W Polsce pracuje 113 komputerów mainframe.

Pierwsze mainframe'y pojawiły się w Polsce na początku lat 70. Były to komputery firmy ICL. Ich niezawodność i - jak na tamte czasy - duża wydajność, były powodem, dla którego Polska kupiła licencję na używany przez nie system operacyjny i wyprodukowała zgodne z nimi ODRY. Były to, zdaniem użytkowników, zupełnie przyzwoite komputery, których możliwości rozwoju zostały zaprzepaszczone pod koniec lat 70. polityczną decyzją o przystąpieniu, w ramach RWPG, do produkcji komputerów RIAD, będących nielegalną podróbką mainframe'ów największego potentata w tym sektorze rynku, firmy IBM.

RIAD-y, do których części były produkowane w kilku krajach obozu socjalistycznego, okazały się niewypałem. Tym niemniej dziesiątki ich egzemplarzy pojawiły się w polskim przemyśle i administracji państwowej. Ich użytkownicy, chcąc ratować poniesione inwestycje na stworzenie oprogramowania, zaczęli masowo przenosić się na oryginalne (ale kupione z drugiej ręki, co pozwalało ominąć embargo) mainframe'y IBM. W ten sposób pod koniec lat 80. działało w Polsce ok. 160 mainframe'ów, z czego gros (ok. 130) stanowił sprzęt IBM (i zgodny z nim, na poziomie systemu operacyjnego, sprzęt firm: Comparex, dystrybutora komputerów Hitachi oraz Amdahl, założonej przez byłego pracownika IBM). Inne firmy, jak ICL, Siemens-Nixdorf czy Bull Unisys mogły pochwalić się kilkunastoma wdrożeniami.

Stosowane przez lata technologie z czasem zestarzały się moralnie. Przetwarzanie wsadowe, w czym mainframe był bezkonkurencyjny, zaczęło ustępować przetwarzaniu transakcyjnemu i część użytkowników mainframe'ów poszła wtedy za głosem mody w środowiska rozproszone. Inna część, co jest normalne w gospodarce wolnorynkowej, zniknęła z rynku, jeszcze inna - stała się własnością zachodnich koncernów i wraz z restrukturyzacją nie potrzebowała już jednostek centralnych (wystarczyło np. podłączenie do mainframe'a w centrali). Wszystkie te zjawiska, mające zresztą charakter ogólnoświatowy, spowodowały, że liczba mainframe'ów zaczęła w Polsce gwałtownie maleć. Nie pojawiali się nowi klienci, a dotychczasowi jedynie unowocześnili swój sprzęt.

Duże doskonalsze

Przełom lat 90. zaoowocował pojawieniem się na rynku nowej architektury mainframe'ów, opartej na technologii CMOS. Były to systemy otwarte, wydajne, tanie w eksploatacji i jak zawsze niezawodne. Trzeba było czasu, aby przekonać do nich użytkowników.

Mistrz wagi superciężkiej

Najwięcej sukcesów na tym polu miał, w czym nic dziwnego, IBM, który obecnie może pochwalić się na terenie Polski 10 wdrożeniami najnowszej architektury S/390 (modele ES-9121, ES-9221 oraz ES-9672). W ten ostatni, wprowadzony na rynek dopiero w 1994 r., zaopatrzyło się ostatnio aż 6 klientów: Fiat AutoPoland, Bank Śląski, Huta Stalowa Wola, Huta Bumar Łabędy, Stocznia Szczecińska oraz, co ciekawe, polska firma software'owa Bazy i Systemy Bankowe z Bydgoszczy. Pozostali mają systemy pochodzące z początku lat 90. (Daewoo Fiat, PLL LOT, PKO BP).

Tylko dwóch klientów IBM nigdy wcześniej nie korzystało z architektury mainframe'owej. Obaj pochodzą z sektora bankowego (Bank Pekao S.A. do obsługi kart VISA i jeden z banków niemieckich działających od niedawna na polskim rynku). Wszyscy pozostali to byli posiadacze starszych wersji (modele ES-4381). Mimo że rodzina S/390 może być wyposażona nawet w 10 procesorów, to w Polsce dominują rozwiązania 1-procesorowe. Dowodzi to, że potrzeby polskich użytkowników są w strefie stanów dolnych i nie muszą się oni obawiać, że ich potrzeby kiedykolwiek przerosną możliwości technologii.

Obecnie w Polsce nadal działa 80 używanych mainframe'ów IBM starej generacji. Praktyka wskazuje, że aż 90% nabywców nowej technologii pochodzi z kręgów dotychczasowych użytkowników, toteż, zdaniem Witolda Jędrusika z IBM Polska, gwałtownie rosnąca liczba referencyjna może przyczynić się do wzrostu zainteresowania nową technologią, tym bardziej że IBM proponuje ją na atrakcyjnych warunkach. "Sądzę, że do 2000 r. znajdziemy w Polsce co najmniej 100 nowych klientów" - mówi Witold Jędrusik.

Twarzą twarz z mistrzem

Pozycja innych firm oferujących mainframe'y na polskim rynku jest znacznie trudniejsza. Przykładowo, systemy mainframe'owe firm Comparex (produkcji Hitachi) i Amdahl bazują na systemach operacyjnych oferowanych przez IBM. IBM oferuje je po bardziej atrakcyjnych cenach, gdy są one kupowane wraz z jego sprzętem, to żadnej z wymienionych firm nie udało się na polskim rynku sprzedać mainframe'ów w nowoczesnej technologii CMOS. Być może był to powód sprzedaży przrz Amdahl swoich udziałów koncernowi Fujitsu/ICL.