Trzy płaszczyzny billingu

Obecne systemy billingowe mają trójpłaszczyznową architekturę przetwarzania, przedstawioną na rys. 1.

W płaszczyźnie central podstawowym elementem z punktu widzenia systemu billingowego są moduły CHU (charging units). Każdorazowo, gdy w ramach centrali realizowane jest połączenie następuje generacja CDR (Call Data Records), czyli rekordów opisujących dane połączenie (podstawowe parametry zapisywane w CDR to data i czas rozpoczęcia połączenia, czas jego trwania oraz numery stron połączenia). Rekordy CDR są generowane przez centralę w czasie rzeczywistym i zapisywane we wspomnianym module CHU. Moduł ten posiada własną pamięć masową, w której rekordy CDR są buforowane (są zapisywane w postaci binarnej w jednym pliku, wysyłanym po osiągnięciu progowej wielkości do systemu billingowego).

W płaszczyźnie agregacji wyróżnia się tzw. kolektor, tj. moduł, do którego spływają pliki z rekordami CDR ze wszystkich central. Moduł kolektora jest z kolei ściśle powiązany z modułami płaszczyzny analiz, które są ostatnim ogniwem w łańcuchu systemu billingowego. Właśnie tu następuje klasyfikacja poszczególnych danych ze względu na typ rozliczanej usługi, np. usługi pakietowej transmisji danych czy usługi taryfikowanej za czas połączenia. Z każdym rodzajem działalności operatorskiej wiąże się konkretny moduł płaszczyzny analiz (np. do rozliczeń interconnect stosuje się moduł generowania raportów uwzględniający zawarte umowy międzyoperatorskie). Przepływ informacji pomiędzy poszczególnymi modułami w systemie billingowym przedstawiono na rys. 2.

Od billingu do systemów zintegrowanych

Opisana wyżej architektura stanowi fundamenty do budowy systemów o funkcjonalności znacznie wykraczającej poza standardowy billing. Dlatego często mówi się o tzw. zintegrowanych systemach OSS (Operation Support Systems). Pozwalają one m.in. na przyjmowanie zamówień i reklamacji, mogą także prowadzić historię rozliczeń z płatnikiem i obsługiwać zaległe należności. Na podstawie informacji z biura obsługi klienta możliwe jest dynamiczne ustalanie praw dostępu do danych i funkcji systemu. Ponadto systemy OSS mogą być powiązane z częścią analityczną CRM, co znacznie wzbogaca dostępną funkcjonalność.

Na bazie OSS operator może budować bardzo zaawansowane usługi, co ma szczególne znaczenie w odniesieniu do systemów konwergentnych. Otwarta architektura OSS umożliwia elastyczne zarządzanie zasobami różnego typu (sieci z komutacją kanałów, pakietowe, różne sieci dostępowe, profile abonentów itp.). Na rys. 3 przedstawiono typową architekturę OSS. Nad znajdującymi się w najniższej warstwie modelu zasobami (np. centrale, rutery) mieszczą się systemy dynamicznego nadzoru, które pełnią rolę sterowników usług (komunikują się z urządzeniami sterowanymi i wydają im dynamiczne komendy, np. zmiany przepustowości, blokady danej usługi itp.).

Zintegrowany system SERAT 2 w TP

Klasycznym przykładem zintegrowanego systemu billingowego wykorzystywanego na rynku polskim jest system SERAT 2, stosowany w Telekomunikacji Polskiej. Jeszcze kilka lat temu w TP funkcjonowało kilka niezależnych systemów billingowych różnych producentów. Z punktu widzenia operatora sytuacja taka powodowała wiele problemów. Słaba komunikacja między systemami komplikowała wprowadzanie przez operatora nowych produktów i usług. Ograniczone były także możliwości związane ze sprawną obsługą klientów, ponieważ dane o nich były rozproszone w kilku osobnych bazach danych.

Decyzja o wprowadzeniu jednego systemu billingowego zapadła w TP kilka lat temu. Ostatecznie wybrano system SERAT 2 firmy Spin. Pracę nad nim rozpoczęto na początku lat 90. Pierwsze wdrożenie w jednym z oddziałów TP miało miejsce w 1993 r. Na bazie zgromadzonych doświadczeń w latach kolejnych powstał nowocześniejszy, kompleksowy system billingowy SERAT 2, którego wdrażanie rozpoczęło się w 1999 r. System wdrożono wtedy w 26 zakładach TP w ciągu 6 miesięcy.