Statystyczna jakość

Analizy statystyczne zajmują ważne miejsce w zarządzaniu jakością, m.in. przy sterowaniu procesami, kontroli jakości i wspomaganiu projektowania.

Analizy statystyczne zajmują ważne miejsce w zarządzaniu jakością, m.in. przy sterowaniu procesami, kontroli jakości i wspomaganiu projektowania.

Analizy statystycznie nie są zarezerwowane dla danych ekonomicznych, chociaż najłatwiej spotkać się z takim ich zastosowaniem, np. przeglądając codzienną prasę, na stronach poświęconych giełdzie papierów wartościowych. Analizy statystyczne mogą dotyczyć również zachowań socjologicznych i postaw ludzkich (np. sondaży przedwyborczych), także oceny jakości: wyrobów, usług i procesów.

Najbardziej znane normy dotyczące zarządzania jakością - ISO serii 9000 - zalecają zarządzanie na podstawie faktów. Człowiek ma bowiem pewne tendencje do odkrywania zależności pomiędzy obserwowanymi zjawiskami tam, gdzie one nie zachodzą, oraz postrzeganie różnych zależności wtedy, gdy one nie występują. Ludzie starają się sobie po prostu w różny sposób tłumaczyć to, co widzą, i zmiany, jakie w ich otoczeniu zachodzą. Czasami niestety odbywa się to kosztem prawdziwości otrzymanych wyników.

Statystyczna jakość

Rys. 1. Przykład karty kontrolnej XR. Obsługujące je aplikacje mogą zostać tak zaprogramowane, by w przypadku nieprawidłowego zachowania się procesu wymusić na operatorze podanie przyczyny problemu oraz informacji o podjętych przez niego działaniach.

Badania wykazują, o czym pisze Aronson w książce Człowiek istota społeczna (Wydawnictwo Naukowe PWN 1997 r.), że czasami pewne przyswojone w życiu schematy mogą zdominować nasze oceny i prowadzić do dostrzegania różnych pozornych zależności. Dlatego warto posługiwać się narzędziami, które pozwolą na poznanie faktycznego stanu rzeczy poprzez zastąpienie subiektywnego odczucia obiektywną analizą danych.

Statystyka za sterem

Praktyczne zastosowania statystyki zwykle wymagają przeprowadzania obliczeń (czasami nawet dość skomplikowanych), dlatego opracowano wiele aplikacji, mających za zadanie wspomaganie wykorzystywania statystyki w zarządzaniu jakością. Są to:

  • Arkusze kalkulacyjne (typu Excel), które, wspomagając ogólnie wszelkiego rodzaju obliczenia, mogą zostać wykorzystane także przy prowadzeniu kart kontrolnych czy badaniu zdolności procesu. Aplikacje tego typu wymagają jednak opracowania odpowiednich dla wybranych metod formuł i wykresów, a ich bezsprzeczne wady to mała elastyczność i konieczność tworzenia czasami skomplikowanych makr do identyfikowania rozregulowań monitorowanych procesów.

  • Proste programy tworzone zazwyczaj na potrzeby poszczególnych przedsiębiorstw. Zaletą tego typu rozwiązań jest niski koszt oraz stosunkowo dobre dopasowanie do konkretnych potrzeb. Ważną wadą jest brak możliwości dokonywania dodatkowych, wykraczających poza stworzone przez programistę, obliczeń i analiz, które czasami są niezbędne do wyjaśnienia przyczyn pojawiających się niezgodności jakościowych.

  • Aplikacje zajmujące się szeroko rozumianą statystyką, takie jak Statistica czy SPSS, których jedną z części są moduły wspomagające zarządzanie jakością. Pomagają zarówno w stosowaniu podstawowych, standardowych narzędzi statystycznych, jak i bardziej wyrafinowanych analiz, które czasami są po prostu niezbędne do uzyskania odpowiedzi na postawione pytania.

    Sterowanie procesami z wykorzystaniem narzędzi statystycznych nie ogranicza się jedynie do procesów produkcyjnych (przy produkcji seryjnej), ale może także obejmować wszelkie inne procesy, które są oceniane za pomocą przyjętych mierników (m.in. przy krótkich seriach produkcyjnych, procesy usługowe). W praktyce polskich organizacji gospodarczych są wykorzystywane różne rodzaje kart kontrolnych, przy czym najpopularniejszą (jak wynika z badań autora) jest karta X R (rejestruje się na niej dwie wartości: średnią w przebadanych próbkach oraz rozstęp - różnicę pomiędzy największym a najmniejszym pomiarem).

    Statystyczna jakość

    Rys. 2. Ocena zdolności procesu

    Dzięki kartom kontrolnym można obiektywnie i rzetelnie prowadzić nadzór i ocenę podległych procesów produkcyjnych, ale także wykorzystać je przy ocenie jakości usług, badaniu poziomu zadowolenia klientów i innych tego typu zastosowaniach.

    Ogólnie wykorzystanie karty kontrolnej można opisać w kilku następujących krokach:

    • pobranie z procesu produkcyjnego jednego, kilku lub kilkunastu wyrobów;

    • zmierzenie wybranych parametrów w ramach pobranej próbki;

    • obliczenie statystyk - zazwyczaj są to: wartość średnia, mediana, rozstęp, odchylenie standardowe, procent wyrobów niezgodnych z wymaganiami itp.;

    • odwzorowanie wyliczonych wartości na karcie kontrolnej i wyznaczenie tzw. granic kontrolnych (granice te obliczane są z odpowiednich wzorów, zaś ich położenie zależy wyłącznie do zachowania procesu - natomiast nie od przyjętych granic tolerancji czy narzuconych celów);

    • analiza stabilności procesu.
  • W celu komercyjnej reprodukcji treści Computerworld należy zakupić licencję. Skontaktuj się z naszym partnerem, YGS Group, pod adresem [email protected]

    TOP 200