Bez przeniesienia własności

Najczęściej występującą w praktyce formą prawną obrotu programami komputerowymi jest umowa o korzystanie z utworu, powszechnie znana jako umowa licencyjna. Jest to umowa upoważniająca do używania utworu na ustalonych w umowie polach eksploatacji, z określeniem zakresu, miejsca i czasu korzystania. Należy wyraźnie podkreślić, że umowy licencyjne nie przenoszą praw autorskich do utworu, nie są więc formą definitywnego przeniesienia własności tego prawa. Są to jedynie umowy upoważniające do korzystania z danej rzeczy. Ich konstrukcja jest zbliżona do typowej, cywilnoprawnej umowy najmu lub użyczenia. Warto dodać, że prawo autorskie chroni interesy twórców m.in. poprzez uznanie, że w przypadku braku wyraźnego postanowienia umownego o przeniesieniu praw autorskich uważa się, że twórca udzielił licencji.

W obecnym stanie polskiego ustawodawstwa w zakresie prawa autorskiego, które jest zgodne z prawem UE, problematyka legalnego handlu tzw. używanymi programami komputerowymi jest ograniczona z uwagi na fakt, że w przeważającej większości obrót oprogramowaniem opiera się na umowach licencyjnych. Umowy licencyjne zapewniają twórcom mocną ochronę i pozostawiają przy nich pełnię majątkowych praw autorskich. Oczywiście, wtórny obrót tego typu oprogramowaniem jest możliwy przy odpowiednim ukształtowaniu umowy licencyjnej. Umowy licencyjne celowo nie obejmują fizycznej sprzedaży nośnika, który przy umowie licencyjnej jest elementem wtórnym. Jest to świadoma polityka twórców oprogramowania, nastawiona przede wszystkim na ochronę ich praw do wytwarzanych dzieł.

Ograniczone zastosowanie

Obecnie większość transakcji obrotu programami komputerowymi odbywa się na podstawie umów licencyjnych, które uprawniają wyłącznie do korzystania z oprogramowania. Umowy licencyjne nie przenoszą autorskich praw majątkowych, a ponadto w przypadku utworów w postaci programów komputerowych bardzo często nie występuje żaden materialny nośnik tego dzieła, dlatego nie dają one podstaw do zastosowania instytucji wyczerpania praw autorskich. Wtórny obrót oprogramowaniem nabytym na podstawie umowy licencyjnej ograniczony jest warunkami licencji. Chcąc więc skorzystać z możliwości zakupu "używanego" programu komputerowego, warto wcześniej zasięgnąć rady prawnika, czy taka transakcja nie rodzi większego ryzyka niż spodziewane z niej korzyści.

Krzysztof Szwedowski jest adwokatem