Czy możemy już mówić o powstawaniu sieciowych społeczności? Jakimi regułami, jakimi zasadami postępowania powinny się one rządzić?

Tak, są idee, które ludzi jednoczą w sieci, tak jak w życiu rzeczywistym. Równolegle z pojęciem citizen zaczęto już używać pojęcia netizen. Jest to określenie mające wskazywać na świadome, odpowiedzialne obywatelstwo czy uczestnictwo w sieci. Różnica polega na tym, że obywatel państwa żyje w rzeczywistości realnej, obywatel sieci - w sferze zdematerializowanej, mentalnej.

Najważniejsze, by w nowym świecie, jaki się tworzy za sprawą technik informacyjnych, coraz mocniej i głośniej mówić o kwestii odpowiedzialności. Rosnąca rola w tym zakresie przypada jednostce ludzkiej, każdemu pojedynczemu człowiekowi. W świecie materialnym łatwiej ustanowić sztywne reguły, obowiązujące każdego i dające się od każdego w bezpośredni sposób egzekwować. Człowiek działający w "twardym" świecie materialnym ma jasno określone kryteria - np. kodeks karny, prawo. W odniesieniu do Internetu widać wyraźnie, ile trudności sprawia znalezienie odpowiedniej wykładni prawnej w wielu sprawach, ile kłopotów ma prawo z uregulowaniem licznych zjawisk internetowych.

Brakuje jednak całkowitej, niczym nie ograniczonej wolności w Internecie. Nie można w sieci działać zupełnie dowolnie, nie licząc się z żadnymi regułami, tylko dlatego że możliwości ich egzekwowania są ograniczone. Każdy sam przed sobą powinien się w takich sytuacjach zachowywać odpowiedzialnie.

Często jesteśmy pionierami w sprawach związanych z technikami informacyjnymi. Musimy więc zdawać sobie sprawę, że w sferze etyki wiele zależy od nas samych, od naszych wyborów i decyzji. Nie zgadzam się z poglądem, iż elektroniczne środki przekazu stanowią krąg wyzwolenia i dowolności - wydaje mi się, że rozumne z nich korzystanie stawia przed nami na każdym kroku dylemat odpowiedzialnego wyboru. Musimy być sami odpowiedzialni za swoje działania w sieci.

Indywidualna odpowiedzialność każdego człowieka będzie się zwiększać.

Musimy sobie uzmysłowić, że w obliczu zachodzących przemian każdy z nas musi stawać się coraz bardziej odpowiedzialny.

Prof. Tadeusz Sławek - polonista, anglista; w latach 1998-2002 był rektorem Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach; wcześniej kierował Zakładem Historii Literatury Angielskiej i Teorii Literatury. Zajmuje się teorią literatury, historią idei i literatury XVII i XVIII wieku, bada filozoficzne podstawy teorii interpretacji (psychoanaliza, fenomenologia, dekonstrukcjonizm).