W skandynawskim laboratorium ICL

Nowym wyróżnikiem sprzętu komputerowego, urządzeń peryferyjnych w coraz większym stopniu stają się ich właściwości ergonomiczne. Znakiem czasów jest nie tylko uznanie ergonomii jako jednego z kryteriów nagród Forum Przemysłowego na hanowerskim CeBIcie,ale również wydanie przez Radę EWG Dyrektywy 90/270/ w sprawie warunków pracy przy ekranach display'owych. (patrz str.8) Zgodnie z tą dyrektywą wszystkie państwa członkowskie EWG muszą od początku br. wprowadzać przepisy nakazujące przestrzegania zasad ergonomii przy skomputeryzowanych stanowiskach pracy.

Dziś więc każda duża korporacja informatyczna stara się mieć w swej ofercie modele, które przynajmniej w pewnym stopniu uwzględniają standardy ergonomiczne.,.

Kariera nowej dyscypliny

Warto przypomnieć, że termin ergonomia (z greki: ergon - praca, nomia - wiedza, nauka) został wprowadzony w 1857 r. przez prof. Wojciecha Jastrzębowskiego z Instytutu Agronomicznego w Warszawie. Dopiero jednak po upływie ponad w 100 lat, u progu XXI w. uznano, że coraz większym problemem dla zdrowia ludzkiego stają się stanowiska pracy monotypowej,.Charakteryzują się one małym obciążeniem dynamicznym (siłowym), ale za to - powtarzalnymi, jednostajnymi cyklami ruchów i napięć, które powodują obciążenie tych samych grup mięśniowych oraz długotrwałe obciążenie statyczne mięśni utrzymujących pozycję ciała.

Typowym przykładem stanowisk pracy wymuszających utrzymywanie niezmienionej pozycji ciała są stanowiska operatorskie, co szczególnie dotyczy użytkowników komputerów (edytorów tekstów, obsługi baz danych, rezerwacji miejsc itp). Długotrwała praca tego typu może powodować dolegliwości oczu, bóle głowy, bolesność mięśni karku i obręczy barkowej, bóle kręgosłupa (zwłaszcza w okolicy lędźwiowej), bóle przedramion, nadgarstka i dłoni. Wszystko to przyczynia się do wzrostu tzw. chorób cywilizacyjnych a dążąca do optymalizacji stanowiska pracy (czyli do zmniejszenia obciążenia wysiłkiem statycznym i fizycznym) ergonomia staje się swego rodzaju bhp nowej generacji - bhp z przełomu XX i XXI wieku.

Szwedzkie hobbies

Szwecji, którą dwukrotnie miałem okazję odwiedzić w tym roku, również nie omija uporczywa recesja. Dokonuje się tam kolejnych cięć wydatków państwowych na cele socjalne. Wyjątkiem są jedynie nakłady na bezpieczne warunki życia i pracy oraz ochronę środowiska naturalnego. Zdaniem Szwedów zwracają się one wielokrotnie choćby w postaci oszczędności w kosztach leczenia i rentach inwalidzkich. Szwedzkie normy w tych dziedzinach nie mają sobie równych. Rezultatem takiego nastawienia jest podnoszenie zdrowotności społeczeństwa i wzrost długowieczności. Przeciętny okres życia Szweda wzrósł do 75 a Szwedki - 81 lat.

Sillicon Valley pod Sztokholmem

Szwedzka "Dolina Krzemowa" zlokalizowana jest w Kista, przy drodze szybkiego ruchu z centrum miasta do międzynarodowego lotniska Arlanda. Ponad wierzchołki wysokich sosen i świerków, których zieleń ma niespotykaną na kontynencie europejskim intensywność barwy, wyrastają rożnokolorowe wieżowce z neonowymi wizytówkami głównych firm komputerowych świata. Tu mieszczą się ich szwedzkie centrale, montownie i wytwórnie. Tu również ulokowała swoją skandynawską administrację oraz światowe Centrum Ergonomiczne - ICL.

W świecie informatyki ICL rości sobie pretensje do głównego miejsca w tzw. human factors engineering, czyli optymalizacji komputerowego stanowiska pracy. Zasadność tych roszczeń potwierdza choćby zamieszczona obok metryczka ergonomicznych innowacji w komputerach ICL.

Mekka ergonomii

Podsztokholmskie Centrum, w którym oprócz kadry ICL wykładają i prowadzą badania specjaliści szwedzkich instytucji państwowych i związkowych, służy wszystkim zainteresowanym.

Szef ośrodka, Hans Malmquist określa to miejsce jako "żywe środowisko" badawczo-promocyjne. Tu można zapoznać się z najnowszymi osiągnięciami nowej dyscypliny oraz przeanalizować poziom ergonomiczny każdego stanowiska pracy ,a także posiadanego już, lub nabywanego, sprzętu, urządzeń peryferyjnych i oprogramowania. Seminaria, interakcyjne demonstracje i testy odbywają się w specjalnie zaprojektowanym Ergo Teatrze. Bardziej specjalistyczne testy i pokazy mają miejsce w Ergo Lab (zestawianie eksperymentalnych platform, badania komponentów hardware'u i software'u) i w Opto Lab, gdzie testuje się parametry optyczne i jakości obrazów monitorowych.

Kista jest także ośrodkiem publikacji (w formie druków i kaset wideo) materiałów promocyjnych z dziedziny ergonomii. Przykładem popularnej publikacji jest kaseta zatytułowana A Jungle Guide to Ergonomics (Przewodnik z Dżungli do Ergonomii).

Malmquist zaczynał prace nad aspektami ergonomicznymi przed przeszło dwudziestu laty (jeszcze u Ericssona) i zna nie tylko szwedzkie dokonania. Uważa on, że parametry obowiązujące w ICL wyprzedzają - "przynajmniej o krok" - całą dotychczasową legislację w tej dziedzinie. Dotyczy to również Dyrektywy EWG, którą inne firmy europejskie muszą uwzględnić w ciągu najbliższych trzech lat.

Z historii ergonomicznych nowości w sprzęcie ICL

1973 fizyczne oddzielenie klawiatury od monitora

1983 wprowadzenie czarnego tekstu na białym tle

1986 obniżenie emisji pola magnetycznego CRT

1988 overscan image (rozszerzony scanning obrazu)

1990 płaski kolorowy wyświetlacz ciekłokrystaliczny

1992 PC z chłodzeniem nadmuchowym o zredukowanym poziomie hałasu (poniżej 18 dB)

1992 display energo-oszczędny