Ewolucję sieci telekomunikacyjnych wymusza sam rynek, który poprzez ścisła kalkulację zysków i strat definiuje zachowanie operatorów. Od kilku lat borykają się oni ze stałym spadkiem przychodów z tradycyjnych usług głosowych, ponieważ klienci coraz chętniej korzystają z tanich (lub darmowych) połączeń VoIP. Odbiorcy usług telekomunikacyjnych stają się także bardziej wymagający - chcą wysyłać SMSy, MMSy, pisać e-maile, mieć możliwość zestawiania tele- i wideokonferencji czy komunikowania się za pomocą aplikacji IM. Takim oczekiwaniom nie sprostają zwykłe centrale TDM. Według specjalistów obecnie zmienia się model postrzegania sieci: z koncepcji wertykalnej (PSTN/ISDN, sieci mobilne, kablowe, dane/IP - wszystko oddzielnie) na horyzontalną (sieci dostępowe, szkieletowe - IP oraz platformy usługowe - API współpracujące ze sobą). Jedną z zalet sieci konwergentnych jest dostęp do wszystkich usług oferowanych przez operatora niezależnie od terminala, którym dysponujemy i miejsca naszego pobytu.

Uniwersalność urządzeń końcowych (PC, PDA, telefony komórkowe) polega między innymi na zastosowaniu w nich protokołu SIP (Session Initiation Protocol), który pozwala łączyć np. sieci TDM z IP. Kolejnym krokiem ku sieciom następnych generacji (NGN) jest pogłębienie współpracy między operatorami sieci stacjonarnych i mobilnych. Usługi takie (Fixed-Mobile Convergence) wiążą się z implementacją wielousługowych platform IMS (IP Multimedia Subsystem), zapewniających neutralność z punktu widzenia dostępu (UMTS/GSM, WiMAX, WLAN, ADSL, xDSL) oraz bogatą funkcjonalność (np. VoIP, wideotelefonia, dostęp do internetu, usługi push-to-media, wieloosobowe gry sieciowe, PIM, IM). Praktycznym przykładem wdrożenia sieci NGN jest inwestycja BT 21CN - kilkuletnia, realizowana kosztem 10 miliardów funtów, budowa sieci telekomunikacyjnej 21 wieku.

Wśród problemów, które stają przed projektantami sieci IPoE (IP on Everything), specjaliści wymieniają m.in. zapewnienie odpowiedniej jakości usług (QoS). W przypadku sieci pakietowych przy nagłym obciążeniu mogą wystąpić takie efekty, jak: gubienie się pakietów czy diametralny wzrost opóźnień - jest zatem ważne, aby opracować optymalny system szacowania ruchu w takich sieciach (w klasycznej telekomunikacji operatorzy wykorzystują do tego celu np. model Erlanga).

Wzrost zapotrzebowania na nowe usługi telekomunikacyjne nierozerwalnie wiąże się z koniecznością zapewnienia odpowiednio szerokiego pasma transmisyjnego. Bezkonkurencyjne w tym względzie wydają się światłowody. O ile w latach ubiegłych rozwiązania FTTx (nieco ponad 10% udziałów w światowym rynku dostępu szerokopasmowego) w większości zastosowań doprowadzały sygnały optyczne tylko do budynków (Fiber-To-The-Building), o tyle obecnie coraz bardziej popularne stają się systemy przeznaczone do zastosowań domowych (Fiber-To-The-Home). Według In-Stat w 2011 r. na świecie niemal 55 mln domostw będzie korzystało z wysokiej jakości łączy światłowodowych w technologii FTTH. Choć Polska nie znajduje się w czołówce państw wykorzystujących technologie optyczne, to regionalnie powstają ciekawe inicjatywy światłowodowe. Jedną z nich są Śląskie Sieci Światłowodowe (3S). Wiązki optyczne znacznie zwiększyły możliwości świadczenia usług internetowych - według specjalistów zbudowana infrastruktura światłowodowa dysponuje dużym nadmiarem wolnego pasma (poprzez zwiększanie przepływności 100 Mb/s => 1 Gb/s => 10 Gb/s praktycznie zrealizowano wymagania QoS, bez wprowadzania kolejkowania), a zastosowane materiały są odporne na zagięcia czy osiadający brud na wielokilometrowych odcinkach (do 10 km bez straty informacji). Na bazie rozwiązań 3S zrealizowano dotychczas m.in.: regionalny monitoring oraz JAMBOX (telewizję interaktywną - IPTV). Operatorem tej ostatniej usługi jest Śląska Grupa Telekomunikacyjna. W skład pakietu wchodzą: 60 kanałów TV (niektóre w technologii HD), wideo na żądanie (VoD) czy "internet w telewizorze".

O ewolucji sieci telekomunikacyjnych dyskutowali uczestnicy Akademii Inżynierów Telekomunikacji, zorganizowanej 27 marca br. w Centrum Szkoleniowym Gazownictwa w Warszawie. Materiały z seminarium dostępne są na tej stronie.