Dwa ostatnie sektory natomiast obejmują podstawowe źródła informacji: dział European Union Documents - całość szeroko rozumianego prawodawstwa Wspólnot Europejskich (dostęp do najważniejszych baz, portali i systemów informacyjnych z tego zakresu, tj. CELEX, EUR-Lex, Pre-Lex, OEIL, CURIA i TED), natomiast Information Sources - inne, pozaprawne źródła informacji unijnej, w tym wykaz wszystkich dostępnych źródeł informacji unijnej na nośnikach elektronicznych (http://europa.eu.int/geninfo/info-en.htm ).

Przy korzystaniu z tych źródeł należy jednak pamiętać, że moc wiążącą mają jedynie akty prawne Wspólnot Europejskich opublikowane w Official Journal of the European Union (tj. Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej). Są one rejestrowane w różny sposób w poniższych bazach, w szczególności w bazie CELEX i EUR-Lex. We wszystkich jednak bazach wiążące akty prawne stanowią tylko część rejestrowanego tam materiału.

Bank prawa

Baza CELEX (Communitatis Europeae Lex) w wersji online (http://europa.eu.int/celex ) jest największą i najzasobniejszą bazą obejmującą całość prawodawstwa wspólnotowego w 11 językach. To oficjalna baza Wspólnot Europejskich utrzymywana przez wspomniany Office for Official Publications of the European Communities, lecz równocześnie jest jedyną bazą udostępnianą na zasadach komercyjnych. Jej początki sięgają końca lat 60., a konstrukcja zasadza się na podziale materiału na sektory gromadzące dokumenty określonej kategorii. Jest to baza zawierająca pełne teksty większości rejestrowanych dokumentów.

Jej wyjątkowymi zaletami są: wskazywanie powiązań między dokumentami i nadawanie każdemu dokumentowi unikalnego numeru celeksowego w celu identyfikacji dokumentów unijnych również w innych bazach obejmujących prawodawstwo wspólnotowe.

W bazie CELEX obecnie znajdują się traktaty, umowy międzynarodowe, prawodawstwo wtórne, prawodawstwo uzupełniające, dokumenty procesu legislacyjnego, orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji, narodowe implementacje dyrektyw, interpelacje i zapytania poselskie składane w Parlamencie Europejskim, dokumenty EFTA i in.

Przewidziano jeszcze dwa inne sektory, które jednak do dziś nie zostały wypełnione. To orzecznictwo sądów narodowych państw członkowskich w zakresie prawa europejskiego oraz komentarze do prawa europejskiego. Materiał okazał się bardzo trudny do zgromadzenia.

Konstrukcja bazy CELEX stała się wzorcem dla innych baz zawierających prawodawstwo wspólnotowe. Można więc w tych ostatnich spotkać pewne podobne rozwiązania, czy nawet powiązania z bazą CELEX poprzez dostępne odesłania. CELEX nie ma konkurenta, jeśli chodzi o zakres chronologiczny i kompletność materiału. Możliwe, że w najbliższym czasie baza ta stanie się dostępna publicznie.

Publicznie dostępny jest natomiast portal EUR-Lex (http://europa.eu.int/eur-lex ) utrzymywany przez Komisję Europejską. Oferuje proste i zaawansowane wyszukiwanie oraz pełne teksty dokumentów. Jednak ze względu na to, iż powstał on dopiero na początku lat 90., udostępniana tam informacja prawna Wspólnot Europejskich nie jest tak kompletna, jak w bazie CELEX. Istotną nowością jest natomiast dział Preparing Enlargement, gdzie można szukać polskich tekstów najważniejszych i najnowszych aktów prawnych.

Wiedza o tworzeniu

Tworzenie aktów prawnych w Unii Europejskiej jest bardzo skomplikowanym procesem, którego przebieg na ogół zależy od konkretnej sprawy. Najbardziej zasobniejszymi źródłami informacji na ten temat są dwa kolejne, publicznie dostępne źródła zlokalizowane w sektorze European Union Documents portalu EUROPA, czyli Pre-Lex i OEIL.

Baza Pre-Lex (http://europa.eu.int/documents/pre-lex/index_en.htm ) jest utrzymywana przez Komisję Europejską. Zawiera informacje dotyczące poszczególnych etapów procesu legislacyjnego, jakim podlega propozycja nowego aktu prawnego od momentu podania tej informacji do publicznej wiadomości przez Komisję Europejską. Znajdują się tam także treści decyzji poszczególnych instytucji wspólnotowych i nazwiska osób, które biorą udział w tym procesie. Pre-Lex umożliwia również dostęp do pełnych tekstów rejestrowanych dokumentów. Baza ta posiada przejście do systemu OEIL (The Legislative Observatory -http://europa.eu.int/documents/oeil/index_en.htm ) prowadzonego przez Parlament Europejski, również dotyczącego procesu legislacyjnego, lecz ze szczególnym uwzględnieniem tych etapów, które są realizowane w Parlamencie Europejskim.

Propozycje nowych aktów prawnych w tym systemie są rejestrowane już na etapie roboczym, by następnie bardzo szczegółowo (w postaci tabelarycznej) można było przedstawić kolejne etapy procesu legislacyjnego z odesłaniem do pełnych tekstów dokumentów. W systemie tym można precyzyjnie ustalić, na jakim etapie procesu legislacyjnego znajduje się propozycja nowego aktu prawnego i jakie są przewidywania co do dalszej drogi postępowania. Podczas gdy Pre-Lex pracuje w 11 językach - system OEIL tylko w angielskim i francuskim. Oba źródła uaktualniane są codziennie.

CURIA (http://curia.eu.int ) zawiera orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji. Te dwie instytucje rozpatrują bowiem sprawy związane z łamaniem prawa unijnego. Z kolei baza TED (Tenders Electronic Daily) zawiera informacje o przetargach (zamówieniach publicznych) organizowanych w państwach Wspólnot Europejskich (http://ted.publications.eu.int ). Materiał do tej bazy pochodzi z dodatku S do Official Journal of the European Union. Jak można zauważyć, zawartość wymienionych wyżej poszczególnych źródeł informacji prawnej pokrywa się w niektórych zakresach. Wynika to z faktu, iż powstawały one w różnym czasie i różnych okolicznościach, a następnie niektóre z nich zostały zebrane w portalach i systemach.

Źródła prawa w sektorze European Union Documents portalu EUROPA zamyka sekcja Summaries of legislation (http://europa.eu.int/documents/factsheets/index_en.htm ), w której są zamieszczane kompleksowe informacje na temat postępów w poszczególnych dziedzinach będących przedmiotem kompetencji Wspólnot Europejskich. 2500 haseł tematycznych pozwala dotrzeć do informacji o stanie prawa w danej dziedzinie, realizowanych planach i strategiach działania. Informacje są zamieszczane w 11 językach i uaktualniane codziennie.

Oprócz wymienionych wyżej podstawowych źródeł informacji prawnej Wspólnot i Unii Europejskiej w sektorze European Union Documents portalu EUROPA stworzono dwa inne działy, w których udostępnia się m.in. elektroniczną wersję czasopisma Bulletin of the European Union, portal katalogów publikacji związanych z Unią Europejską, oraz m.in. archiwa unijne, a także dokumenty trzech najważniejszych instytucji unijnych - Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego oraz Rady Unii Europejskiej.

Marta Grabowska jest pracownikiem Instytutu Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych Uniwersytetu Warszawskiego przy Centrum Europejskim UW.