne i gospodarcze przyniesie rozwój technologii internetowych. Były już pierwsze przypuszczenia i mylono się w nich. Na przykład sądzono, że Internet wyeliminuje pośredników, bo wszelkie informacje będzie można znaleźć w sieci i poprzez nią kupić, sprzedać, zarezerwować itd. Okazało się jednak, że pośrednicy w dalszym ciągu są potrzebni. Zmienił się tylko ich charakter. Dzisiaj oczekuje się od nich, że dla swojego klienta dokonają przeglądu wszystkich dostępnych ofert, oczywiście poprzez Internet, a następnie wybiorą najlepsze dla niego rozwiązanie. Pośrednicy nie są więc przedłużeniem jednego czy kilku dostawców, lecz przedstawicielem klienta w stosunku do wszystkich dostawców. Są brokerem, który z różnych elementów różnorodnych ofert buduje rozwiązanie zaspokajające potrzebę czy oczekiwania klienta.

Drugie ważne zjawisko spowodowane przez Internet też działa na rzecz klientów. Technologie informatyczne umożliwiają obniżkę kosztów, nowe kanały dystrybucji, porównywanie cen w Internecie; wspomniana działalność brokerów powoduje dalszy spadek cen. Proces ten pogłębiany jest przez efekt gospodarki skali, uzyskiwany przez doraźnie - albo trwale - nawiązywane sojusze. Wszystko to powoduje, że produkt i usługa stają się coraz tańsze, przez to powszechniej dostępne. A co ważniejsze, coraz więcej pieniędzy zostaje u klienta. Na więcej rzeczy może je wydać. Pewnie spowoduje to szybszy wzrost gospodarczy oraz poszerzanie się dobrobytu.

Czesław Stachowiak, kierownik Działu Analiz Strategicznych w Instytucie Energetyki w Gdańsku

Próby budowy państwa opiekuńczego na gruncie idei gospodarki wolnorynkowej - kapitalistycznej nie znajdują nowych inspiracji do dalszego rozwoju, zwłaszcza obecnie, w dobie ponadpaństwowej integracji procesów gospodarczych. Obserwowane jest zjawisko schodzenia z tej drogi na rzecz zasad liberalnych i bardziej lub mniej "krwiopijczego kapitalizmu". Powodem są negatywne skutki ekonomiczne wdrażania pozytywnych (w sensie humanistycznym) ideologii w państwach o ustroju opiekuńczym.

Czy Internet - kolejny kamień milowy postępu technicznego - stanie się punktem zwrotnym na drodze do poszerzania zakresu wolności ludzkiej? Nie sadzę. Podstawowe ograniczenia współczes-nego człowieka w sferze wolności i rozwoju wynikają bowiem z braku postępu w stosunkach społecznych, mierzonego poszanowaniem godności i praw jednostki ludzkiej.

Brak postępu, a właściwie regres w tej dziedzinie, nie tylko ogranicza, ale często kompromituje efekty postępu technicznego. Dopiero gdy drogę rozwoju ludzkości zaczną wytyczać kamienie milowe wyznaczone przez humanistów, zrodzi się pozytywna, nie krwawa i nie utopijna alternatywa poszerzania wolności przez jednostkę ludzką.


TOP 200