Zdaniem Jamesa Bacha, klucz do sukcesu Microsoftu leżał właśnie w tym, że firma ta, zamiast dążyć do realizacji ortodoksyjnych założeń jakościowych, postawiła na pragmatykę rynku i zaspokajanie potrzeb klientów po możliwie niskich cenach.

Good enough quality nie jest postulatem, lecz raczej diagnozą stanu obecnego. Liczy się cena, a koszt zrobienia dobrego projektu na ogół jest zbyt duży, by chciał to zaakceptować rynek. To w dużej mierze ekonomia decyduje o tym, że rzeczywistość wygląda tak, a nie inaczej.

W informatyce wciąż robi się coś po raz pierwszy. Być może dlatego, że firmy wciąż chcą - wbrew temu, co starał się zasugerować Nicholas Carr w swoim słynnym artykule "IT doesn't matter" opublikowanym na łamach Harvard Business Review (obecnie rozszerzonym do rozmiarów książki) - traktować IT jako narzędzie tworzenia przewagi konkurencyjnej. Trzeba więc stawiać na innowacje, na eksperymenty - a te, jak wiadomo, nie zawsze się udają. Przytoczone na początku statystyki wskazują jednak na to, że mimo wszystko można być optymistą - a kumulowana wiedza o tym, jak powinno prowadzić się projekty informatyczne, podobnie jak rozwój narzędzi wspomagających procesy wytwórcze, zaczyna przynosić powoli efekty - aczkolwiek nic nie wskazuje, by w informatyce miał nastąpić jakiś wyraźny przełom. Będzie to raczej mozolna wędrówka w górę.

Jakość w każdym calu

W gruncie rzeczy chodzi o podejście do planowania procesu wytwórczego. Albo od samego początku myśli się o tym, w jaki sposób należy dbać o jakość (wbudowując procedury kontroli jakości, testowania i weryfikacji niezgodności z przyjętymi założeniami), albo przyjmuje się optymistyczne podejście do życia, że tym razem będzie inaczej i wszystko się uda. Słowem, nóż w zęby, hurra, naprzód, robimy projekt. Choć niestety zakrawa to na amatorszczyznę, to syndrom takiego podejścia wciąż widać w praktyce. Realizowanie wdrożenia w ten sposób przypomina puszczenie wody z tamy i patrzenie, gdzie trzeba sypać wały. "Życie pokaże, co z tego wyjdzie" - i pokazuje, co doskonale obrazują statystki dotyczące odsetka udanych projektów informatycznych.

"Informatycy stali się nałogowcami niemetodycznego podejścia do robienia projektów. Niczym alkoholicy na ogół nawet nie są w stanie dostrzec swojej choroby" - te słowa wypowiedziane przez jednego ze znanych polskich informatyków mogą wydać się niektórym krzywdzące, są jednak szczerym wyznaniem praktyka. Ale można się z tego cieszyć - im powszechniejsza świadomość choroby, tym więcej woli, by poddać się "leczeniu". Abstrahując już od samej trudności informatyki jako dziedziny wiedzy, poprawy obecnej sytuacji należy upatrywać w przemianie samych informatyków, firm informatycznych i ich klientów - użytkowników.

Być może jest tak, że jakość jest tak naprawdę pewnym stanem umysłu - powstawanie rzeczy (produktów) o wysokiej jakości wynika bezpośrednio z tego, w jakim stanie znajdują się umysły tych, którzy w procesie tego tworzenia uczestniczą. Tymczasem wskutek napływu młodej, świeżo wykształconej kadry, wśród informatyków zaczyna być widoczne podejście "hakerskie", które oprócz wielu zalet ma także istotne wady - także tę, że doskonała umiejętność programowania i technicznej interakcji ze złożonym oprogramowaniem, często wcale nie idzie w parze z myśleniem o jakości na poziomie systemowym. Czas pokaże, co zwycięży.

Póki co wyraźniejsze staje się podejście realistyczne, w którym przyjmuje się, że błędy są immanentną cechą systemów informatycznych. Dlatego powinno się je tak konstruować, by potrafiły samodzielnie radzić sobie z tymi błędami. Chodzi tutaj o dojście do niezawodnych systemów informatycznych na drodze rozwoju systemów przetwarzania autonomicznego, jednego z najważniejszych elementów dziedziny zwanej automatyzacją informatyki. Być może do lepszych systemów IT będziemy zmierzać wieloma drogami.